13 билет. 1- сұрақ Бір айнымалы функцияны дифференциалаудың негізгі ережелері
Эклиптиканың негізгі нүктелері. Эклиптикалық координата жүйесі
жүктеу/скачать 93,15 Kb.
|
проф. сабақ 13, 14 билет
- Бұл бет үшін навигация:
- Эклиптиканың негізгі нүктелері. Эклиптикалық координаталар жүйесі.
- эклиптика
- эклиптика осі
- эклиптикалық ендігі
- эклиптикалық бойлығымен
| Эклиптиканың негізгі нүктелері. Эклиптикалық координата жүйесі.
Эклиптиканың аспан экваторымен қиылысу нүктелерін көктемгі (γ) және күзгі ( ) күн мен түн теңесу нүктелері деп атайды, ал осы нүктелерден 900 қашықтықта орналасқан нүктелер жазғы (ε) және қысқы ( ) күн тоқырау нүктелері болады. Эклиптика жазықтығы негізгі жазықтық болып саналады, оның солтүстік полюсі П негізгі нүкте болады (6-сурет). Эклиптиканың солтүстік П полюсті, шырақ және эклиптиканың оңтүстік полюсі арқылы шеңбер жүргізейік. Ол ендік шеңбері деп алынады. Шырақтың орнын екі координатамен анықтайды: астрономиялық ендік β, астрономиялық бойлық λ. Астрономиялық ендік β – эклиптика мен шырақтың арасындағы ендік шеңберінің mM доғасына тең. Ол – 900-тан +900-қа дейін есептелінеді. Астрономиялық бойлық λ – күн мен түн теңесу нүктесінен бастап, шырақтың ендік шеңберіне дейін аспан сферасының айналуына қарсы бағытпен алынған эклиптикалық доғасына тең. Астрономиялық бойлық 00-ден 3600-қа дейін есептелінеді. . Эклиптиканың негізгі нүктелері. Эклиптикалық координаталар жүйесі. Бір географиялық еңдікте түс ауған уақытта (яғни оның жоғары шарықтау шегі кезінде) Күннің зениттік ара қашықтығын немесе биіктігін өлшеулерден Күннің бейімделуі жыл ішінде +23026/-тан -23026/-дейінгі шекте өзгеретіндігі байқалған. Түнгі аспан түрінің өзгерісін бақылауда Күннің тік көтерілуі жыл ағымында 00-ден 3600, немесе 0h -ден 24h дейінгі шектерде жайлап өзгеретіндігі көрінеді. Нақтысында, түнде жоғары шарықтау шегі 1800 немесе 12h. Күннің екі координатының үздіксіз өзгерісін қарастыра отырып, ол аспан ортасындағы үлкен шеңберде батыстан шығысқа қарай жұлдыздар арасында эклиптика деп аталып, араласатындығын тұрақтандыру қиын емес. Эклиптика жазықтығы Е¢^Еd (3.1-сурет) аспан экваторының жазықтығына =23026/ бұрышпен иілген. Эклиптика жазықтығына перпендикуляр ПП/ диаметрі эклиптика осі деп аталады және эклиптиканың оңтүстік полюсінде П/ (оңтүстік жартылай шарында) және эклиптиканың солтүстік полюсінде П (солтүстік жартылай шарында) аспан ортасының жоғары қабатында қиылысады. Эклиптика аспан экваторымен екі нүктеде қиылысады: көктемгі күн теңелу нүктесінде ^ және күзгі күн теңелу нүктесінде d. Көктемгі күн теңелу нүктесінде^ Күн солтүстік аспан ортасынан оңтүстік жартылай шарына өту кезінде аспан экваторымен қиылысады. Күзгі күн теңелу нүктесінде d Күн солтүстік жартылай шарынан оңтүстікке өтеді. 90° күн мен түн теңелеуін сақтап қалатынэклиптика нүктелері жазғы күн жағдайының нүктелері (солтүстік шарында) және қысқы күн жағдайының нүктелері (оңтүстік шарында) деп аталады. Эклиптика полюстары және шырағы М арқылы өтетін аспан ортасының МПМ үлкен жартылай шеңбер шырағының ендік шеңбері b деп аталады. Эклиптика және көктемгі күн теңелу нүктелері аспан координаттарының эклиптикалық жүйесінің негізінде болады. Бұл жүйедегі бір координат болып шырақтыңМ эклиптикалық ендігі b табылады, яғни ол эклиптикадан шыраққа дейін ендік шеңберінің доғасы mМ деп немесе шырақ М бағыты мен эклиптика жазықтығы арасындағы орталық бұрыш mОМ деп аталады (3.1-сурет). Эклиптикалық ендіктер 00-ден -900 шекте оңтүстік полюске (П/) және 00-ден +900 дейінгі шекте солтүстік полюске (П) есептелінеді. Эклиптика жазықтығына паралелль жазықтықтағы бір кіші шеңберде болатын шырақта бірыңғай эклиптикалық ендіктер болады. Эклиптика ендіктері ендікшеңберінде шырақтың жағдайын анықтайды. Аспан ортасындағы ендік шеңберінің жағдайы басқа координатпен-эклиптикалық бойлығымен анықталады. Эклиптикалық бойлықтар эклиптика бойынша жылдық көрінетін Күн қозғалысының жағынан есептеледі, яғни батыстан шығысқа қарай 00-ден 3600 дейінге шекте болады. Ендіктің бір шеңберінде болатын шырақта бірыңғай эклиптикалық ұзақтықтарыбар. Эклиптикалық жүйе координаты аспан денелерінің орбиталарын анықтау кезінде теориялық астрономияға сәйкес қолданылады. жүктеу/скачать 93,15 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|