Тимус, құрылысы, қызметі Екінші орталық қан жасаушы мүше- тимус. Онда т – лимфоситтерің анти генге тәуелсіз дамуының ақырғы сатылары жиреді. Атқаратын қызметтері:
1 Тимус иммуногинестің орталық мүшесі, себебі онда Д лимфоситтердің анти генге тәуелсіз дифференсовкасы өтеді.
2 Тимуста Т лимфоситтердің дифференсовкасына қажетті тимузи, тимопоитин, тимустық сары су факторы т. б. Гармондар бөлінеді.
Кальцидың алмасуына әсер ететін гармон,инсулин тәрізді фактор, өзу фактор т. б. Өндіріледі.Тимустың құрылысы: тимус паранхималық бөлікшелерге бөлінген мүше. Сыртынан оны даниттер тіндік қабықша жауып тұрады. Капсуладан ішке кіретін тосқауылдар оны бөліктерге бөледі. Әрбір бөліктің негізін өсінділі эпицели жасушалары құрайды, оларды ретикулоэпитэлиоцититтер деп атайды. Борпылдақ талшықты даникер тін тек тамырлардың маңында ғана орналасады.
Айырша без екі ассиметриялық үлестен-оң үлес, lobus dexter және сол үлестен, lobus sinister, түрады. Олар өзара ортаңғы бөліктермен қосылған. Әрбір үлестің төменгі бөлігі кеңейген, ал жоғарғы бөлігі тарылған, және де кейде жоғарғы үлестері екітісті айыр түрінде мойын аймағында шығып тұрады яғни содан айырша без. Айырша бездің сол үлесі оңға қарағанда ұзын. 10-15 жаста жетілген айырша бездің салмағы орташа 37,2 г, ал үзындығы 7,5-16 см-ге жетеді. Тимустың алдыңғы беті дөңес, төстің сабы мен денесіне жанасады. Тимустын артында қолқа мен өкпе сабауының бастапкы бөлігін алдынан жабатын жүрекқаптың жоғарғы бөлігі, колка доғасы мен оның ірі тармактары, сол иык-бас және жоғарғы қуыс веналары орналасады.
Айырша бездің кұрылысы: Айырша безді сыртынан жіңішке дәнекер тінді капсула, capsula thymi, жабады. Капсуладан мүшенің ішіне тимус затын үлесшелерге бөлетін үлесше аралық калкалар, septainterlobularia, таралады. Сонымен қатар тимус паренхимасы үлесшенің перифериясында орналасатын қою заттан кыртыстан, cortex thymi, жэне орталығында орналасатын ақшыл заттан-милы заттан, medulla thymi, тұрады. Тимустың стромасын торлы тін мен жұлдызша пішінді көпөсінділі жасушалары - айырша бездің эпителиоретикулоциттері құрайды. Жасушалар мен талшықтардан құралған торлы ілмекте тимустың лимфоциттері тимоциггер орналасады. Тимоциттер кыртыс затында милы затқа қарағанда тығыз жатады. Және де тимустың милы затында тимус денешіктері, corpuscula thymi, орналасады. Олар тығыз, өзгерген, өте жалпиған эптелиалді жасушалардан құралады.
Айырша бездің қанмен қамтамасыз етілуі: Айырша безді ішкі кеуделік, қолқа доғасының және иық-бас сабауынан тармақталатын тимустық тармақтар, rr. thymici, қанмен қамтамасыз етеді. Тимустан веналық қан иық-бас және ішкі кеуделік веналарға ашылады. Лимфа тамырлары алдыңғы көкірекаралық және кеңірдекбронхтық лимфа түйіндеріне ағады. Тимусты оң және сол кезбе нервтің және де симпатикалық сабаудың мойын-кеуде, жоғарғы кеуде өрімдерінен тармақталатын нервтер нервтендіреді.