1 Ғылыми басылым Научное издание ҚР және тмд елдеріндегі ғылым
жүктеу/скачать 6,31 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Әдебиеттер
- Аннотация
- Литература
- Анар Өтегенқызы КЕУЛІМЖАЙ, Қазалы қаласы әкімі аппаратының №3 «Өрімтал» балабақшасы» МКҚК, меңгеруші
- ҚАЛЫПТАСТЫРУ Түйін
198 тиіс. Менің ойымша білім беруді тәрбиеге негіздеудің екі қанаты бар. Олар білімді ұлттық құндылықтар мен өркениетке негіздеу. Шәкіртті өз күш-жігерін пайдалануға баулу. Бұл екеуі құстың қос қанатындай, бірінсіз бірі шәкіртті самғау биікке көтере алмайды. Ендеше сапалы білім беретін мектеп бүгінгі күнде өзіндік мектеп реформасын қажет етпек. Сондықтан да мектеп реформасын тек мектептің басқару жүйесі мен оқыту процессін ғана қамтып қомай, сол мектептің бала оқытатын мұғалімдері жаңа бағытқа қарай кәсіби шеберлігін күнделікті ұштауын талап ету жағы тағы бар. Бүгінгі күнде мектептің жаңа реформалық жүйесі 12 жылдық білім беру турасында әрбір өзін кәсіби деңгейі жетілген деп есептейтін кез келген мұғалім, білім беру қызметкері бұл жүйенің қыр-сырын түгел меңгермей, бала дамуының мәселелерін түгелімен меңгере алмайды. Сондықтан да, білімнің жаңа үлгісі өзіне сәйкес жаңа мұғалімдерді талап етеді. Сіздің білім беруге қосар құнды үлесіңіз – ұнамды қатынас болмақ. Ендеше қазіргі заман мұғалімі шығармашылықпен жұмыс істей алатын жеке тұлға, педагогикалық қызметінің барлық келеңді- келеңсіз жақтарын зерттеп меңгеруге ынталы, өзінің пәнін жетік меңгерген, кез- келген педагогикалық жағдайда өзінің білімділігі, іскерлігі, шеберлігі арқасында шеше алатын, педагогикалық үрдістің нәтижесін жақсартуға ұмтылатын мұғалім болуы керек.
12 жылдық білім беру жүйесіне көшу қарсаңында мұғалімнің кәсіптік жетілуі мен дамуы тұрғысында көп мәселелер қарастырылуы қалыпты жағдай болып табылады. Себебі, Ы.Алтынсарин «Мұғалім - мектептің жүрегі»,- деп айтпақшы, барлық күш салмағы оқытушыға түспек. Егер мұғалім өз саласы бойынша пәндік білімі жетік болса, педагогика мен психологияны толық меңгерсе, әр уақытта өз әрекетін дұрыс ұйымдастырып отырса, онда біртіндеп өзінің педагогикалық шеберлігін кәсіби тұрғыдан шыңдай
түседі. Ұлы педагоктердің еңбектерін оқығанда, жауапсыз қалған сұрақтың шешімін табуға тырысып бағады екенсің. Сөзге тиек ететін болсақ, сонау өз заманының тұсында « Ұлы дидактика» деген еңбекті жазып шығараған педогок Янна – Амонс – Каменский ойыма оралып отыр. Белгілі педагок өз еңбегінде «Нені оқыту керек? Қалай оқыту керек? Не үшін оқыту керек?» деген сауалдарға өз жауабын нақты түрде бере білген. Ендеше бүгінгі күн талабының мектеп реформасында 12 жылдық білім беруге көшу мәселесінің ерекшелігі сол – 12 жылдық білім беру орталығы ғалымдарының зерттеулері бойынша жаңа қоғамдық формациядағы мектеп пен мұғалімдер алдында тұрған негізгі мәселелер «Баланы оқуға қалай үйрету керек?» «Ойлауға қалай үйрету керек?» «Қалай өз өмірінің менеджері болуға үйрету керек?» деген сұрақтарға жауап табатындай білім нәрін
