1. Химиялық технологияның негізгі ұғымдары мен анықтамалары: химиялық технология, шикізат, реагент, мақсатты өнім, жанама өнімдер, қосымша материалдар, қалдықтар
Фармацевтика өндірісінде судың қолданылуы
жүктеу/скачать 1,26 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 13. Гомогенді химиялық процестер. Гомофазалы химиялық процесстің жылдамдығы.
| Фармацевтика өндірісінде судың қолданылуы. Әр түрлі деңгейдегі су отандық және шетелдік медициналық және фармацевтикалық тәжірибеде кеңінен қолданылады. Су-әмбебап және қол жетімді еріткіш. Бұл қасиет сұйық дәрілік формаларды дайындау кезінде суды еріткіш және дисперсиялық орта ретінде пайдалануға мүмкіндік береді. Тазартылған суды медицинада қолдану:
ішке және сыртқа қолдануға арналған дәрілік ерітінділер; көз тамшылары және офтальмологиялық ерітінділер; жаңа туған нәрестелерге арналған дәрілік препараттар; кейіннен стерильдеу көзделген инъекциялық емес ерітінділер Егер дәрілік түрлер үшін зарарсыздандыру қарастырылмаса, тазартылған стерильді су қолданылады. Су санитария мен медицинада жуғыш зат ретінде де қолданылады. Емханалардың, ауруханалардың және медициналық мекемелердің күнделікті санитарлық тәжірибесінде беттерді, ыдыс-аяқ пен жабдықтарды жуу үшін кәдімгі ауыз су пайдаланылады. Медициналық ыдыстар мен жабдықтарды түпкілікті шаю үшін инфузиялық жабдықтар мен сыйымдылықтарды дайындаудың бастапқы сатыларында тазартылған су пайдаланылады.Инъекцияға арналған су су тазалығының одан да жоғары өлшемдеріне сәйкес келеді. Инъекцияға арналған су тазалыққа жоғары талаптар қойылатын дәрілік формалардың негізі болып табылады, ол инъекциялық және инфузиялық препараттарды ерітуге қызмет етеді. Инъекцияға арналған су стерильдеу алдында медициналық ыдыстар мен жабдықтарды түпкілікті шаю үшін де пайдаланылады. 13. Гомогенді химиялық процестер. Гомофазалы химиялық процесстің жылдамдығы. Гомогендік процестер деп реакцияға қатысушы заттар бір агрегат- тык жағдайда яғни газ - Г, қатты - Қ немесе сұйық – С ғана болғанда жүретін процестерді айтамыз. Гомогенді процестер жүретін ортада араласпа заттардың бір-бірінен бөлінетін шекарасы болмайды. Басқа фазаның қоспалары және кіріспелері жоқ таза гомогенді ортаны алу қиындығынан, газды немесе сұйық фазада өтетін өндірістік химиялық үрдістерді гомогенділерге тек шартты түрде жатқызады. Жүйені құрайтын бөлшектердің өлшемдеріне қарай гомогенді (біртекті) және гетерогенді (әртекті) жүйелер арасындағы шекара деп микрогетерогенді деп аталатын бөлшектері өлшемі 0,1 мкм артық емес коллоидтар мен жұқа аэрозольдерді санайды. Газды фазадағы гомогенді үрдістер әсіресе органикалық технология үшін тән және бір қатар жағдайларда органикалық заттарды буландырып, соңынан буларды газ тәрізді реагенттермен – хлормен, оттегімен, күкірт диоксидімен, азот оксидтерімен өңдеу арқылы жүзеге асырылады; осыған сәйкес хлорлау, тотығу, сульфирлеу, азоттау және т.