10-бет лаштың ардақты азаматы, қоғам қайраткері Халифа Алтайдың (1917-2003) есімі жұртшылыққа жақсы танымал. Ол көзі тірісінде рухани тұлғаларымыздың бірі болатын. Халифа Алтай Қазақстан Тәуелсіздік алғаннан кейін Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың
жүктеу/скачать 14,81 Mb. Pdf көрінісі
|
| www.anatili.kz e-mail: anatili_gazetі@mail.ru www.twitter.com/anatilikz www.facebook.com/anatilikaz №42 (1352) 20 – 26 қазан 2016 жыл
1 9 9 0 ж ы л ғ ы н а у р ы з д ы ң 2 2 - с i н е н б а с т а п ш ы ғ а д ы Сөзi жоғалған жұрттың өзi де жоғалады ОЙТҮРТКІ
АЛТЫ АЛАШТЫҢ АРДАҒЫ АШЫҚ АЙТУ – АРДЫҢ ІСІ БАСПАСӨЗ – 2017
Қазақтілді қоғамды зәулім үй деп алсақ, тілі қазақша шыққан, от- басында ана тілінде с йлесетін, тілін құрметтейтін қазақ отбасының әр мүшесі сол зәулім ғимараттың бір-бір кірпіші. Кірпішіміз жетіспесе не- месе үй саламыз деп жинап отырған кірпішімізді басқа үйдің құрылысына ( згетілді балабақша мен мектепке) алып кетсе, онда зіміздің үйіміздің іргетасы бекіп, қабырғасы қаланбай қалады. Дәл сол сияқты қазақ елін, қазақтілді қоғамды қалыптастыра- мыз деп сіріп, үміт күтіп отырған қа зақтың ұл-қыздарының тілі ана тілінде шықпай, басқа тілдерде тәр- бие мен білім алатын болса, олар басқа үйдің қабырғасына қаланатын кір піш сияқты зге мәдениет кіліне, зге тілдің тұтынушысына, зге тілдік қауымдастықтың мүшесіне айнала- ды. Сол себепті қазіргі жаһандану үдерісі қарқын алып жатқан заманда ұлт ретінде зіндік ерекшелігімізді, ұлттық болмысымыз бен т лтума- лығымызды сақтап, қазақтың мір- шең, жасампаз ұлт ретінде ғұмыр кешкенін қалайтынымыз рас бол- са, онда бізге з шаңырағында ана тілінде с йлеп, з мәдениетін, ұлт тық нері мен әдебиетін, ұлттық құн- ды лықтарын қастерлейтін дәстүрлі қазақ отбасын мемлекеттік деңгейде дәріптеудің, оны бар қазаққа үлгі етудің мән-маңызы айрықша зор. Ана тілінде тәрбие мен білім алмаған, ұ л т т ы қ ә д е б и е т і м е н н е р і н е н сусындамаған, қазақ тілінде ой қорытып, еркін с йлеп, жатық жаза алмайтын «қазақ» қанша жерден білімді, қанша жерден данышпан, бірнеше тілді білетін полиглот бол- са да қазақ тілінің қанат жайып, қазақтілді қоғамның қалыптасуына қызмет етпейді. Мұны біз ашық айтуы мыз және анық білуіміз қажет. Сонымен қатар бүкіл қоғам басқа тілде с йлеп кетсе де, қазақ тілінің келіп паналайтын жері, ең соңғы қорғаны да – қазақтілді қа зақ отбасы. Қазақ мектептері жаппай жабылып, ел астанасы Ал матыда жалғыз қазақ мектебі қалған кешегі кеңестік заманда да қалалық жерлерде ұрпағын ана тілінен айырмаған қазақ отбасыла- ры болды. Орыстандыру, отарлау саясатының мемлекеттік деңгейде пәрменді жүргізілгеніне қарамастан, қазақ тілін бүгінгі күнге жеткізіп, ұлтымызды орыстілді «совет хал қы- ның» құрамына сіңіп кетуден аман сақтап қалған негізінен ауыл, ауыл- дағы қазақ отбасылары. Сол ауыл жұртының қалаларға қоныс ауда- руына байланысты қалаларымыз да ақырындап қазақыланып келеді. Кітап – білімнің қайнар көзі. Кітап – адам