беруге бағытталып отыр. 12 жылдық білім жүйесіне көшуде мектеп алдында негізігі үш бағытты басшылыққа алады. Олар: бірінші бағыты - оқушының жеке қабілетін есепке ала отырып жеке даралық бағытта оқыту, екінші бағыты - оқушының потенциалдық мүмкіндіктерін есепке ала отырып жеке даралық бағытта оқыту, үшінші бағыты - ішкі қажеттіліктерді есепке ала отырып жеке даралық бағытта оқыту. 12 жылдық білім жүйесі бойынша бұл бағыттарды жүзеге асыру үшін мұғалім негізгі үш компонентпен таныс болуы тиіс. Олар: инварианттық компонент – мемлекеттің базалық оқу стандарты жүйесіндегі талаптар мен мазмұндарға жауап беретіндей жалпы міндетті оқу жоспарының бөлімін меңгеру, профильдік компонент – профильдік оқу стандарты талаптарының мазмұнында көрсетілгендей оқу курстарының тереңділігін, оқытылатын пәндердің өзара байланыстылығын меңгеру, тұлғалық компонент – оқушылардың өзіндік зерттеушілік дағдыларын қалыптастыруға байланысты мектеп ұсынған арнайы таңдау курстарын, оқу жоспарларын меңгеру. ҚР және ТМД елдеріндегі ғылым және білім беру жүйесінің өзекті мәселелері Актуальные проблемы науки и системы образования РК и в странах СНГ
199 Қазақ халқы қашанда сөзге бай, өз орнын білетін, рухы мен талғамы биік халық қой. Жыр десе ішкін асын жерге қоятын ұлы ақындарымыздың бірі данышпан Абай атамыз бірде былай деп жырлаған: «Ақырын жүріп анық бас, Еңбегін кетпес далаға. Ұстаздық еткен жалықпас Үйретуден балаға». Мұғалім үшін кәсіби шеберлікке жету, өз мамандығының данышпаны болу бір күнде пайда болатын дүние еместігін біз жақсы түсінуіміз керек және өмір бойы ізденушілікті , зерттеушілікті талап ететін мамандық екенін анық аңғарғанда ғана толық нәтижеге жете аламыз. Мұғалімнің әрбір сөзі мен ісі , қимылы, аяқ алысы, жүрісі, көзқарасы психологиялық және ізгілік тұрғысынан шәкірт жүрегінен үлкен орын алады. Сондықтан әрбір ұстаз үшін оқу мен тәрбие процесін ұйымдастыруда мол білімділікті, ақылдылықты, дұрыс іскерліктер мен дағдыларды қолдануды қажет етеді. Бүгінгі күні әлемдік қауымдастық қатарында өзіне лайық орнын белгілеген біздің мемлекетіміз үшін, қазіргі заман талаптарына байланысты демократиялық қоғамға сай өзіндік көзқарасы, саяси түсінігі бар, білімді әрі жоғары білікті жас ұрпақ тәрбиелеу қажеттігі бізден 12 жылдық білім беру жүйесіне өтуді талап етіп отыр. Сонда 12 жылдық мектеп тек бұрынғы 11 жылды бір жылға созу ма? Бұрынғыша оқыта берсе не болады? 12 жылдық мектеп бізге не береді? Немесе хан Абылай айтқандай: «Білекке сенген заманда – ешкімге есе бермедік, Білімге сенер заманда, Қапы қалып жүрмелік» деген пікірден аулақ болып, 12 жылдық білім берудің мақсаты: өзінің жеке қоғамның мүддесінде өзіне-өзі белсенді етуге дайын,өзгермелі даму үстіндегі ортада өмір сүруге бейім, бәсекеге қабілетті және құзіретті, шығармашыл, білімді тұлғаны дамыту мен қалыптастыруды жүзеге асыруға бір адамдай жұмылып еңбектене білсек, барлық қиыншылыққа бірден төтеп бере
алатынымыз анық.
Қазақта «Тамызығын тапсаң, тас та жанады» деген сөз бар.Меніңше, басты идеясы «Тұлға жетістігі» болып табылатын 12 жылдық мектептің мән-мағынасы мен философиясы осы сөздермен үндеседі.Өйткені, оның мақсаты - әрбір балаға терең білім мен тәрбие беріп қана қоймай, әр баланың бойындағы табиғи қасиетін ашып, жеке тұлғаны
қалыптастыру. 12 жылдық оқытуға көшу жалпы алғанда қазақстандық білім берудің ойлы, шығармашыл тұлғаны қалыптастыруға бағдарланған жаңа ұлттық үлгісін дамытуға , «барша білім беру» үлгісінен «әрбір адамға өмір бойында білім беру» үлгісіне өтуге мүмкіндік береді және әлемдік білім беру кеңістігіне жедел енуді қамтамасыз етеді. Қазақстан әлемдік қауымдастық қатарында басқа елдермен терезесі тең дәрежеге қол жеткізуі үшін, жас ұрпақтың нұрлы болашағы үшін осындай батыл қадамдарға бару қажет. Қоғам игілігі, елдің өркендеп дамуы үшін жасалып жатқан осы маңызды бастамаға білім беру және ғылым саласы қызметкерлерінің, жалпы барша халықтың қолдау көрсетіп, барынша ат салысатынына сенеміз. Сол сенім бізді алға жетелейді. Халқымыздың ғасырлар бойы армандап, екі ғасыр тоғысында қол жеткізген бақыты ол біздің – тәуелсіздігіміз. Оның іргетасының мықты болып ,нығаюы жас ұрпақтың терең білімі мен тәлімді тәрбиесіне байланысты болмақ.
ұрпақтың оның тәрбие жүйесіне көзқарасты терендетуге бағытталған. Елбасы Н.Ә.Назарбаев: «Сіздер мен біздер тек болашақ буынды ғана емес,жалпы
ҚР және ТМД елдеріндегі ғылым және білім беру жүйесінің өзекті мәселелері Актуальные проблемы науки и системы образования РК и в странах СНГ
200 Ендеше 12 жылдық білім беруге көшуде барлығымыз біріге күш жұмсап, ел ертеңіне сеніммен қарайық.
1. ҚР Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы: « ҚАЗАҚСТАН ЖАҢА ЖАҺАНДЫҚ НАҚТЫ АХУАЛДА: ӨСІМ, РЕФОРМАЛАР, ДАМУ». 30.11.2015жыл 2. 12 жылдық білім беруге көшу экспериментінің материалдары. Жинақ – Алматы – 2012
3. Садықов А.н. «Методология 12 летного образования», Алматы-2011
Создание новой системы образования и обновления содержания системы образования является одним из главнейших вопросов современного общества. Создание новой системы образования связано с переходом на 12 летнее образование.
При переходе на 12 летнее образование должны учитываться единство индивидуальной особенности ученика и творческая деятельность учителя. В статье указаны пути перехода на 12 летнее образование. Жазира Касымовна КЕРИМОВА, ГУ школа - гимназии № 10 г. Астаны, тифлопедагог город Астана, Республика Казахстан ОСОБЕННОСТИ КОРРЕКЦИОННОЙ РАБОТЫ С НЕЗРЯЧИМИ УЧАЩИМИСЯ
В статье выделены и продемонстрированы особенности коррекционной работы с незрячими учащимися.
Кто такой ребенок с нарушением зрения? Сделаю акцент на главное слово «Ребенок», забыв о слове «Нарушение зрения». Ребенок с нарушением зрения – это, прежде всего, РЕБЕНОК! Основное что нужно для развития ребенка – это чтобы он действовал самостоятельно, приобрел такой же жизненный опыт, какой накапливается у зрячих детей. Кроме того, важно пробудить в ребенке любопытство к окружающему миру и очень грамотно вести его.
