§3. Мемлекеттік басқарудың нормативтік құқықтық актілерін қабылдау өндірісінің сатылары Әкімшілік процесс сияқты, мемлекеттік басқарудың нормативтік актілерін қабылдау бойынша өндіріс бірнеше дәйекті жүзеге асырылатын сатыдан тұрады. Әрбір кезең осы өндірістің аралық және түпкілікті мақсатына қол жеткізілетін Мемлекеттік басқарудың арнайы уәкілетті субъектілерінің белгілі бір іс жүргізу іс-қимылдарының жиынтығын білдіреді.
Нормашығармашылық және құқық қолдану қызметі арасындағы айырмашылықты, сондай-ақ нормашығармашылық іс жүргізу мақсаттарының, міндеттерінің, субъектілерінің ерекшеліктерін, құқықтық негізі мен нәтижесінің ерекшеліктерін ескере отырып, оның сатыларының тізбесі жалпы әкімшілік процесті сипаттайтын кезеңдердің тізбесімен салыстырғанда елеулі ерекшелікке ие.
В.Д. Сорокиннің пікірінше, мемлекеттік басқарудың нормативтік құқықтық актілерін қабылдау бойынша өндіріс келесі кезеңдерді құрайды:
а) Мемлекеттік басқарудың нормативтік құқықтық актісінің жобасын дайындау;
б) Мемлекеттік басқарудың нормативтік актісінің жобасын қарау және қабылдау;
в) Мемлекеттік басқарудың нормативтік құқықтық актісін мемлекеттік тіркеу;
г) Мемлекеттік басқарудың нормативтік құқықтық актісін жариялау және күшіне енгізу;
д) Мемлекеттік басқарудың нормативтік актісіне дау айту.
Нормативтік құқықтық актілердің жобаларын әзірлеушілер
Президент Әкімшілігі, Үкімет, өзге де мемлекеттік органдар – Қазақстан Республикасы Президентінің тапсырмасы немесе Қазақстан Республикасы Президентінің тапсырмасына негізделген Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігі Басшысының тапсырмасы бойынша, олармен келісу бойынша – ұйымдар мен азаматтар Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару бастамасы тәртібімен Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне енгізілетін заңнамалық актілер жобаларының әзірлеушілері бола алады.
Парламент депутаттары Қазақстан Республикасы Парламенті депутаттарының заң шығару бастамасы тәртібімен дайындалатын заңнамалық актілер жобаларының әзірлеушілері болып табылады.
Орталық мемлекеттік органдар Қазақстан Республикасы Үкіметінің заң шығару бастамасы тәртібімен дайындалатын заңнамалық актілер жобаларының әзірлеушілері болып табылады.
Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару бастамасы тәртібімен Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне енгізілетін заң жобаларын әзірлеу туралы ұсыныстарды Қазақстан Республикасы Президентінің қарауына оның Әкімшілігі, Қазақстан Республикасының Үкіметі, орталық мемлекеттік, жергілікті атқарушы және өкілді органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары, сондай-ақ ұйымдар мен азаматтар енгізе алады.
Өзге де нормативтік құқықтық актілердің жобаларын, егер Қазақстан Республикасының заңнамасында өзгеше белгіленбесе, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген өздерінің құзыретіне сәйкес мемлекеттік органдар өз бастамасымен немесе жоғары тұрған мемлекеттік органдардың және лауазымды адамдардың тапсырмалары бойынша әзірлейді.
Өзге де органдар, ұйымдар мен азаматтар нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу жөнінде ұсыныстар енгізуге немесе мұндай актілердің бастамашылық жобаларын әзірлеуші органдардың қарауына беруге құқылы. Әзірлеуші органдар оларды өздері әзірлейтін нормативтік құқықтық актілердің жобалары үшін негіз ретінде қабылдауы немесе олардың одан әрі әзірленуін және жобалардың қабылдануын орынсыз деп тануы мүмкін.
Нормативтік құқықтық актінің құрылымы құқықтық реттеу тақырыбының логикалық дамуын қамтамасыз етуге тиіс.
Осылайша, әкімшілік регламентінің құрылымын келесі бөлімдер құрайды: 1. Жалпы ережелер;
2. мемлекеттік немесе муниципалдық қызмет көрсету стандарты;
3. әкімшілік рәсімдердің құрамы, орындалу дәйектілігі мен мерзімдері, оларды орындау тәртібіне қойылатын талаптар, оның ішінде әкімшілік рәсімдерді электрондық нысанда орындау ерекшеліктері, сондай-ақ көп функциялы орталықтарда әкімшілік рәсімдерді орындау ерекшеліктері;
4. әкімшілік Регламенттің орындалуын бақылау нысандары;
5. Мемлекеттік қызмет көрсететін органның, муниципалдық қызмет көрсететін органның, сондай-ақ лауазымды адамдардың, мемлекеттік немесе муниципалдық қызметшілердің шешімдері мен әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) сотқа дейінгі (соттан тыс) шағымдану тәртібі.
Нормативтік құқықтық актінің жобасы және нормативтік құқықтық акт қағаз жеткізгіште немесе электрондық құжаттар нысанында (нормативтік құқықтық актінің жобасында және нормативтік құқықтық актіде мемлекеттік құпияны құрайтын мәліметтер болған жағдайларды қоспағанда) құрылады.
6. НҚА жобасын мүдделі құрылымдар басшыларымен келісу.
НҚА әзірлеуге байланысты бұрын шығарылған тиісті актілерді немесе олардың бөлігін өзгерту және толықтыру немесе күші жойылды деп тану туралы ұсыныстар дайындау. Бұрын шығарылған актілерді немесе олардың бөліктерін өзгерту туралы немесе олардың күші жойылды деп тану туралы ережелер нормативтік құқықтық актінің мәтініне енгізіледі.
7. Нормативтік құқықтық актінің жобасына сыбайлас жемқорлыққа қарсы сараптама жүргізу. Нормативтік құқықтық актіні дайындау кезінде оның құқықтық сараптамасы, сондай-ақ тиісті атқарушы билік органы белгілеген тәртіппен және ҚР Үкіметі бекітетін нормативтік құқықтық актілер мен нормативтік құқықтық актілердің жобаларына сыбайлас жемқорлыққа қарсы сараптама жүргізу әдістемесіне сәйкес сыбайлас жемқорлыққа қарсы сараптама жүргізіледі.
8. Атқарушы билік органдарының қоғамдық кеңестерінің отырыстарында нормативтік құқықтық актінің жобасын алдын ала міндетті түрде талқылау.
9. Нормативтік құқықтық акт жобасының ҚР Заңнамасына сәйкестігін тексеру.
II. Мемлекеттік басқарудың нормативтік құқықтық актісінің жобасын қарау және қабылдау.
III. Мемлекеттік басқарудың нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу. Қаралып отырған сатының ерекшелігі оның шеңберінде жүзеге асырылатын іс жүргізу әрекеттері құқықтық реттеу өндірісінің дербес түрі ретінде әрекет ететін бірқатар объектілерді тіркеуге қарағанда әкімшілік-құқықтық Шығармашылық өндірістің бір бөлігі болып табылады (өйткені олар нормативтік құқықтық актінің заңнамаға сәйкестігін растайды).
Бұл кезең ведомстволық нормативтік құқықтық актілерге ғана тән.