| 26. Наным-сенімге байланысты өлеңдер.
.Байырғы қазақ халқы не түрлі заманды бастан кешірген, әсіресе жаугершілік пен пен табиғаттың қаталдығынан зор зардап шеккен.Сол кездің өзінде ақ дүниеніңі жұмбақ сырласына шолу жасаған. Соның бірі қазақ халық әдебиетінде өте ерте заманда пайда болған наным -сенім өлеңдері. Наным –сенім өлеңдеріне үш түрлі ерекшелік байқалады:
Бірінші: адамдар әлі аңғалдау, табиғатқа тәуелді.
Екінші: ол кездегі адамдар табиғаттың алдында әлсіздік көрсетеді.
Үшінші: аталған наным-сенім өлеңдерінде алғашқы қауымдық дәуірдегі адамдардың жаратылысты танудағы алғашқы қадамдары көрінеді.
Адам ауруға шалдықса да, мал басы көлденең келген кеселге тап болса да- соның бәрін әлдеқандай бір кереметтің күшімен болып жатыр деп есептеген. Айға- күнге табынған.
Халық ауыз әдебиетінде наным-сенім өлеңдері үшке бөлінеді:
Алдау-арбай өлеңдері.
Бақсы сарыны.
Бәдік өлеңдері.
Ал Мұхтар Әуезов оларды өзгеше жолмен үшке бөлген:
1. Ел салтындағы шер өлеңдері( жоқтау, естірту, көңіл айту)
2. Дінмен байланысты өлеңдер(наурыз, бақсы сарыны, жарапазан)
3. Қыз ұзатуда айтылатын өлеңдер( жар- жар, қоштасу, беташар)
Арбау, бәдік, бақсы сарыны өлеңдері түрлі магиялық, анимистік, шамандық наным-сенімдерге тұяқ тірегенімен атқаратын қызметтері ұқсас: яғни ауру мен дерттен қорғану, құтылу мақсатында оқылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