б. химиялық реакциялары жүреді. Жиі бу фазалы пиролизді қолданады, яғни жаңа өнімдер алу мақсатында органикалық заттар буларын ауасыз қыздыру; пиролиз кезінде еркін радикалдар шекті және шексіз көмірсутектері түзілуімен күрделі молекулалардың ыдырауы жүреді. Олар полимерлеу, конденсациялау, изомерлену реакцияларына түседі. Сұйық және газ тәрізді заттардың пиролизін крекинг деп те атайды. Өндірістік газ фазалы үрдістер мысалы ретінде органикалық еріткіштер, улы химикаттар және басқа да органикалық синтез өнімдерін алу үшін көмірсутектерін термиялық және фотохимиялық хлорлауды алуға болады. Бейорганикалық заттар технологиясында газ фазалы гомогенді үрдістер, мысалы, күкірт, азот және тұз қышқылдар өндірісіне іске асырылады. Күкіртті диоксидін алу үшін камера түрлі пештерде күкіртті буларда жағады, азот оксидін ауадан төмен температуралы плазма шарттарында реакция бойынша алады: N2 + O2 = 2NO – 179,2 кДж. Азот қышқылы өндірісінде газды фазада азот оксидінің диоксидке қорытынды реакция бойынша тотығуы жүреді: 2NO + O2 = 2NO2 + 119,3 кДж. Газды фазада тұз қышқылы өндірісінде сутегі мен хлордан хлорсутегінің синтезі реакция бойынша өтеді: H2 + Cl2 = 2HCl - ∆H. Гомогенді орталарда – газды және сұйық – көптеген үрдістер тізбек механизм бойынша өтеді: тотығу, полимерлену, көмірсутектерін галогендіру, элементтерден хлорсутегінің синтезі және басқалар. Гомогенді реакторлардың көпшілігі – типті химиялық аппаратура, Г-Г фазалар үрдістер үшін камералық және құбырлы реакторлар. Жиі жалынды реакторлар – горелкалар және жығу камералары – қолданады, оларда газды реагенттерді араластыру үшін арнайы құрылғылар – сопло, эжектор, ортадан тепкіш араластырғыш және басқалар болады. Камералы реакторлар хлорсутектерін синтезі үшін, күкіртті күйдіру үшін, метанды термиялық хлорлауға, метанның термототықтырғышты пиролизінде және басқада пайдаланылады. С-С фазалы үрдістерді жүргізу үшін көбінесе әртүрлі араластырушы құрылғылары бар реакторларды пайдаланады. Мерзімді үрдістерді, әдетте, механикалық араластырғышы бар немесе араластырудың басқа түрлерімен дара резервуарларда немесе автоклавтарда жүргізеді. Үздіксіз сұйық фазалы үрдістер үшін ағынды реакторлар – араласумен дара, араластырғыштары бар реакторлар каскады (тізбегі), газ фазалы үрдістері үшін сияқты ығыстырғыш реакторлар, мысалы, салқындатылатын құбырлы ығыстырғыш реактор. Бастапқы реагенттер мен реакция өнімдері бір немесе бірнеше фазалардан түзілуіне байланысты химиялық реакциялар гомофазалы және гетерофазалы болып бөлінеді. Гомофазалы реакциялар – бастапқы реагенттер, тұрақты аралық заттар және реакция өнімдері бір фазада болады. Гетерофазалы реакцялар – бастапқы реагенттер, тұрақты аралық заттар және реакция өнімдері әртүрлі фазада болады. Реагенттердің фазалық күйі бойынша гомогенді және гетерогенді реакциялар болып бөлінеді. «Гомогенді» және «гетерогенді» реакциялар ұғымы «гомофазалы» және «гетерофазалы» үдерістер ұғымымен сәйкес келмейді. Реакцияның гомогендігі және гетерогендігі белгілі бір дәрежеде, реакцияның қандай да бір фаза көлемінде немесе фазалардың бөліну бетінде жүру механизмін көрсетеді. Ал үдерістің гомо- және гетерофазалылығы реакцияға қатысатын бөлшектердің фазалық құрамы туралы түсінік береді. Гомогенді реакция жылдамдығы: Химиялық реакцияларда бөлшектердің қозғалысының кинетикалық энергиясы, олардың өзара әрекеттесу энергиясы, атомдардағы электрондар қозғалысының энергиясы, олардың ядроға тартылуы және ядролық энергияны қамтитын ішкі энергияның маңызы зор. Біртекті реакцияның жылдамдығы (гом.) Көлем бірлігінде уақыт бірлігінде зат мөлшерінің өзгеруі ретінде анықталады: мұндағы Δn - бір заттың моль санының өзгеруі (көбінесе бастапқы, бірақ реакция өнімі болуы мүмкін); Δt - уақыт аралығы (с, мин); V - газдың немесе ерітіндінің көлемі. жүктеу/скачать 1,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|