Любопытство, в свою очередь, у ребенка всегда есть. Вот только мы, взрослые, порой не всегда воспринимаем всерьез это любопытство и соответсвенно не можем грамотно вести ребенка по дорожке развития.
Потому, что мы не всегда понимаем ребенка. Тем более будучи зрячим и понять незрячего удается не всем. Для этого нужно самим все пропустить через себя и прочувствовать. Самый простой пример, вспомните детство, когда вокруг все светло, вы видите всех и все. Смотрите телевизор, играете, рисуете. И вдруг внезапно отключают свет. Перед глазами полная темнота. Мы сразу начинаем искать источник света, прижиматься к друг – другу от страха, держимся за руку и стараемся не отпускать, в страхе,что потеряемся. Бежим к взрослым в надежде утешить себя. И самое главное, мы ждем... Ждем, когда же закончится этот «кошмар»... И вот через некоторое время снова зажигается свет и все радуются, вздохнув, что все прошло. И нету тьмы. И каждый продолжает свою работу. Кто – то досматривает свой фильм, а кто – то дорисовывает свой рисунок. ҚР және ТМД елдеріндегі ғылым және білім беру жүйесінің өзекті мәселелері Актуальные проблемы науки и системы образования РК и в странах СНГ
201
Но, есть люди у которых вечная тьма. Они не могут увидеть лица своих родителей и родных. Они не могут посмотреть фильм. Не могут нарисовать цветными карандашами рисунок, выбрав желтый цвет для того что бы покрасить солнце. Но это не говорит о том, что им не нужны цветные карандаши и краски. Как было сказано, незрячий ребенок – это такой же ребенок как и все. И он должен, пройти такой же путь развития как и остальные дети.
И наша основная цель – подготовить ребенка к самостоятельной жизни и обучить родетелей этим особенностям, что бы они могли грамотно вести своего ребенка. Для этого, первоначально, ребенок должен освоить самые простые навыки и применять их в быту. Если зрячему ребенку один навык достаточно повторить 10 раз, то незрячему 20 раз. Поэтому для обучения и воспитания незрячих детей требуется длительное время. И динамика у каждого будет разная. Но мы должны понимать и радоваться каждому маленькому достижению. Если соблюдать особенности коррекционной работы с незрячими детьми, то объязательно будет, хоть маленький, но результат. [1] А теперь рассмотрим, какие же эти особенности. Для этого я предлагаю вам поучаствовать в мини сценках и побыть в роли наших маленьких, незрячих, деток. Сценка №1 Участники (роль): 2 незрячих школьника, 2 учителя, 1 родитель Тема: «Эпизод из жизни школьника» Материал: геометрические фигуры Родитель приводит ребенка в школу. Раздевает, переобувает. Учителя встречают детей у вахты. Забирают в класс, урок математики. Тема – геометрические фигуры. Сценка №2 Участники (роль): 1 незрячий ребенок, 1 учитель Тема: «Фрукты, овощи». Материал: муляжи. Учим ребенка различать фрукты и овощи. Сценка №3 Участники (роль): 1 незрячий ребенок, 1 родитель Тема: «Игрушки» Материал: мячи разные, пирамидка, вкладыш. На столе разные игрушки. Ребенок должен найти их и сложить в коробку. Собрать вкладыш. Теперь уже из собственного опыта мы можем сделать следующие выводы: 1.
2.
Когда вы намерены отойти от ребенка, предупреждайте его об этом. 3.
Не оставляйте ребенка одного в незнакомом месте. 4.
Описывайте ребенку ближайшую окружающую среду. 5.
Говорите, перед тем, как прикасаетесь к нему рукой. Ребенку может быть неприятно, если кто – нибудь неожиданно прикоснется к нему. 6.
