1. Ландшафттану пәнінің ғылым ретінде қалыптасуы және оның басқа ғылым салаларымен байланысы
В.В Докучаевтың ландшафттану ғылымына қосқан үлесі
жүктеу/скачать 72,41 Kb.
|
1. Ландшафттану п ніні ылым ретінде алыптасуы ж не оны бас а (1)
| 21. В.В Докучаевтың ландшафттану ғылымына қосқан үлесі. ХІХ ғасырдың аяғында табиғи ортаны зерттеудегі жекелеген – жерді, табиғи байлықты, су жӘне орман шаруашылығын зерттеу жұмысынтары нӘтижесінде климотология, геоморфология,биогеография т.б. салалар бөлініп жатқанда онда география нені зерттіейді деген ұғым туды. Бұл сала бойынша ғалымдардың көптеген пікірлері қалыптасты. Осылай қиын уақытта Ресейде географиялық мектеп пайда болды. Оның негізін қалаушы – В.В.Докучаев (1846 – 1903). Докучаевтың топыраққа көзқарасы географиялық: топырақ дегеніміз бүкіл географиялық компоненттердің, яғни аналық жыныстан,жылудың, ылғалдың, рельефтің жӘне тірі организмдердің қарым-қатынасы кезінде пайда болған. Ол табиғи ландшафттың азығы жӘне оның айнасы іспеттес. Сонымен, топырақ жамылғысы географиялық байланыстардың соңғы звеносы болып табылады.
22. 20ғ ландшафттану ілімнің қалыптасуы, оның зерттеу методикосы, алға қойған мақсаты міндеті. Ландшафттану қалыптасуына дарвинизм деген биологияның эволюциялық ілімінің және биогеография мен топырақтанудың қалыптасуының ықпалы өте зор. Себебі, биогеография мен топырақтану мамандары бірінші болып өлі мен тірі табиғат арасындағы қарым-қатынас мәселесімен соқтығысты және олар басқа мамандарға қарағанда географиялық синтезге өте жақын келді. ХХ ғасырда Докучаевтің табиғи зоналылық концепциясы географияның теориясы мен практикасына енді. Г.Н. Высоцкий өзінің мақалалыранда (1899, 1905) өте маңызды қосымшаларды еңгізді, соның ішінде жылдық жауын-шашынның буланушылыққа қатынасы түріндегі атмосфералық көрсеткішін ландшафттық зоналарды шектеу үшін бірінші сандық критерийін ұсынды. Осы кезден бастап география ғылымына физикалық-географиялық аудандастыру деген термин енеді. Ресей империясының түгелдей территориясына бірінші зоналдық аудандастыру 1913 ж. Л.С. Берг ұсынды, мұнда зоналар бірінші рет ландшафттық деп аталды. Л.С. Берг ландшафтқа мынадай анықтама береді: «Жердің белгілі бір зонасы бойынша типтік қайталанатын жер бедерінің, климаттың, өсімдік және топырақ жамылғысының сипаты бірыңғай гармониялық біртұтастыққа қосылатын облыс». Қазақстанда ландшафттану бойынша 60-70-ші жылдары дами бастады, қазақстандық ландшафттық мектебінің негізін қалаған Ресейден келген мамандар, Чупахин В.М., Чигаркин А.В., Гельдыева Г.В., Веселова Л.К., т.б. Сонымен, осы кезеңдегі география ғалымдары ландшафт туралы ілімнің дамуына екі тұрғыдан келді «жоғарыдан» - теорияны дамыта отырып аймақтық (региональдық) схеманы «меридианальдық зона», «провинция» т.с.с. ажыратты және «төменнен»- ландшафттық кескіндеулер арқылы элементарлық физикалық-географиялық бірліктерді орнатты. жүктеу/скачать 72,41 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|