1 есептік-теориялық БӨлім. Бағалы қАҒаздар қОЗҒалысын есепке алудың АҚпараттық ЖҮйесін қҰрудың негіздемесі
Бағалы қағаздардың қозғалысын есепке алу
жүктеу/скачать 428,05 Kb.
|
| 1.5 Бағалы қағаздардың қозғалысын есепке алу
Бағалы қағаздар нарығы әлемдік экономикада инвестициялық капиталды жинақтау мен қайта бөлудің негізгі тетіктерінің бірі болып табылатыны баршаға мәлім. Әлемдік экономиканың дамуының қазіргі кезеңінде несие мен ішкі жинақтаумен салыстырғанда капиталды қалыптастырудың осы көзінің басым болуы және оның мәнінің одан әрі өсуі туралы айтуға болады. Соңғы онжылдықтар ішінде әлемдік экономиканың жаһандануының жеделдеуі іс жүзінде бірыңғай әлемдік капитал нарығының қалыптасуына себеп болды. Белгілі бір дәрежеде кері заңдылық туралы да айтуға болады: қарқынды дамып келе жатқан бағалы қағаздар нарығы ұлттық экономикаларды біртұтас әлемдік экономикаға одан әрі интеграциялаудың қозғаушы күші ретінде қызмет етеді. Есептеу техникасы мен телекоммуникацияның қазіргі заманғы құралдарының дамуы қаражаттың бір ұлттық нарықтан екіншісіне іс жүзінде лезде ауысу мүмкіндігін қамтамасыз етуге мүмкіндік берді. Капиталдың мұндай ұтқырлығының сөзсіз артықшылықтарымен қатар, оның тікелей салдары басқа елдердің экономикаларының дамуына тәуелділігінің өсуіне байланысты ұлттық бағалы қағаздар нарықтарының едәуір тұрақсыздығы болып табылады. Қор нарықтарының жаһандануының маңызды салдарының бірі жекелеген ұлттық нарықтар мен нарықтардың бүкіл топтары арасындағы инвестициялар үшін бәсекелестіктің күшеюі болып табылады. Дамушы елдердің үкіметтері инвестициялық әлеуетті арттыру стратегиясын әзірлеу кезінде мынадай іргелі міндеттерді шешуі қажет: * Дамыған елдердің экономикаларымен салыстырғанда экономикалық өсімнің озыңқы қарқынын қамтамасыз ету; * Экономика құрылымын жаңғырту-қайта өңдеу және жоғары технологиялық салаларды, қаржы жүйесін, қызмет көрсету саласын дамыту; * Өткір әлеуметтік проблемаларды шешу, халықтың өмір сүру деңгейін арттыру (оның ішінде тұтынудың өсіп келе жатқан деңгейін қамтамасыз ету үшін); * Даму деңгейі және/немесе географиялық жағдайы жағынан жақын елдердің үш-төрт ондығының экономикаларымен салыстырғанда ұлттық экономикаға салымдардың тартымдылығын қамтамасыз ету. Бұл мәселені шешу осы елдің имиджін нығайтуға бағытталған белгілі бір ақпараттық саясатты жүргізуді білдіреді және/немесе ел экономикасына қаржы салумен байланысты тәуекелдерді төмендетуді қамтамасыз ететін макроэкономикалық стратегияны іске асыруға мүмкіндік береді. Бүгінгі таңда инвестициялар үшін күресте бәсекелестік артықшылықтарға қол жеткізуге әсер ететін факторлардың болуы саяси, макроэкономикалық, микроэкономикалық және инфрақұрылымдық болып бөлінуі мүмкін. Саяси факторларға мыналар жатады: - мемлекеттік құрылыстың тұрақтылығы; - дамыған елдерде қабылданған Құқық жүйелерімен салыстырылатын және инвестордың құқықтарын тиімді қорғауды қамтамасыз ететін дамыған заңнамалық базаның болуы; - ұлттық экономикаға тікелей және портфельдік инвестицияларды ұзақ мерзімді тарту үшін жағдай жасауға бағытталған өзгермейтін немесе, ең болмағанда, болжанатын экономикалық саясатты жүргізетін кәсіби