Когда вы обращаетесь к ребенку, называйте его по имени. 7.
Давайте ему возможность ощупывать, нюхать, пробовать на вкус, слушать и, таким образом, получать информацию с помощью разных анализаторов. 8.
хотите объяснить ребенку, что такое яблоко? Будет лучше, если вы будете использовать для этого само яблоко, чем пластмассовую игрушку-муляж. Это намного легче воспринимается. 9.
Стимулируйте ребенка использовать свои руки для обследования разных материалов. ҚР және ТМД елдеріндегі ғылым және білім беру жүйесінің өзекті мәселелері Актуальные проблемы науки и системы образования РК и в странах СНГ
202 10.
Когда вы показываете ребенку что – то, управляйте его руками, ставя на них ваши руки. Одновременно рассказывайте, какого цвета предмет, какая его форма и как им пользоваться. 11.
«вспомогательной и активной рук» (одна рука держит посуду, а другая отыскивает на столе игрушку и кладет ее в посуду). 12.
вместе с ребенком. Если вы стоите напротив него, движение получается зеркальным и ребенку трудно воспринять его. 13.
холодного или липкого. Он может испугаться неожиданного незнакомого ощущения и начать побаиваться использовать свои руки для рассматривания окружающего мира. 14.
Употребляйте настоящие названия разных направлений. Ребенок не может понимать такие неопределенные понятия, как «Там», «Тут», «Эта рука». Правильнее будет, если вы скажете «Правая рука», «Слева от тебя», «На столе» и т.д. 15.
детям. Они знают, смотреть – значить осязать руками. 16.
Давайте ребенку самостоятельно отыскивать вещи, упавшие на пол. Направляйте, говоря где они находятся. Например: ручка лежит слева от тебя, под столом. 17.
Соблюдайте правильную величину игрушек. Например: Слон больше, чем мышка. Яблоко меньше, чем арбуз. 18.
Нужно выходить с ребенком на природу. Несмотря на погоду. Если вы с ребенком не будете гулять под дождем, он не сможет понять, что такое дождь. 19.
Давайте ребенку время, чтобы он добился положительных результатов, и укрепились усвоенные им навыки. 20.
Хвалите и поощряйте ребенка! [2] Вот такие особенности у наших особых деток...
1. Слепой ребенок в семье. Книга для родителей. Под ред. Л. И. Солнцевой. М., 1989. 2. Гандер В. А. Первоначальное воспитание и обучение слепых детей. М., Учпедгиз, 1934.
Мақалада көру қабілеті зақымдалған балалармен түзету жұмыстарын жүргізудегі ерекшеліктер атап көрсетіліп, іс – тәжірибе жүзінде қолданылған.
Анар Өтегенқызы КЕУЛІМЖАЙ, Қазалы қаласы әкімі аппаратының №3 «Өрімтал» балабақшасы» МКҚК, меңгеруші, Қызылорда облысы, Қазақстан Республикасы
ТӘРБИЕЛЕНУШІЛЕРДІҢ БАСТЫ ҚҰЗЫРЛЫЛЫҚТАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ Түйін Оқытудың жаңа технологиялары балалардың өмір бойына әлеуметтік табыстылық пен бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуге қажетті физикалық, тұлғалық, зияткерлік қасиеттерін дамытуға, негізгі құзіреттіліктерін қалыптастыруға ҚР және ТМД елдеріндегі ғылым және білім беру жүйесінің өзекті мәселелері Актуальные проблемы науки и системы образования РК и в странах СНГ
203 бағытталған. «Өрімтал» балабақшасында педагогикалық процесте инновациялық технологиялар жүйелі жүргізіліп келеді.
