1 ПЈнніѕ маќсаты мен міндеті жјНЕ
Қаржылық инвестициялардың табыстылығы мен тәуекелі
жүктеу/скачать 0,65 Mb.
|
| 2.13 Қаржылық инвестициялардың табыстылығы мен тәуекелі
Қаржылық инвестицияға әртүрлі қаржы құралдары (активтер, акция, банк депозиттері кіреді). Бұл инвестицияларды қоржынды инвестициялар деп атайды. Мемлекеттік инвестиция тікелей бюджет арқылы қаржыландырылады Инвестициялар ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді болып бөлінеді. Инвестициялық саясаттың жүргізілуінің қоғам үшін ғылыми практикалық маңызы зор. Инвестициялық процесс қоғамдық өндірістің маңызды элементі. Халықтың тұрмыс деңгейін көтеру мақсатында жүзеге асырылатын бұл процес қоғам үшін, адам мүддесі үшін жүзеге асырылуы тиіс. Опциондар жайлы түсінік Опцион деп – инвестициялау әлемінде екі тұлға арасында жасалған келісім- шарт аталады. Бұл келісім – шарт негізінде бір тұлға екінші тұлғаға. Белгілі активті белгілі бір уақытта және белгілі бір бағамен сатып алуға немесе сатуға құқығын ұсынады. Опционды иеленген және шешім қабылдаған тұлға. Опционды сатып алушы деп аталады. Бұл құқық үшін ол төлеу қажет. Опционды сатқан және сатып алушының шешіміне жауап беретін тұлға, опционды сатушы деп аталады. Опциондарды екі негізгі түрге бөледі. Ол: «колл» мен «пут» опциондары. Қазіргі уақытта осындай келісімшарттар әлемнің көптеген биржаларында ұсынылған. Белгілі опциондық келісімшарт – бұл акциядағы «колл» опционы. Ол сатып алушыға белгілі бір компанияның белгілі акциялар санын, белгілі бағамен кез-келген уақытта белгілі бір мерзімге дейін опцион сатушылардан сатып алу құқығын ұсынады. Келісімшартта төмендегідей төрт шарт қарастырылады: 1. Акциялары сатып алынуы мүмкін компания; 2. Иеленетін акциялар саны; 3. Акцияларды иеленудің бағасы (орындалу бағасы); 4. Сатып алу құқығы жоғалған кездегі мерзім (өтіп кету мерзімі). Мысал. А және Б инвесторлары «колл» опционымен келісім шарт жасауға бет бұрады. Бұл келісімшарт А инвесторына NERO компаниясының 100 акциясын Б инвесторынан әрбір акция үшін 50 а.б төлеп, кейінгі 6 ай кез-келген уақытта сатып алуға мүмкіндік береді. Опцион колл ұстаушыға берілген мерзімінде базисті активті белгілі бір бағамен сатып алуға мүмкіндік береді. Пут опцион ұстаушыға берілген период ішінде базисті активті сатуға құқық береді. Егер колл опционды сатушы акцияға базисті активпен, онда оны жабылған колл опцион сатады дейді. Керісінше, егер сатушыда колл опцион табылмаған болып есептеледі. Базисті акциялардың бағасы колл опционды орындау бағасынан жоғары болса, онда опцион ақшада тұр деп айтады. Егер акция бағасы орындау бағасынан төмен болса, онда опцион ақшасыз тұр деп айтады. Пут опциондарда керісінше анықтама қолданады. Блэк – Шоулздың опциондар бағасының пайда болу моделі (ОРМ) колл опцион құнын бағалау үшін қолданады. Опциондық келісімшарттың екінші түрі бұл – «пут» опционы. Ол сатып алушыға белгілі бір компанияның белгілі акциялар санын белгілі бағамен кез-келген уақытта белгілі мерзімге дейін сатуға құқық береді. Бұл келісімшарт келесі тқрт шартты өзіне қосады: 1. Акциялары сатылып кетуі мүмкін компания; 2. Сатылатын акциялардың саны; 3. Акцияларды сату бағасы; 4. Опционды сатып алушы сату құқығын жоғалтқан кездегі мерзім. Сатуға арналған опцион. Сатып алушы опционды сатушылардан бағалы қағаздарды, кредиттерді және фьючерстік келісімдерді сату және поставкасына құқық алады келісілген келісімдік баға бойынша, белгілі мерзімге дейін. Егер пайыздық ставкалар өссе, онда бағалы қағаздардың, кредитердің және фъючерстік келісімшарттардың нарықтық бағасы, олар арқылы келісім құрылатын төмендейді. Опционды сатуға өткізу, оның сатушысы ұтыс әкеледі, себебі ол енді сәйкес бағалы қағаздарды, кредитерді және фъючертстік келісімшарттарды неғұрлым төменірек нарықтық бағамен сатып ала алады және оларды опцион сатушысына соғұрлым жоғары бағамен әкеледі. Сатып алуға арналған опцион. Сатып алушы опционды сатушыдан бағалы қағаздар, кредиттер және фъючетсті келісімдер