үкімет; - бағалы қағаздар нарығын тиімді және дәйекті реттеуді жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың болуы, олардың отандық және шетелдік инвесторлар үшін ақпараттық ашықтығы және олар жүргізетін саясаттың жариялылығы [11]. "Инвестициялар туралы" 2003 жылғы 8 қаңтардағы Қазақстан Республикасының жаңа Заңы. Бұл Заң Заңда қолданылатын негізгі ұғымдар мен анықтамаларға анықтама береді. Қазақстан Республикасының инвестициялар туралы Заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады. Осы Заң мыналарға байланысты қатынастарды реттемейді: - мемлекеттік бюджет қаражатынан инвестицияларды жүзеге асырумен; - коммерциялық емес ұйымдарға, оның ішінде білім беру, қайырымдылық, ғылыми немесе діни мақсаттар үшін капитал салу арқылы жүзеге асырылады. Инвестицияларды жүзеге асыру кезінде туындайтын және Қазақстан Республикасының өзге де заңнамалық актілерінің қолданылу саласына жататын қатынастарға, осындай заңнамалық актілерде көзделген жағдайларды қоспағанда, осы Заңның ережелері қолданылмайды. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады. . Заң бойынша инвестициялық қызметтің объектілері: 1. Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген жағдайларды қоспағанда, инвесторлардың кәсіпкерлік қызметтің кез келген объектілері мен түрлеріне инвестицияларды жүзеге асыруға құқығы бар. 2. Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету қажеттілігі негізге алына отырып, мыналар айқындалуы мүмкін инвестициялық қызмет оларға қатысты шектелген немесе тыйым салынған қызмет түрлері және (немесе) аумақтар. Қазақстан Республикасының нарықтық қатынастарға көшу процесінде инвестициялар саласындағы нормативтік – заңнамалық база да қатар құрылды. 1997 жылғы 28 ақпанда №75 - 1 ҚРЗ "Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы" Заңы шықты, онда ҚР – дағы тікелей инвестицияларды қолдау процесінде туындайтын қатынастар реттелді және онда мемлекеттік қолдауды жүзеге асыруға және ҚР-ның атынан өкілдік етуге уәкілетті жалғыз мемлекеттік орган - "ҚР Инвестициялар жөніндегі агенттігі" анықталды, оның төрағасы Инвестициялар және даму бірінші вице-министрі болып тағайындалды. қызметінен тек ҚР Үкіметі босатады. Сонымен қатар, 1997 жылғы 5 сәуірдегі № 3444, № 3444, «Тікелей ішкі және шетелдік инвестицияларды тарту үшін экономиканың басым секторларының тізбесін бекіту туралы» Жарлығымен, инвестицияларды тарту үшін басым және маңызды салалардың тізімі 2000 жыл анықталды. Атап айтқанда, келесі салалар: 1. Өндірістік инфрақұрылым. 2. Өңдеу өнеркәсібі. 3. Ақмола қаласының объектілері. 4. Тұрғын үй, әлеуметтік нысандар және туризм. 5. Ауыл шаруашылығы. Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 6 наурыздағы N 349 Жарлығымен инвестициялық қызметті жүзеге асыру кезінде жеңілдіктер мен преференциялар беру ережесі бекітілді. Бірақ шетелдік кәсіпкерлерді экономикалық қызметтің нормативтік-құқықтық базасының толық еместігі мен тұрақсыздығы, қолданыстағы бухгалтерлік есеп пен есеп беру жүйесі, салық салудың жоғары деңгейі (Қазақстан Республикасындағы салық жүйесінің жетілдірілмегендігі) және оның құбылмалылығы, құнының жоғарылығы