баласының сан ғасырлық ақыл-ойының жемісі, тарихы мен тағылымының алтын сандығы. «Артық білім кітапта, Ерінбе оқып көруге» деп хакім Абай жырлағандай, кітапты таңдап, талғап оқи білу, оны түсіну мен түйсіну, алған әсерді өмір қажетіне жарата білу - әрбір адамның білігі мен білімін, пайымы мен парасатын айқындайтыны анық. Кітап тек досың ғана емес, ұста зың... кеңесшің... ақылшың. Де генмен, біз бұрынғы кітап оқу үрдісінен айырылып бара жатқан- даймыз. Қазіргі кезде том-том кітап құ шақтап, кітапханаға жиі баратын адамдарды сирек кездестіретін болдық. Мерекелерде, туған күн- дерде адамдар бір-біріне кітап сый- лаудан қалған. Соның салдарынан жастар еркін ойлауға, ауызекі тілде к ркем с йлеуге қабілетсіздік та- ныта бастағандай. кінішке қарай, кітапқа деген адамдардың з бетімен қызы ғу шы- лығы азайып барады. дебиетке деген құлықсыздық пайда бол- ды. Оның себептерін күнделікті қолданысқа енген ғаламтор, ком- пьютер секілді құралдардың әсері деп білеміз. Қазіргі жастар кітап оқып, ойын қорытудың орны- на теледидарға үйірсек. Мұның барлығы кітап оқуға үлкен кедергі келтіреді. Ата-аналар да тым жұмысбасты боп алған. Баланың теледидар қарауын белгілі бір уақытқа ғана шектеп, кітап оқуына арнайы к ңіл б ліп, қадағалап отыруға олар уақыт таппайды. рине, мұны себеп деуге де келе қоймас, йт кені бұл к зі қарақты адамның бә ріне мәлім. Қоғамымыздың рухани әлемінің жұтаңданып бара жат қаны да осыдан деп ойлаймыз рас. Осы мәселеге орай, «Кітап неге оқыл- майды?» деген сауалға жан-жақты жауап іздеп к рген едік. Алынған жауаптан т мендегіше ой түйдік. «Жастар кітап оқымайды» деп бай балам салғанша, әрекетке к шіп, асыл қазынамыздың қадір- қа сиетін арттыруға з үлесімізді қосуымыз керек. Оқырман мен кітап оқушы қоғамды қалып тас- тыру үшін ең алдымен ата-ана, мек теп, кітапханашы қызметі жоғары дәрежеде болуы керек. рине, сылтау мен себеп к п. Ал ол себептердің ар жағынан «кітаптың, әсіресе әдеби кітаптың оқылуы үшін не істеу керек?» деген қисынды сауал туындайды. Кі тап - ханашылар жас ұрпақты әдебиет- тен тыс елеңдететін ақпарат түрлері к п, қазақ тілінде балаларға арнал- ған әдебиеттер тым аз деп шырыл- дайды. р баланың жасына сай, тіліне жатық, безендірілуі к ркем орыс тілінде басылған кітап тар сияқты, қазақ тіліндегі басылым- дар дың сапасы да осындай бо- луын тінеді. ртүрлі саладағы балаларға арналған ана тіліндегі энци клопедиялардың жоқтығы да алаңдатады. «Кітап дегеніміз – алдыңғы ұрпақтың келер ұрпаққа қалдырған р у х а н и с и е т і . К і т а п о қ у д а н тыйылсақ, ой ойлаудан да тыйы- лар едік» деген еді кезінде Ғабит Мүсірепов. Қанша жыл тсе де, қанша буын алмасса да кітап з құндылығын еш жойған емес. Қазақтың шұрайлы тілі – қа- зақтың к ркем әдебиетінде. Ал кез кел ген ұлттың әдебиеті мен тілі ең алдымен сол ұлттың зіне керек. Қазіргі қазақ қоғамының алдында жас ұрпақты кітапқа, оның ішінде қа зақ тілінде жазылған кітапқа бау лу міндеті тұр. Осыны ескерген абзал.
