С) Тіркелген шығындардың ауыспалы шығындарға қатынасы 2. Егер қаржылық көрсеткіштердің серпіні оң болса, кірістер тұрақты, шамамен жылдар бойы бірдей болса, онда бағалау үшін әдіс негізді болады:
С) Кірістерді капиталдандыру 3. Жабық акционерлік қоғамның миноритарлық үлесін бағалау:
В) Капитал нарығының әдісі және жеткіліксіз өтімділік үшін дисконтты алу кезінде
5
5
2
1, Бағалаумен анықталатын құн түрлерін кесте түрінде көрсету.
2. Қоғамды бағалау туралы есеп беру процесiн сипаттау: мiндеттер, талаптар, құрылым. Кәсіпорын экономикалық көрсеткіштерінің жақсы жетістіктерге жету мақсатында, тәжірибелік және ізденіс жүйесі меншікті басқару факторының негізі ретінде бағалау қызметі қолданылады.
«ҚР бағалау қызметі туралы» заңына сәйкес мемлекеттік меншікті жекелендіру кезінде, басқаруды сенімділікке беру немесе жалға беру, сату, сатып алу, жарғылық қордың салымы ретінде ипотекалық не-сиенің жүргізілуі кезінде қоғамдық бағалау үлкен роль атқарады. Сонымен қатар мүлік туралы мәмле кезінде міндеттелген бағалау жүргізіледі.
Бағалау қызметі ғылыми негізде, оның кез келген тапсырманы орындау үрдісін қадағалайтын, бірқатар қағидалар мен жылжымайтын мүлік құнына әсер ететін ортаның факторларын қарастырады.
Нормативтік база шегіндегі бағалау технологиясының нарықтарында кәсіпорын бизнесін бағалау 3 тәсіл бойынша жүргізіледі: нарықтық, табыстық және шығындық.
Бизнес - бұл заңды, жеке тұлғалардың нақты қызметі.
Мұнда заңды тұлға - кәсіпорын, азаматтық құқықтардың объектісі болып табылады да, кәсіпкерлік қызмет үшін қолданылатын мүліктік кешен ретінде қарастырылады.
Мүліктік кешен жер телімдері, ғимараттар мен кұрылыстарды, машина мен кұрал-жабдықтарды, шикізат пен өнімдерді, материалдық емес активтерді және мүліктік міндеттемелерді құрайды.
Бағалау мақсаты – кәсіпорынның нарықтық құнын есеп айырысуымен негіздеу.
Кәсіпорындарды бағалау белгілі бір нақты міндеттің орындалуы бағынады. Бағалаушы, жасалып жатқан бағалаудың міндетін білгіленен кейін ғана керекті әдістемені дұрыс таңдай алады.
Кәсіпорынның құнын бағалау көбінесе келесі жағдайлардан туындайды:
1) кәсіпорынды сату;
2) кәсіпорын мүлігінің бөлігін сату (жер телімі, ғимараттар, құрылыстар);
3) ұйымды қайта құру немесе кәсіпорыңды тарату (қосылу, бөліну, сіңісу жәнет.б.), және кәсіпорынның банкротқа ұшырағандағы төрелік сот және меншік иелерінің шешімі бойынша жүргізіледі;
20
20
3
Ситуациялық есеп:
Бұрын өндiрiлген өнiм өндiрiсiн кеңейтуге инвестиция салуға ниет бiлдiрiлген кәсiпорынның орташа таза пайдасы нақты мәнде жылына 380 мың теңгенi құрады. Кәсiпорын активтерiнiң қалдық баланстық құны 1 530 мың теңгенi құрайды. Кәсiпорын активтерiнiң бастапқы баланстық құны 2 300 000 теңгенi құрады. Өндірістің кеңеюінен күтілетін кірістерді дисконттау үшін бизнес тәуекеліне негізделген дисконттаудың қандай мөлшерлемесін қолдануға болады?
Шешім:
Кәсіпорын қазірдің өзінде айналысатын сол (және сол тәуекел өлшемімен) бизнестен түскен табысқа салынатын кіріс нормасын осы бизнеске бұрын салынған капиталдың орташа кірісі деңгейінде қабылдауға болады. Бұл ретте бағаланатын бизнеске қажетті мүлікті сатып алуға нақты жұмсалған қаражатқа қатысты қол жеткізілген «инвестицияланған капиталдың рентабельділігі» көрсеткішін есептеген жөн. Бұл қаражаттар тиісті мүлікті сатып алудың нақты құнында көрсетіледі, оған сәйкес мүлік кәсіпорынның балансына қойылады.
Осылайша, бұл жағдайда пайда нормасы келесідей есептеледі:
