2 ббк 511. 1(2) С33 Редакционная коллегия

 
112 
ТЕРАПИЯЛЫҚ СТОМАТОЛОГИЯ ТӘЖІРИБЕСІНДЕ 
ҚОЛДАНЫЛАТЫН СОЛКОСЕРИЛ ДЕНТАЛЬДЫ АДГЕЗИВТІ 
СЫҚПА 
Ж.Б. Камелова 
Семей қ. Мемлекеттік Медицина Университеті, Қазақстан 
Республикасы 
 
Стоматологиялық  кӛмек  емдеудің  және  алдын  алудың  арнайы  түрі 
болып табылады.  
Қазіргі  кезде  пародонттың  және  ауыз  қуысының  шырышты 
қабығының аурулары қазіргі заман мәселесі болып табылады. 
Мақсатымыз  ауыз  қуысының  ауруларын  емдеу  кезінде  Солкосерил 
дентальды  адгезивті  сықпасының  клиникалық  тиімділігіне  баға 
беру.Қазіргі  таңда  стоматологияда  Солкосерил  дентальды  адгезивті 
сықпасы 
айқын 
қабынуға 
қарсы, 
эпителизирлеуші 
және 
жансыздандырушы әсері бар препарат ретінде қолданылады. Препарат екі 
белсенді  компоненттен  тұрады-  солкосерил  және  полидоканол. 
Солкосерил  жараны  және  эрозиялардың  жазылу  үрдісін  тездетеді,  ал 
полидоканол тез жансыздандыруды қамтамасыз етеді, яғни 8 сағатқа дейін 
созылады.  
Терапевтік  стоматология  тәжірибесінде  пародонт  және  ауыз 
қуысының  шырышты  қабығының  ауруларымен  ауырған  25-  50  жас 
аралығындағы20 науқасқа ем жүргізілді.  
Анамнез  жинап,  науқасты  тексергеннен  кейін  науқастарға  кешенді 
этиоптогенетикалық индивидуальды ем тағайындалды. Ем ауыз қуысының 
санациясынан  басталды  және  кәсіби  гигиена  жүргізілді.  Барлық 
науқастарға  Солкосерил  дентальды  адгезивті  сықпасымен  аппликация 
күніне 2-4-5 рет20- 30 минутқа тағайындалды.  
Жүргізілген клиникалық зерттеу нәтижесі пародонт және шырышты 
қабат ауруларын емдеуде оң нәтижелі болды. Cозылмалы катаральды және 
созылмалы  гипертрофиялық  гингивитте  қызыл  иектің  қанауы,  ісінуі, 
қызаруы,  қанағыштығы  біршама  азайды,  созылмалы  рецидивті  афтозды 
стоматиттіңемі  тездетілді,  3  күннен  кейін  ауырсыну  жойылды,  науқас 
еркін сӛйлеп, тағам қабылдай алды.  
Солкосерилдің  бағалау  тиімділігі  субьективті  негіздерге  және 
клиникалық  кӛрінісі  негізінде  жүргізілді.  Ісіну,  қызару,  қызыл  иек  және 
шырышты қабық түсі, субьективті белгілері есепке алынды.  
Солкосерил  дентальды  адгезивті  сықпасы  клиникалық  апробацияда 
терапиялық стоматология тәжірибесінде және терапевт- стоматологтардың 
назарындағы  дәрілік  зат  ретінде  пайда  болды.  Оригинальды  формула, 
қолдануға  тиімді  және  қарапайым,  негізгісі  жоғары  тиімділігі  ауыз 
қуысының  ауруларының  кешенді  емінде  және  ӛзіндік  дәрілік  зат  ретінде 
қолданылатын керекті препарат болып табылды.  

 
113 
ИНГАЛЯЦИОННО-ВНУТРИВЕННАЯ АНЕСТЕЗИЯ В 
ОНКОЛОГИЧЕСКОЙ ПРАКТИКЕ 
Камзин К.Ж, Сагнаева А.О.,Пак Л.А.,Байсалбаева А.С. 
Государственный медицинский университет г.Семей, 
Республика Казахстан 
 
Цель 
исследования: 
Оптимизация 
анестезии 
при 
онкогинекологических операциях. 
Материалы и методы 
Исследовано  35  анестезиологических  пособия,  что  соответствует  и 
количеству пациентов (возраст от 31 до 65 лет) двух групп, оперированных 
в отделении мамогинекологии.  
После интубаций трахеи подключали ингаляцию севорана в дозе 0,4-
0,7%. 
Центральная 
анальгезия 
поддерживалась 
введением 
субнаркотических  доз  фентанила  2,0-2,5  мкг/кг.  Для  поддержания 
основного наркоза рекофол вводили в виде постоянной инфузии в дозе 5-
10  мг/кг/ч.  с  параллельной  ингаляцией  паров  севорана  в  дозе  0,3-0,5%  и 
кислорода  (50%  во  вдыхаемой  смеси),  для  поддержания  хирургической 
стадий наркоза.  
В  контрольной  группе  вводный  наркоз  осуществляли  на  основе 
калипсола с сибазоном. Основной наркоз калипсол + атаральгезия. 
Результаты исследования: 
Преимущества 
комбинированной 
ингаляционно-внутривенной 
анестезии  при  онкогинекологических  операциях  отражены  в  следующем. 
При 
однотипном 
характере 
оперативных 
вмешательств, 
время 
восстановления  сознания  и  экстубации  трахеи  составило  в  1-й  —  0,34  ± 
0,11,  а  во  2-й  группе  2,08  ±  1,19.  Следовательно,  предложенный  метод 
анестезиологического  пособия  позволяет  сократить  время  пробуждения 
пациентов  в  среднем  в  7,5  раза  (р  <0,05)  и  период  послеоперационной 
ИВЛ  —  в  2,12  раза  (р  <0,05).  Расход  фентанила  за  время  операции  и 
анестезиологического пособия в 1-й основной группе был в среднем в 2,5 
раза  меньше,  чем  во  2-й  (р  <0,001).  Практически  во  всех  случаях  в  1-й 
группе  фентанил  вводили  однократно  —  на  разрез  кожи,основным 
анестезиологическим  компонентом  пособия  у  пациентов  1-й  группы 
оставался  севоран  и  рекофол,  т.е.  комбинированная  ингаляционно-
внутривенная анестезия. 
Выводы 
1. 
Изученный 
вариант 
комбинированной 
ингаляционно-
внутривенной  анестезии  обеспечивает  значительную  глубину  анестезиии 
достаточную  стабильность  регуляторных  систем  и  гомеостаза  при 
выполнении высокотравматичных онкогинекологических операций. 
2.
 
Рассмотренный 
вариант 
комбинированной 
ингаляционно-
внутривенной  анестезии  позволяет  уменьшить  расход  наркотиков  в  15,3 
раза, а севорана в 1,36 раза, сокращая период пробуждения пациентов в 7,5 
раза, а время послеоперационной ИВЛ — в 2 раза. 

 
114 
КЛИНИЧЕСКАЯ ЭФФЕКТИВНОСТЬ СЭТ ПРИ РШМ 
Камзин К.Ж. Мухаметкалиев Н.Б. 
Государственный медицинский университет г.Семей, Республика 
Казахстан  
 
Актуальность:  Онкологические  заболевания  остаются  одной  из 
важнейших  проблем  современной  медицины.  В  этой  связи  большой 
интерес  представляет  рак  шейки  матки  в  структуре  злокачественных 
опухолей  у  женщин,  так  как  оназанимает  ведущее  место,  после  рака 
молочной  железы.В  общей  структуре  злокачественных  опухолей  среди 
женщин РШМ находиться на четвертом месте с частотой –6,9%.  
Цель исследования. Повышение эффективности лечения больных с 
местнораспространенным  раком  шейки  матки  путем  разработки  и 
внедрения  метода  комплементарной  терапии.  Изучить  влияние 
комплементарной терапии на непосредственную эффективность и оценить 
влияние данной терапии на отдаленные клинические результаты и общую 
выживаемостьместнораспространенного рака шейки матки 
Ход  работы:  по  характеру  лечебного  воздействия  на  первичную 
опухоль все пациенты были разделены на две группы – основную и группу 
сравнения.  Результаты  лечения  оценивались  путем  сравнения  исхода 
терапии  в  основной  группе  с  исходом  лечения  в  группе  сравнения  и 
контрольной  группой.Оценка  сопоставимости  групп  была  проведена  по 
признакам,  которые  могли  оказать  влияние  на  исход  заболевания  – 
возраст, 
стадия, 
гистологическая 
структура 
опухоли, 
характер 
клинического  роста  опухоли.Непосредственные  результаты  проведенной 
терапии  оценивали по динамике  размеров  первичной  опухоли  в  процессе 
лечения  и  степени  лечебного  патоморфоза.Возраст  всех  больных 
находился в пределах от 30 до 70 лет. 
Методы  статистической  обработки  фактического  материала  124 
больных  с  гистологически  верифицированным  диагнозом  рака  шейки 
матки, получившие лечение в период 2006-2010 гг.  
Выводы: в обеих клинических группах больных раком шейки матки 
проведение 
лучевой 
терапии 
способствовало 
прогрессированию 
нарушений  со  стороны  сосудисто-тромбоцитарного  звена  системы 
гемостаза. 
СЭТ – один из безопасных и в то же время достаточно эффективных 
современных  подходов  к  комплексной  коррекции  нарушений  системы 
гемостаза.  Применение  СЭТ  наиболее  оправдано  при  хронических 
нарушениях  гемостаза  в  случаях  тяжелой  соматической  патологии. 
Анализируя  в  целом  полученные  данные,  следует  прийти  к  выводу  о 
наличии  выраженного  нормализующего  влияния  применения  препарата 
СЭТ на показатели системы гемостаза у больных раком шейки. 
 

 
115 
РЕТРОСПЕКТИВНЫЙ АНАЛИЗ РЕАКТИВНЫХ 
АРТРОПАТИЙ ПО Г.СЕМЕЙ ЗА ПЕРИОД С 2007 Г –ПО 2010 Г 
Г.Канапьянова, Г.Берсимбекова, А.Оспанова, Т.Х.Рымбаева  
Государственный медицинский университет г.Семей, Республика 
Казахстан 
 
Актуальность проблемы.
 
 
Всем  детям,  госпитализирующимся  в  стационар  с  диагнозом 
«Реактивная  артропатия»  назначается  симптоматическая  терапия, 
включающая 
противовоспалительные 
препараты: 
антибиотики 
и 
нестероидные  средства,  чаще  всего  –  диклофенак,  целесообразность 
применения которых не всегда оправдана. 
Цель  исследования:  Ретроспективно  проследить  динамику 
проявлений РеА у детей. 
 Задачиисследования:  
1.Провести сравнительную оценку распространѐнности и первичной 
заболеваемости  воспалительнымии  невоспалительными  заболеваниями 
суставову  детей  в  возрасте  от 1-до15  лет,  проживающих  в  г.  Семей,  на 
основании  катамнестического  изучения  амбулаторных  карт  больных 
Реактивными  артропатиями  (РеА),  находившихся  на  стационарном 
лечении  в  гематологическом  отделении  МЦ  ГМУ  г.Семей  с  2007  –  по 
2010г.г.  
2.На  основе  проведенного  анализа  разработать  рекомендации  по 
выборочному назначению противовоспалительной терапии. 
Материалы  и  методы  исследования.  В  соответствии  с 
поставленными целью и задачами изученыамбулаторные карты городских 
больных  (в  ПМСПг.  Семей  №1-3,6,9,17  –  20),  проведена  беседа  с 
семейными врачами и родителями больных детей. За указанный период в 
отделении  находилось  104  больных  с  РеА,  из  нихдвое  переехали  на 
постоянное  место  жительства  в  Россию,  а28  человек(26,9%  )  являются 
жителями сел. Установлено, что в 2010г. первичная заболеваемость РеА у 
детей в возрасте от 1 до14 лет в 1,8 раза (57,1% ) превышала аналогичный 
показательв  2008г.  –  2009г.  В  г.Семей  чаще  болеют  мальчики(  58,1  % 
среди  всех  заболевших).Средигородских  больных  (74  чел.)  36%  не 
обращались  за  медицинской  помощью  повторно.Больным  из  числа 
повторно заболевших в 71% случаев был выставлен диагноз РеА, а в 29% 
случаев  –  Реактивный  артрит.  Только  у  16%  больных  РеА  впоследствии 
развился Ювенильный ревматоидный артрит, а у 25% - артралгии явились 
симптомом острой ревматической лихорадки. У половины детей (59%) во 
время обследования в стационаре были обнаружены минимальные явления 
преходящего синовиита на фоне дисплазии соединительной ткани (ДСТ) с 
признаками  гипермобильного  синдрома  (ГМС),  однако,  им,  как  и  всем 
больным, поступавшим с жалобами на артралгии, назначалось стандартное 
лечение .  

 
116 
ВЛИЯНИЕ АНЕМИИ У ЖЕНЩИН СРЕДНЕГО ВОЗРАСТА НА 
ПОКАЗАТЕЛИ КАЧЕСТВА ЖИЗНИ 
А. Канатбекова, Д.Т. Нургалиева 
Государственный медицинский университет г. Семей, Республика 
Казахстан 
 
 В современных условиях показатель качества жизни является одним 
из  ключевых  при  оценке  как  один  из  медико-социальных  характеристик 
хронической  соматической  патологии,  так  и  эффективности  проводимой 
терапии у больных с рядом общественно значимых заболеваний. 
Цель  исследования  –  оценка  качества  жизни  у  женщин  среднего 
возраста с впервые выявленной железодефицитной анемией.  
Материалы  и  методы:  Осуществлено  обследование  114  женщин  в 
возрасте от 30 до 48 лет. В том числе 41 женщина вошла в группу больных 
с  анемией  II  ст.,  28  –  с  анемией  –  III  ст.,  сформированных  по  данным 
обследования  в  условиях  поликлиники  больницы  скорой  медицинской 
помощи  г.Семей.  В  контрольную  группу  включены  45  практически 
здоровых женщин с нормальным содержанием гемоглобина в крови.  
Исследование  качества  жизни  осуществлялось  с  использованием 
стандартного клинического опросника SF36.  
Результаты исследования и их обсуждение. Все показатели качества 
жизни  у  обследованных  женщин  при  наличии  анемии  в  определенной 
степени  снижались.  Однако,  у  больных  со  II  ст.  анемии  достоверные 
различия с контролем были выявлены только по величине показателя ФА 
(на 13,8%, P<0,05) и РЭ (на 19,2%, P<0,05). В остальных случаях различия 
с контрольной группой при анемии II ст. были недостоверными.  
При  наличии  анемии  III  ст.,  характеризующейся  выраженными 
клиническими проявлениями, уровень качества жизни по всем шкалам был 
ниже, чем в контроле и при анемии II ст. Так, по показателю ФА степень 
снижения составила 36,0% (P<0,01) по отношению к контрольной группе и 
25,7%  (P<0,05)  к  уровню  группы  больных  со  II  ст.  анемии.  Очень  резко 
снижался  в  данной  группе  обследованных  показатель  ОЗ:  различия  с 
контролем составили 53,2%, с больными анемией  II ст. – 50,1% (P<0,01 в 
обоих  случаях).  Высокодостоверно  также  уменьшался  показатель  ЖС  (на 
37,9% относительно контрольной группы, P<0,01).  
Следует  отметить,  что  только  в  группе  больных  с  анемией  III  ст. 
наблюдалось достоверное снижение среднего показателя СС в сравнении с 
контролем (на 30,9%, P<0,05).  
Таким  образом,  достоверное  снижение  качества  жизни  среди 
женщин среднего возраста наблюдается только при наличии значительных 
клинических  проявлений  анемии  III  ст.  Однако,  наличие  тенденции  к 
уменьшению  всех  показателей  качества  жизни  также  при  II  ст. 
свидетельствуют  о  необходимости  более  тщательного  анализа  этого 
показателя в популяции и среди больных. 
 

 
117 
ОСОБЕННОСТИ ВСКАРМЛИВАНИЯ ДЕТЕЙ В 
СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ 
Г.М.Кангельдеева, А.К. Нысанбекова, М.Ж.Тулеуов,450 группа 
ОМФ. 
Государственный медицинский университет г.Семей, Республика 
Казахстан 
 
Нами было обследовано 150 детей, в возрасте от 1 месяца до 5 лет. 
Из  114  детей,  находящихся  на  грудном  вскармливании  прикорм  введен  в 
6месяцев – 68,42% (78), раннее введение прикорма – 15,78% (18), позднее 
введение прикорма – 9,64% (11). После 1года прикорм был введен у 0,7% 
(8). У25детей, находящихся на смешанном вскармливании прикорм введен 
в  6месяцев  -  68%  (17),  раннее  введение  прикорма-24%(6),  позднее 
введение прикорма – 0,8% (2).У 11 детей, находящихся на искусственном 
вскармливании  прикорм  введен  в  6месяцев  –  8детей,  раннее  введение 
прикорма - 2, позднее введение прикорма - 1 %. 
В  качестве  первого  прикорма  у  детей  находящихся  на  грудном 
вскармливаниибыли  введены  –  манная  каша  у  21,5%,  овощное  пюре 
у66,66%,  безглютеновые  каши  у  8,77%.  В  качестве  первого  прикорма  у 
детей, находящихся на смешанном вскармливании были введены – манная 
каша  у  16%,  овощное  пюре  -  у  80%,  бульон  -  у  4%.  В  качестве  первого 
прикорма  у  детей,  находящихся  на  искусственном  вскармливании  были 
введены  –  манная  каша  у  9,09%,  овощное  пюреу  72,73%,  вермишель  у 
18,18%.  
При раннем введении прикорма у 11,1% наблюдалась аллергическая 
реакция в виде аллергической сыпи, у 7,98%- склонность к запорам, 5,2 %- 
дважды  переболели  обструктивным  бронхитом.  При  позднем  введении 
прикорма у 31,1% наблюдалась отставание в физическом развитии, у 5.95 
%  паратрофия,  у  0,4%  повторная  пневмония.  При  своевременном,  но 
неправильном  введение  прикорма  (введение  глютенсодержащих  каш, 
вермишели, бульоны): наблюдалось отставание в физическом развитии - у 
15,5%,  паратрофия  у  9,9%  ,  бронхиты  78%  ,  дисбактериоз  кишечника 
0,03% , атопический дерматит – у 23%, анемия в 8,8 % случаев.  
Таким  образом,  неправильное  введение  прикормов  у  детей  раннего 
возраста  приводит  в  дальнейшем  к  развитию  аллергии,  частым 
простудным  заболеваниям,отставанию  в  физическом  развитии.  Сцелью 
снижения  заболеваемости  необходимо  проведение  активной  санитарно-
профилактической  работы  с  матерями  по  вопросам  рационального 
вскармливании.  
 
 
 
 

 
118 
ЖҤРЕКТІҢ ИШЕМИЯЛЫҚ АУРУЫМЕН БІРІККЕН 
ЦЕРЕБРОВАСКУЛЯРЛЫ ПАТОЛОГИЯДАҒЫ 
ГЕМОСТАЗИОЛОГИЯЛЫҚ ӚЗГЕРІСТЕР 
М.А. Қапақова, Ж. Акимеева 
СММУ, ҚР 
 