қанағаттандырмады. несиелер, шенеуніктердің сыбайлас жемқорлық және жергілікті биліктің озбырлығы, экономикадағы қылмыс, қауіпсіздік кепілдігінің жоқтығы және бухгалтерлік есептің халықаралық стандарттарға сәйкес келмеуі. Бухгалтерлік есеп халықаралық шаруашылық есеп болғандықтан, Қазақстан Республикасында 1996 жылға дейін қолданыста болған есеп бұған сәйкес келмейтіндіктен, ең алдымен оны жетілдіріп, халықаралық стандартқа жеткізу қажет болды. Бухгалтерлік есеп жүйесін реформалаудың бірінші және маңызды кезеңі бұрынғы ереженің жойылуы және Президенттің 1995 жылғы 26 желтоқсандағы № 2732 заң күші бар Жарлығымен қаңтардан бастап Бухгалтерлік есеп пен есептілік туралы жаңа ереже енгізілді. Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілікті реттейтін 1996 ж. Сонымен қатар, Ұлттық есеп комиссиясы Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі жанындағы Бухгалтерлік есеп және аудит департаменті болып қайта құрылды. негізінде 1997 жылғы 1 қаңтардан бастап Экономикалық және қаржылық қызметтің жаңа бас есеп жоспары қабылданды және енгізілді. Оларға арналған стандарттар мен нұсқаулар – осының барлығы бухгалтерлік есеп жүйесін халықаралық деңгейге жақындатуға мүмкіндік берді. Келесі қадам салық жүйесін жетілдіру болды, өйткені барлық салықтар түптеп келгенде қаржылық нәтижеде – кәсіпорынның қарамағында қалатын және инвестициялау көздерінің бірі болып табылатын таза пайдада көрініс табады. Қазақстан Республикасында осы саладағы біздің республикамызда да, одан тыс жерлерде де ең озық жетістіктерді есепке ала отырып, салық салу саласында әзірленген жаңа салық кодексі қабылданды, бұл салық салудың құқықтық негіздерін жетілдіргені сөзсіз. «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 24 сәуірдегі № 2235 Заңында резиденттер үшін де, резидент еместер үшін де, басқа инвесторлар үшін де негізінен бірдей салық ставкалары көзделген болатын. Республикадағы шағын және орта бизнестің даму деңгейі инвестициялық белсенділіктің жақсаруына да әсер етеді, өйткені кез келген мемлекеттің экономикасы ірі, орта және шағын бизнестің оңтайлы үйлесімінсіз қалыпты жұмыс істеп, дами алмайды, ал шағын бизнес маңызды рөл атқарады. республиканың экономикасындағы рөлі үнемі артып келеді. Сондықтан орта және шағын бизнесті дамытуға, жақсартуға және қорғауға (шағын кәсіпкерлікті қолдауға) бағытталған бірқатар қаулылар қабылданды. Бірақ инвестициялық ресурстарды тиімді пайдалануды Бағалы қағаздар нарығынсыз, атап айтқанда, Қазақстанда мүлдем жоқ қор нарығынсыз елестету мүмкін емес, яғни бұл тағы бір шешуді қажет ететін мәселе. Сонымен, Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясын іске асыру мақсатында 1998 жылы 28 қаңтарда Қазақстан Республикасы Президентінің № 3834 Жарлығы қабылданып, онда іс-қимыл бағдарламасы, оның ішінде Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. инвестициялық саясаты, мақсаттары мен басымдықтары айқындалды. Жарлық нарықтық экономика жағдайында Республикада қолайлы инвестициялық ахуалды қамтамасыз ету мәселелерін (экономикалық және әлеуметтік мәселелермен қатар) қарастырады, сондай-ақ шетелдік инвестицияларды тиімді қорғауды қамтамасыз ету мәселелеріне ерекше назар аударады. «Қолайлы инвестициялық ахуал» бөлімінде қор нарығының дамуын жеделдету, шағын кәсіпкерлікті қорғау және қолдау және т.б. Осылайша, Қазақстан Республикасында саяси-құқықтық тұрғыда өте қолайлы инвестициялық ахуал қалыптасты [12]. Бағалы қағаздар нарығының инвестициялық потенциалының түсінігі Бағалы қағаздар нарығының инвестициялық әлеуеті – бұл бағалы қағаздарға және қор нарығының дамуының мүмкін болатын инвестицияларының жиынтығы. Нарықтың инвестициялық капиталы мемлекеттің, азаматтардың, шаруашылық жүргізуші субъектілердің, резидент еместердің инвестицияларын құрайды. Нарық өтімділігінің деңгейі бағалы қағаздар нарығының инвестициялық потенциалының деңгейіне әсер етеді. Өтімділіктің бірдей деңгейін ескере отырып, инвесторлар сол бағалы қағаздарға инвестиция салғанды жөн көреді. Дегенмен, бағалы қағаздардың табыстылық деңгейі әдетте тәуекел дәрежесінен алынады. Осыған байланысты, агрессивті инвесторлардың аз ғана бөлігі кез келген қомақты қаражатты бағалы қағаздарға салуды қалайды. Бағалы қағаздар нарығының инвестициялық потенциалын бағалауда қолданылатын әдістер Бағалы қағаздар нарығының инвестициялық әлеуетін бағалау кезінде екі әдіс қолданылады: дәстүрлі экономикалық талдау (іргелі деп аталады) және ерекше, негізінен қор биржаларында (техникалық немесе механикалық, талдау) қолданылады. Нарықтың инвестициялық әлеуетін бағалау үшін көрсеткіштердің үш категориясын (жетекші, ілеспе және артта қалу) пайдалануға болады. Жетекші көрсеткіштер экономиканың алдағы айлардағы жағдайын көрсетеді, яғни. экономикалық циклдегі ықтимал өзгерістер және тиісінше пайыздық мөлшерлемелердің ауытқуының алдын ала тенденциялары туралы. Ілеспе және артта қалған көрсеткіштер экономикадағы өзгерістердің негізгі бағытын көрсетеді және жетекші көрсеткіштермен көрсетілген трендті растайды немесе жоққа шығарады [13]. Бағалы қағаздар нарығында инвестициялық белсенділікті арттыру үшін табыстылық көрсеткіштерінің маңызы Инвесторлардың кірістілік көрсеткіштерін пайдалануы бағалы қағаздардың нақты түрлеріне әдейі инвестициялауға мүмкіндік береді. Дамушы салалар мен соңғы технологияларды енгізу негізінде пайда болатын салалардың үлесі (телекоммуникациялар, бағдарламалық қамтамасыз ету өндірісі, баспа ісі ең тиімді күрделі салымдардың бірі болып табылады. Автомобиль жасау, металлургия және басқа да бірқатар салалар үшін циклді түрде дамып келе жатқан (экономиканың қалпына келуі және құлдырауы кезіндегі өнеркәсіптік өсу), анықтаушы фактор акцияларды сатып алу және сату уақыты (төменгі деңгейде сатып алу және іскерлік белсенділіктің шыңында сату) болып табылады. компаниялардың өсуі, сондай-ақ активтерді бағаламау деңгейі. Активтердің бағаланбауын талдау, сондай-ақ компанияның жасырын активтерін анықтау кәсіпорынның қаржылық және өндірістік қызметімен егжей-тегжейлі танысуды талап етеді.Сондықтан бұл жерде активтердің нарықтық құнын анықтауға негізделген тәсіл қолайлы. (өндірістік қуаттар) және оларды дамыған нарықтар үшін типтік көрсеткіштерді салыстырмалы талдау арқылы бағалау [14]. жүктеу/скачать 428,05 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|