КІТАП НЕГЕ ОҚЫЛМАЙДЫ? ИМАНДЫЛЫ жолында ы к рескер
Индекс
Мерзімі Аймақ/қала Аудан/ауыл
6 айға
1748,16 1859,94
12 айға 3496,32
3719,88 Мекемелер мен ұйымдар үшін 15367 6 айға
3202,56 3314,34
12 айға 6405,12
6628,68 Қазақша сөйлемейтін ата-ана А баласына қандай өнеге көрсетпек? ҚАЗАҚТЫҢ МАЙДАНГЕР ОФИЦЕРЛЕРІ КЕЛЕСІ НӨМІРДЕН ОҚИТЫНДАРЫҢЫЗ: Бұл күнде не к п, газет пен жур- нал к п. Солардың ішінде мен үшін «Ана тілі» газетінің ж ні бір басқа. Басылым шыққан күннен бері зінің алға қойған мақсатынан айнымай, жаңылмай халыққа қызмет етіп келеді. Газеттің аясы кең, тақырыбы сан түрлі. Басылым бетінде тамыры терең тіліміз, қазыналы тарихымыз туралы, салт-сана, ұлттық дәстүрге байланысты к птеген мақалалар үнемі жарық к ріп тұрады. зіме жазушы ретінде осылардың қай- қайсысы да қымбат. Іздегенімді та- бамын. Тұшынып оқимын. Мәселен, «Алты алаштың ардағы», «К ңіл күнделігінен, «Ұлт болам десең, ұ р п а ғ ы ң д ы о й л а » , « Ш а ң ы р а қ » , «Ашық айту – ардың ісі» тәрізді айдарларды ерекше атап тер едім. Ұлы Отан соғысы жылдарынан сыр шертетін әрі сол замандағы сарғайған суреттердің тарихын с йлететін «Сандықта сақталған сурет» айдары да әр шыққан сайын елең еткізбей қоймайды. Басылымның заман та- лабына сай түрленіп, оқырманның талғамын ескеріп отыратыны да байқалады. С з соңында айтарым, егер сіз тамыры терең тіліміз дің қадір-қасиетін түсініп, к кейкесті мә селелерін білгіңіз келсе, жақсы әңгіме, леңнің кәусар бұлағымен с у с ы н д а ғ ы ң ы з к е л с е , р у х а н и я т саласындағы айшықты оқиғалардан хабардар болып отырғыңыз келсе, «Ана тіліне» жазылып, жыл бойы серік етіңіз дегім келеді. ТАҚЫРЫП АЯСЫ КЕҢ Дәнеш АХМЕТҰЛЫ, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі 2 №42 (1352) 20 – 26 қазан 2016 жыл
АНА ТІЛІ ҚОҒАМ ЖӘНЕ ЗАҢ РУХАНИЯТ АЛҚА
КЕЗДЕСУ АПТА-ШОЛУ зара іс-қимылының басты бағыттары және екі елдің бірлескен жұмысы ның алдағы перспективалы салалары тал- қыланды. Ал Мемлекет басшысының қа был дауын да болған Қорғаныс министрі Сәкен Жасұзақов министрліктің қазіргі қызметі және Қарулы Күштердегі жедел- әскери дайындық барысы туралы баян- дады.
М е м л е к е т б а с ш ы с ы Н ұ р с ұ л т а н Назарбаев Қорғаныс және аэроғарыш неркәсібі министрі Бейбіт Атамқұловты қабылдады. Кездесу барысында Елбасы жаңа министрліктің алдына қойылған міндеттердің маңыздылығына тоқталып тті. Атап айтқанда, жаңа технологияны қолдану арқылы ндірілетін қорғаныс және аэроғарыш неркәсібі німіне деген сұранысты қамтамасыз ету үшін отандық кәсіпорындар з мүмкіндіктерін барынша пайдалану қажеттігіне назар аударды. АУЫЛДЫ ДАМЫТУ ЖАЙЫ ТАЛҚЫЛАНДЫ Премьер-министр Бақытжан Сағын - таев тың т рағалығымен селек торлық ре- жімде ткен кезекті Үкімет отырысында ауыл міріне қатысты бірқатар мәселе қаралды.