“Қазіргі заман талабына сай, жан-жақты жетілген, бойында ұлттық сана мен ұлттық педагогика, психологиясы қалыптасқан, имандылық әдебі, парасаты бар ұрпақ тәрбиелеу, өсіру, білім беру - бүгінгі таңда отбасының, балабақшаның, барша елдің, халықтың міндеті” - деп Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев атап көрсеткендей, мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпы білім беретін оқу бағдарламалары балалардың өмір бойына әлеуметтік табыстылық пен бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуге қажетті физикалық, тұлғалық, зияткерлік қасиеттерін дамытуға, негізгі құзіреттіліктерін қалыптастыруға бағытталған. Мектеп жасына дейінгі баланы дамытатын, өсіретін, әрі тәрбиелейтін, бала бойындағы қасиеттер мен мүмкіндіктерді ашып, олардың өнегелі, тәрбиелі болып өсуіне мектепке дейінгі тәрбиенің тигізер әсері зор.
Қазіргі таңда «Қазалы қаласы әкімі аппаратының №3 “Өрімтал” балабақшасы» МКҚК-ында 4 топта 100 бала тәрбиеленуде. Онда ІІ кіші «Алтын сақа», ІІ кіші «Тайбурыл», ортаңғы «Ертөстік», ересек «Қарлығаш» топтары жұмыс жасайды. Әр топта 25 баладан қамтылған. Балабақшаның негізгі міндеттері: •
•
Тәрбиеленушілердің дене, зияткерлік және жеке тұлғалық дамуын қамтамасыз ететін оңтайлы жағдайлар жасау; •
Сапалы мектепалды даярлауды қамтамасыз ету; •
Азаматтылықты, қазақстандық патриотизмді, адам
құқығы мен
бостандықтарын құрметтеуді, қоршаған табиғатқа, Отанға, отбасына деген сүйіспеншілікті тәрбиелеу; •
жасау; •
Ата-аналарға балаларды тәрбиелеу, оқыту, дамыту және денсаулығын қорғау бойынша консультативтік және әдістемелік көмек көрсету болып табылады. Балабақшадағы тәрбие мен білім беру үрдісі ҚР мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты негізінде «Алғашқы қадам», «Зерек бала», «Біз мектепке барамыз» бағдарламасын басшылыққа ала отырып, баланың психологиялық-денелік жағынан сауатты, құзыретті қарым-қатынас және шығармашылық дағдыларды меңгерген, сергек және еркін ойлай білетін жеке тұлғасын қалыптастыру мақсатында денсаулық,қатынас,таным,әлеуметтік, шығармашылық салалары бойынша жүзеге асырылады. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың білім беру мазмұнына қойылатын негізгі талаптарға сәйкес баланың физикалық, тұлғалық, зияткерлік қасиеттерін дамыту, яғни, негізгі құзіреттіліктерін дамыту балабақша педагогтарына жүктеледі. Осы мақсатта №3 «Өрімтал» балабақшасында 17 педагог бала тәрбиесінде жемісті еңбек етуде. Олардың 10-ы жоғары, 2-уі аяқталмаған жоғары, 5-уі арнаулы орта білімді, 1 педагог- жоғары, 6 –уы І санатты, 7-еуі ІІ санатты мамандар. Білім берудің жаңа технологияларын оқу -тәрбие процесінде пайдалану, балабақшадағы әрбір баланың даралық, танымдық, шығармашылық даму мүмкіндіктерін кеңейтеді, ұлттық құндылықтарға тәрбиелейді және педагогтардың кәсіби өсуін қамтамасыз етеді.
Кез келген оқыту
технологиясы тәрбиешіден терең теориялық, психологиялық, педагогикалық әдістемелік білімді, педагогикалық шеберлікті, балалардың жан дүниесіне терең үңіліп, оны ұғына білуді талап етеді. Осыған орай балабақшамызда оқу- тәрбие үрдісінде оқыту мен тәрбиелеудің әр түрлі
ҚР және ТМД елдеріндегі ғылым және білім беру жүйесінің өзекті мәселелері Актуальные проблемы науки и системы образования РК и в странах СНГ жүктеу/скачать 6,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|