Сыйымдылықты кедергісі бар айнымалы ток тізбегі
Егер синусоидалы ток тізбегінде идеаль сыйымдылықты элемент болса (5.7-сурет), онда ток мына заңмен өзгереді
.
Егер , онда немесе ,
мұндағы . Сонымен мынадай қорытынды жасауға болады: Конденсатор арқылы өтетін ток күші ондағы кернеуден -ге озып кетеді.
шамасының өлшем бірлігі кедергінікіндей және сыйымдылықты кедергі деп аталады. Сыйымдылықты кедергі индуктивті кедергі сияқты реактивті кедергі болып табылады.
Сыйымдылықты кедергісі бар айнымалы ток тізбегінің векторлық диаграммасы
10. Айнымалы ток тізбегіндегі резонанстар. Айнымалы токтың тармақталмаған және тармақталған тізбектері. Кернеулері резонансы. Токтар резонансы. Жиіліктік сипаттамалар.
Айнымалы тоқ, (ағылшынша alternating current – айнымалы тоқ) – бағыты мен шамасы периодты түрде өзгеріп отыратын электр тоғы. Ал техникада айнымалы тоқ деп тоқ күші мен кернеудің период ішіндегі орташа мәні нөлге тең болатын периодты тоқ болады. Айнымалы тоқ байланыс құрылғыларында (радио, теледидар, телефон т.б.) кеңінен қолданылады.
Кернеу резонансы Индуктивтік орауыштары және конденсаторлары бар тізбектерде кіріс кедергісі немесе кіріс өткізгіштігі нөлге тең болғандағы ережені резонанс деп атайды.
Айнымалы токтың тармақталмаған тізбектері
Элементтерді тізбектей қосқан кезде (5.10-сурет) кернеудің лездік және комплексті мәндері мына қатынастармен жазылады
,
.
, , болғандықтан векторлық диаграмма 5.11-суретте көрсетілген түрдегідей болады.
5.10-сурет. Катушка, резистор, конденсаторды тізбектей қосу сұлбасы
|
5.11-сурет. Тармақталмаған тізбектің векторлық диаграммасы
|
Векторлық диаграммадан кернеудің комплексті түрдегі өрнегін жазуға болады:
,
немесе .
айырымы реактивті кедергі деп аталады, оның комплексті түрі .
;
;
өрнектерін комплексті түрдегі толық кедергі деп атайды. Толық кедергінің модулін былай өрнектеуге болады:
,
ал ток пен кернеу арасындағы бұрыш – мына қатынастан анықталады:
.
Векторлық диаграммадағы тікбұрышты үшбұрышты кедергілер үшбұрышына түрлендіруге болады (5.12-сурет). Кедергілер үшбұрышынан мынадай қатынастар шығады:
,
,
,
немесе .
Достарыңызбен бөлісу: |