Соңғы  уақыттағы  миокард  инфаркті  мен  ишемиялықинсульт 
ауруларының  аса  бір  патогенетикалық  даму  механизмдерінің  бірі  болып 
гемостаз  жүйесіндегі  бұзылыстар,  атап  айтқанда  ұюға  қарсы 
механизмдердің 
белсенділігінің 
тӛмендеуі 
себептерінен 
гиперкоагуляциялық тенденция болып табылады.  
Зерттеу мақсаты: миокард инфарктімен біріккен ишемиялық инсульт 
науқастардағы  гемостаз  жүйесінің  әртүрлі  топтарының  кӛрсеткіштерін 
зерттеу. 
Зерттеу әдістері: Миокард инфарктімен біріккен ишемиялық инсульт 
ауруымен  20  науқас  тексерілді.  Науқастардың  жастары  40-80  жас 
аралығында  болды.  Оның  ішінде  9-ер  адам  (орташа  жасы  63,2±3,1),  11-
әйел  адам  (орташа  жасы  62,1±2,1)  болды.  12  (60%)  науқаста  артериалды 
гипертония,  24  (34,3%)  науқаста  ұсақ  ошақты  миокард  инфаркты,  16 
(65,7%)  науқаста  ірі  ошақты  миокард  инфарткісі,  7(10%)  науқаста  қант 
диабеті  анықталды.  Бақылау  тобын  жасы  мен  жынысы  адекватты  16  сау 
адамдар  құрады.  Науқастардағы  гемостаз  жүйесінің  әртүрлі  топтарының 
жағдайы «Технология-Стандарт» (Барнауыл) құралы арқылы бағаланды. 
Зерттеу  нәтижелері  барысында  тамырлы-тромбоцитарлы  және 
плазмалы-коагуляциялық 
топтарда 
келесі 
бұзылыстар 
байқалды: 
тромбоциттердің ристомицин индуцирленген агрегациясы бақылау топпен 
салыстырғанда  17,2%-ке  тӛмендеді.  Сонымен  қатар  ұюға  қарсы 
факторлардың  белсенділігінің  күрт  тӛмендегенін  кӛруге  болады.  АТ-III 
нақты түрде 24,7%-ке тӛмендесе, XII-а калликреин тәуелді фибринолиздің 
70%-кенақты түрде жоғарлады. Бұл плазминоген активаторлары дефицитін 
кӛрсетеді.  Қан  сары  суындағы  еритін  фибрин  мономерлі  комплекс 
құрамдарының79,1%-ке 
едәуір 
жоғарлауы 
ДВС 
синдроммен 
тромбинемияны кӛрсетеді.  
Қорытынды:  миокард  инфарктімен  біріккен  ишемиялық  инсульт 
науқастардағы  гемостаз  жүйесінің  әртүрлі  топтарының  кӛрсеткіштерін 
бағалау  кезіндегі  ристомицин  индуцирленген  агрегациясының  тӛмендеуі, 
АТ-III тӛмендеуі, XII-а калликреин тәуелді фибринолиздің жоғарлауы,қан 
сары  суындағы  еритін  фибрин  мономерлі  комплекс  құрамдарыныңедәуір 
жоғарлауыгемостаз  жүйесінің  әртүрлі  топтарының  кӛрсеткіштеріне 
коррекция керектігін айқындайды. 
 
 

 
119 
ДӘРІХАНАЛАРДЫҢ САНИТАРЛЫҚ ТАЛАПТАРҒА 
СӘЙКЕСТІГІН ГИГИЕНАЛЫҚ БАҒАЛАУ 
М.А.Карабаева, А.Т.Амангалиева 
Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік 
медицинауниверситеті, Ақтӛбе қаласы, Қазақстан Республикасы 
 
Дәріхана  —  денсаулық  сақтау  мекемесі  болып  табылады.  Оның 
негізгі  міндеті  халықты  және  емдеу  профилактикалық  мекемелерін 
медикаменттермен,  науқастарға  күтім  кӛрсету  бұйымдарымен,  санитария 
бұйымдарымен 
және 
медицина 
тауарларымен 
қамтамасыз  ету. 
Дәріханалардың мынадай түрлерін ажыратады: ашық типті (қалалық және 
ауылдық  ,  олар  халықты  дәрілерімен  және  медицина  тауарларымен 
қамтамасыз 
етуге 
арналған). 
Жабық 
типті 
(ауруханалардағы, 
госпитальдердегі,  шипажайлардағы,  олар  тек  осы  мекемелердегі 
науқастарды  дәрілермен  қамтамасыздандыруға  арналған).  Жалпы  алғанда 
Ақтӛбе  қаласы  бойынша  дәріханалардың  саны  екі  есеге  кӛбейген. 
Зерттеуге алынған негізгі дәріханалар «Айболит», «Аққу», «Миллениум», 
«Ақтӛбе  дәрі»,  «Аптека»  және  т.б.  Мақсаты:  осы  дәріханалардың 
санитарлық  жағдайы  негізгі  талаптарға  сәйкес  келуін  бағалау.  Мысалы 
дәріханалардың  орналасуы,  ғимарат  құрылысы,  канализациялық  жүйесі, 
орталықтанған  жылумен  жабдықталуы,  дәрілердің  дұрыс  сақталуы, 
жарамдылық  мерзімдерініңережелерге  сай  болуы  және  оның  қатаң  түрде 
бақылауы  талап  етіледі.  Қорыта  келеосы  зерттеуіміз  дәріхана 
жағдайларында  болатын  зиянды  факторлардың,  соның  ішінде  ауаның, 
дәріхана  жабдықтарының  және  дәрі-дәрмектердің  микроорганизмдермен 
ластануын,  ауаға  дәрі  шаңдарының,  газ  түрлі  және  әртүрлі  улы 
қоспаларының  бӛліну  қаупін,  қолайсыз  микроклимат  жағдайларының 
пайда болуының алдын алу болып табылады. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
120 
НИЦШЕ: ЫРЫҚҚА ҚҦШТАРЛЫҚ 
А.Карменова 
Семей қаласының мемлекеттік медициналық университеті, Қазақстан 
Республикасы 
 