поставкасын қабылдауға және одан сатып алуға қолайлы бағамен құқық алады. Егер пайыздық ставкалар төмендесе, онда бағалы қағаздар, кредиттер және келісімдердің нарықтық құны олар бойынша опциондық келісімшартар құрылған, жоғарылайды. оПционды сатып алуға өткізу оның сатып алушысына ұтыс әкеледі, себебі ол құны келісім шартық бағадан бағалы қағаздарды, несиелерді иеленеді. Валюталық опциондар. Валюталық опцион өз иесіне ол бойынша мерзімі өткенге дейін оның орындалуына құқықты қамтамасыз етеді. «Call» опциондары өз иелеріне келісімшартта көрсетілген бағамен валютаны сатып алуға міндетті емес құқықты қамтамасыз етеді. «Рut» опциондары иелеріне келісімшартта көрсетілген бағамен валютаны сатуға құқық береді. Американдық опциондар олар бойынша мерзімі өткеге дейін кез-келген уақытта орындалуы мүмкін, ал европалық опциондар тек мерзімі келген кезде ғана. Опциондарды бағалау. Опциондық келісімшартты сатып алу кезінде оның негізгі үш элементі маңызды: пайдалану бағасы, орындалу мерзімі және сыйақы. Пайдалану бағасы опциондық келісімшартта тіркелген. «Рut» және «Call» опциондарын иеленушінің валютаны бекітілген бағамен сатып алу және сату қабілеттілігі оған хеджиррование немесе спекулятивті ұстанымды қамтамасыз етеді. «Call» опционы кезінде, егер шынайы баға пайдалану бағасына қарағанда өссе, онда иеленуші келісімшарт бойынша құқығын пайдаанып, пайда алу үшін валютаны «спот» курсы бойынша сата алады. Басқа жағдайда иеленуші, «Call» опционы бойынша сыйақының өсуін күткен, келісімшартты сатып, пайда алуы мүмкін№ Осы пайданы ол пропорционалды пайдаланып, валютаны «спот» нарығында сатса алар еді. Опционды пайдалану бағасы және оның валютадағы «спот» бағасы байланысынан үш типті жағдай тууы мүмкін: Опционның пайдалану бағасы нарықтық бағамен сәйкестігі; Опционның пайдалану бағасы нарықтың бағасынан тиімдірек; Опционның пайдалану бағасы мен нарықтық бағасының байланысы опционды пайдалануды тиімсіз қылады. Егер пайдалану бағасы «спот» бағасы сияқты болса, онда опционның пайдалану бағасы, нарықпен сәйкес. Егер опцион иеленушіге пайдалану кезінде пайда әкелсе, онда опционның пайдалану бағасы нарықтықтан тиімдірек. Егер опционды пайдалану иеленушіге шығын әкелсе, онда опционның пайдалану бағасы мен нарықтық бағасының байланысы опционды пайдалануды тиімсіз қылады. Басқа сөзбен айтқанда, «Call» опционның пайдалану бағасы бар валютаның «спот» ьағасынан жоғары болуы керек, ал «Рut» опционның пайдалану бағасы төмен болуы қажет. Банк халықаралық есептеулердің басымдылығына сәйкес опцион құны екі компоненттен құралады: ішкі және уақытша құн. Қаржылық активтердің табыстылығын бағалау үлгісі (САРМ) нарықтық тәуекел мен қажетті табыстық арасындағы байланысты көрсетеді. САРМ келесі ұйғарымдарға негізделген: әрбір инвестордың негізгі мақсаты – болжанған мерзімнің аяғына өзінің әл-ауқатын инвестициялық қоржынның мүмкіндік табыстылығын және орта квадраттық ауытқуын бағалау негізінде максималдау; инвесторлардың барлығы кейбір қауіп-қатерсіз пайыздық мөлшерлемемен шектелмеген көлемде ссуда бере алады немесе алады; инвесторлардың барлығы активтердің мүмкін болатын табыстылығын, дисперсиясын және ковариациясын бірдей бағалайды; активтердің барлығы өтімді деп саналады; трансакциондық (брокерлік) шығындар болмайды; салықтар есепке алынбайды және т.б. САРМ үлгісі қаржылық активтің табыстылығына болжау жасауға арналған. САРМ үлгісінде жүйелі тәуекел β – коэффициенттің көмегімен анықталады. Құнды қағаздың әрбір түрінің өзінің β – коэффициентті бар. Активтің β – коэффициенті келесі формуламен анықталады: (6) мұнда Cov (ki, km) – құнды қағаздың табыстылығы мен қоржынның арасындағы ковариация коэффициенті; σ2m – қоржын табыстылығының дисперсиясы. Қоржынның β – коэффициенті келесі формуламен анықталады: (7) мұнда βi – қоржындағы i – активтің β – коэффициенті; di – қоржындағы i активтің үлесі; n – қоржындағы активтер саны. жүктеу/скачать 0,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|