Күн тәртібінде тұрған бірінші мәселе – елді мекендерді сумен қамтамасыз етудің тиімділігін арттыру шаралары. Бұл ретте елімізде «Ақ бұлақ» мемлекеттік бағдарламасы жүзеге асырылып жатқаны белгілі. Ұлттық экономика министрі Қуандық Бишімбаев алдымен осы бағдар- ламаның бүгінге дейінгі нәтижелері тура- лы баяндады. Бұдан зге министр сумен қамту жүйесін дамытуға бюджеттен тыс қаражат тарту бойынша тетіктер табысты жүзеге асырылып жатқанын мәлімдеді. Ұлттық экономика министрі облыс орталықтары мен ірі қалаларды сумен қамту сала- сында мемлекет-жекеменшік әріптестігі қағидатын енгізуді ұсынды. Елді мекендерді сумен қамту ісінде бірқатар түйткілдер бар екендігі айтылды. Айталық, біріншісі – облыс орталықтары мен ірі қалаларды сумен қамтамасыз етудегі мәселелер. «Ақ бұлақ» бағдарламасын іске асыру шеңберінде сумен жабдықтау және су бұру желілері зерттеліп, 53 қала бойын ша инвестициялық негіздеменің бағдарламасы әзірленген. Нәтижесінде с е к т о р д ы ң ж а л п ы и н в е с т и ц и я л ы қ қажеттілігі 1,97 трлн теңгені құрайтыны белгілі болыпты, бұл республикалық бюджетке к п салмақ салады екен. Су арналарының нормативтік ысырабы 17-23 пайызды құрайды. Бұл ретте ми- нистр тарифтердің суін ескере отырып, қалалық елді мекендердегі су арналарын қаржыландыру бойынша бюджетке түсетін жүктемені т мендету орынды деп санай- тынын жеткізді. Еліміздің елді мекендерін сумен қамтамасыз ету бойынша қабылданып жатқан шаралар туралы Инвестициялар және даму министрі Жеңіс Қасымбек те қосымша баяндады. л-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде Халықара- лық Абай клубының және «AMANAT» әдеби журналының 15 жылдығына арналған шара тті. Аталған кеш Абай әдеби клубы- н ы ң қ ұ р ы л т а й ш ы с ы Р о л л а н Сей сенбаевтың 70 жылдық мерей- т о й ы м е н т ұ с п а - т ұ с к е л і п о т ы р . Сал танатты жиынға отандық және шетелдік ақын-жазушылар, белгілі қоғам қайраткерлері, ғалымдар, ұстаздар мен студенттер қатысты. Шара аясында «Менің жүз кітабым» сериясы басылымының таңдаулы жобасының тұсаукесері тті. Сондай- ақ, әл-Фараби кітапханасында ұйым- дастырылған к рмеде дүниежүзі- нің белгілі классиктері мен зама- науи ақын-жазушылардың кітаптары қойылды. Алғаш болып с з алған ҚазҰУ ректоры, академик Ғалым Мұтанов х а л ы қ а р а л ы қ А б а й к л у б ы м е н « А м а н а т » ә д е б и ж у р н а л ы н ы ң ұжымына табыс тіледі. « Б ү г і н д е қ а з а қ ж а з у ш ы с ы Роллан Сейсенбаевтың клубы за- манауи авторлардың, әлем әдебиеті классик терінің және таңдамалы басылымдардың бірегей 200 томын шығарып, к пшілік оқырмандарға ұсынуда. Біздің қоғам үшін бұл скелең ұрпақ тәрбиелеудегі үздік үлгі болып та- былады. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев айтқандай, «біздің бүгініміз бен бола- шағымызға құнды дүние бере алатын қазыналы кітаптар қорын жасау – жоғары талапты қажет ететін ең жау- апты міндет» деді Ғ.Мұтанов.
ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС Үкімет отырысында қаралған келесі мәселе – ауыл тұрғындарын жұмыспен қамтамасыз ету шаралары мен ауылдық жерлерде кооперацияны дамыту жайында болды. Бұл туралы Ауыл шаруашылығы бірінші вице-министрі Қайрат Айтуғанов баяндады. Қ.Айтуғанов ауыл тұрғында- рын жұмыспен қамту және қайта ңдеу қуат тарын жүктеу жеке шаруашылықтар әлеуетін пайдалану есебінен жүзеге асы- рылатынын айтты. Ауыл шаруашылығы министрлігі облыс әкімдіктерімен бірлесе отырып және Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігімен жыл соңына дейін нақты міндеттер мен ин- дикаторларды анықтайтын үшжақты қадамдық жоспарға қол қойды. Үкімет отырысында қаралған үшін- ші мәселе Ұлт жоспарын жүзеге асы- ру аясында жасалған пробация туралы жаңа заң ж нінде Ішкі істер министрі Қалмұханбет Қасымов баян дады. Ми- нистрдің мәлімдеуінше, бұл заң құқық бұзушылар үшін сотқа дейінгі және пени тенциарлық пробацияны енгізеді. Министр хабарлағандай, пробация қызметінің есебінде тұрған тұлғаларға әлеуметтік-құқықтық к мек к рсетудің дербес бағдарламасы жеке тұлғаны және оның мірлік жағдайын кешенді зерде- леуге негізделіп, жергілікті атқарушы органдардың, ұйымдар мен азаматтардың тарапынан к рсетілетін шаралар кешенін қамтитын болады. Ақбота ИСЛ МБЕК ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ КЕЗДЕСУ «Прокуратура туралы» Заңның 2 5 - 2 - б а б ы н б а с ш ы л ы қ қ а а л ы п , т мендегі үндеуді жария етемін. Тұрғын үй – мірдегі ең басты қажеттіліктің бірі. Халқымыз «Үйі жоқтың күйі жоқ» деп бекер айтпайды. Оны қолжетімді ету үшін елімізде арнайы бағдарламалар іске асуда. 25 жылда миллионнан астам отбасы баспаналы болды. Бірақ осы мәселенің басқа да жағы бар. Кейбір құрылыс компаниялары арзан бағамен қызықтырып, күмәнді шарт- тар ұсынып, к п адамды алдап кетті. Азаматтар жылдап жинаған ақшасынан айырылып, армандаған пәтерін ала алмай қалған. 3 күн бұрын, 10 қазанда ж а ң а з а ң қ о л д а н ы с қ а е н д і . Е н д і құрылыс компаниялары үлескерлердің ақшасын тек екі жағдайда ғана тар- та алады: арнайы Қор компанияға кепілдік берсе немесе әкімдіктің рұқсат қағазы болса. Ал әкімдік рұқсатты қандай жағдайда береді? Құрылыс бітеді деп банк кепілдік берсе немесе үйдің қаңқасы (каркасы) салынып бітсе. С йтіп, бұл заң алаяқтардың қ а р м а ғ ы н а т ү с і п қ а л м а у ғ а б г е т болмақ. Сондықтан заңға сүйеніп, қазақстандықтарды ескертетінім – кез келген жарнамаға, ауызша берген уәдеге сеніп, «үй салатын жері бар екен ғой» деп ақшаларыңызды кім болса соған бермеңіздер! С зсіз, әркім з ақшасына зі ие. Бірақ, компанияның құжаттары заң талаптарына сәйкес болмаса да, оған ақшасын беріп, алда- нып қалғандардың алдында жергілікті әкімдікте, Кепілдік қоры да жауап бермейді. рине, алаяқтар қылмыстық жауапкершілікке тартылар. Бірақ түбінде үйдің құрылысы аяғына дейін бітпей, ақшаңыз қайтарылмай қалуы мүмкін. Сондықтан Бас прокурор ретінде заңға сүйеніп ескертемін – ақшаны үлескерлік құрылысқа бермес- тен бұрын компаниядан екі құжаттың бірін талап етіңіз: кепілдік қорымен жасалған шартты немесе әкімдіктің рұқсатын. Бұл құжаттарды з к зіңізбен к ріп, мұқият оқып шығыңыз. Бірақ, олар да жалған болуы мүмкін. Ең дұрысы – зіңіз әкімдікке барып не- месе оның ресми сайтынан әкімдіктің рұқсаты немесе Қордың кепілдігі бар ма, жоқ па, соған к з жеткізіңіз. Мұндай құжат бар болса, онда екінші қадам – «Тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы шартқа» қол қою. Бірақ одан бұрын оны да бастан-аяқ оқып шығып, Ұлттық экономика министрі бекіткен (28.07.2016 №345 бұйрық) үлгілік шарт- пен салыстырыңыз. Шарттың басқа түрлерін жасауға тыйым салынған. Бұрын компаниялар ақша тарту үшін « и н в е с т и ц и я ж а с а у » , « б і р л е с к е н қатысу», «алдын ала сату» шартта- рын ұсынатын. Енді мұндай құжат түрлері заңсыз. Келісім тек «Тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу тура- лы шарт» деп аталуы керек. Бұл те маңызды. Назар аударыңыз: бұл шарт әкімдікте есепке алынғаннан кейін ғана жасалған және заңды күші бар деп саналады. Шарттың мазмұнында қандай да бір күмәніңіз туса, заңгерден, әкімдіктен сұраңыз, құқық қорғау органына сауал жіберіңіз. Алданып қалмау үшін осылай барынша сауатты қимылдаған ж н. Ал егжей-тегжейлі ақпаратты әкімдіктердің және ар- найы ашылған ulesker.kz сайтынан алуға болады. Алаяқтардың к беюіне зіміз жағдай жасамайық, қадірлі азаматтар! Құқық қорғау органдары- на – тұрғын үй саламыз деп халықтан заңсыз ақша жинаудың әрбір фактісі бойынша дереу қылмыстық қудалауды бастаңыздар. «Нұр Отан» партиясы Т раға сының бірінші орынбасары осы жылдың басы- нан бастап әлеуметтік-экономикалық дамудың негізгі к рсеткіштеріне жүргізілген мониторинг нәтижесінде Орталық Қазақстанда оң згерістер байқалатынын атап тті. Облыс жалпы аймақтық німнің су қарқыны бой- ынша республикада 4-ші орында тұр. нім к лемі 1 триллион 21 миллиард- тан астам теңгені немесе 2015 жылдың осы мерзімімен салыстырғанда 138 пайызды құрады. Сондай-ақ, ткен жылмен салыстырғанда, жез, марганец, алтын, темір және қорғасын мен мы- рыш кендерін ндіру де артқан. ндеу неркәсібінде шығарылатын німнің к лемі 5,5 пайызға к бейген. Бұл саладағы еңбек німділігі 30 мың дол- лардан асып, ткен жылға қарағанда, 4,7 пайызға скен. Бұл – республика бойынша ең жоғары к рсеткіш. І с с а п а р б а р ы с ы н д а М ұ х т а р Құл-Мұхаммед облыстағы жетекші кәсіпорындардың бірі – «Имсталь- кон» металл құрылғылары зауы- тында болды. «Нұр Отан» партиясы Т рағасының бірінші орынбасары зауытында болып, жұмысшылармен кездесуінде мемлекеттік индустрия- лық бағдарламалар аясында соңғы бес жылда ңірде 174 миллиард теңгенің 72 жобасы жүзеге асқанын тілге тиек етті. Соның арқасында 5 мыңнан астам жаңа жұмыс орны ашылған. Ин- дустрияландырудың екінші бесжыл- дығында 1 триллион 200 миллиард теңгенің 36 жобасын іске қосу жос- парланған. Бұл 6,5 мыңнан астам жұмыс орнының ашылуына мүмкіндік береді.
– Географиялық тұрғыдан да, қаржылық жағынан да Қарағанды Қазақстанның басты индустриялық орталығы болып саналады. Дәл осы жерде Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев к ш б а с ш ы р е т і н д е қ а л ы п т а с т ы . Қазіргі таңда Президенттің ұдайы қ о л д а у ы н ы ң а р қ а с ы н д а ң і р д е ндірісті дамытудың барлық бағыттары бойынша айтарлықтай су байқалады. Бұл, әрине, барлығымызды қуантады, – деп атап тті «Нұр Отан» партиясы Т рағасының бірінші орынбасары. К е з д е с у а я с ы н д а М ұ х т а р Құл-Мұхаммед партияның облыстық филиалына осы бағыттағы жұмыстарды күшейтуді, сондай-ақ, партия фрак- ц и я л а р ы м е н б а р л ы қ д е ң г е й д е г і мәслихаттар жанындағы қаржыны жұмсауды бақылау ж ніндегі комиссия жұмысының тиімділігін арттыруды тапсырды. жүктеу/скачать 14,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|