Ницше  болмыс  пен  мәдениеттің  екі  бастамасын  –  ―дионистік 
(―ӛміршеңдік  пен  трагедиялық‖),  ләззатқа  жүгенсіз  елеуреу‖  және 
―апполондықты‖  (пайымдау,  логикалық  топшылау  мен  бір  жақты 
интеллектуалдық)  салыстыра  зерттеді.  Ницшеғасырлар  бойы  қалыптасып 
келген  салт-сана  мен  дәстүрлерге,  әсіресе,  философияда  зердеге  қарсы 
шықты. Ол зердені қатты сынға ала отырып, оның негізгі қағидаларын іске 
алғысыз етеді. 
Философтың айтуынша, дүниені  тануда  негізгі  рӛл  атқаратын  зерде 
немесе  сана  емес,  рухтың  күші  ғана,  ал  рух  дегеніміз  –  ӛмірдің ӛзі.  Ӛмір 
ӛзінің қайғы-қасіретімен және азабы арқылы белгілі бола алады. Ницшенің 
иррационалистік  философиясының  бір  ерекшелігі:  ӛмір  мен  ырық 
(абсолютті ырық) арасындағы байланысты анықтауға ұмтылғандығы.  
Ол  ӛз  шығармашылығының  алғашқы  кезеңдерінде  ырықты  ӛмірге 
деген құштарлық деп танып, ӛмір философиясының негізін қалады. Бірақ 
Ницше шығармашылығының соңғы кезеңі ырыққа деген басқа кӛзқарасты 
тудырды. Оның ойынша, ӛмір ендігі жерде ырыққа деген құштарлық емес, 
керісінше, бұл рухтың үстемдікке, билік етуге құштарлығы болып шықты. 
Ницшенің  пікірі  бойынша,  адам,  бір  жағынан,  тек  жәндік  қана,  ал  екінші 
жағынан алғанда, әрі тудырушы, әрі жаратушы. Жалпы ол адамның рӛлін, 
әсіресе,  шығармашылық  қызметін  жоғары  бағалаған.  Ол неміс  тілінің 
айрықша  ӛткір  түрімен  сол  дәуірдегі  қоғамдық  сенім,  ӛнеге,  мәдениет, 
пәлсапа және ғылымды сын тезіне алады. Ницшенің кӛзқарастары кейінгі 
пәлсапаға,  әсіресе бар  болушылық  ағымы мен постмодернизмге терең 
ықпал  етті.  Оның  құндылық  кӛзқарасы  және  шындық  туралы  қойған 
сұраулары мен түсініктемелері еуропалық және түсініктемелік пәлсапаның 
негізін қалады. Ницшенің түсінігі бойынша, адам бүкіл әлемге жалғыз ӛзі 
қарсы  тұруы,  ӛзіне  ғана  сенуі  арқылы  ӛз  еркіндігін  танытқандығын 
мойындатты.  Адамды  күйбең  тіршіліктен  құтқару  мен  асқақтатуды  ӛз 
міндетіне алған «ең жоғарғы адам» ең әуелі ӛз еркіндігін сыннан ӛткізеді. 
Бұл  жолда  ол ӛмірлік  маңызы  бар  құндылықтарды  ғана  мойындап,  қажет 
емес дегендерін жоққа шығарып отырады. Әлсіздерді жақтайтын христиан 
дінін Ницшенің терістеуінің себебі де осы. 
Ницше  шығармашылығының  соңғы  кезеңі  ырыққа  деген  басқа 
кӛзқарасты  тудырды.  Оның  ойынша,  ӛмір  ендігі  жерде  ырыққа  деген 
құштарлық  емес,  керісінше,  бұл  рухтың  үстемдікке,  билік  етуге 
құштарлығы болып шықты. 
 
 

 
121 

жүктеу/скачать 1,84 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: