2 ДƏріс азатшыл -демократтық бағыт. Ахмет Байтұрсынұлы (1873-1938)
жүктеу/скачать 109,08 Kb. Pdf көрінісі
|
| 53
болмаған болса, онда табиғат заңынан тысқары адамнан шошқа, шошқадан күшік туған сиықты болып шығады. Қалам қайраткерлері жолын тастап, көрінген жолаушыға ере беретін бұралқы ит емес. Қазақ жем болудан декрет қуатымен құтылмайды, мəдениет қуатымен құталады», - деп ұлт əдебиеті мен мəдениетін өркендету ғана қандай да болмасын саяси билік қысымынан арылтатынын кемеңгерлікпен түйді. Ахмет Байтұрсынұлы қазақ топырағында көне дəуірлерден бері келе жатқан əл-Фараби, Шоқан дəстүріндегі энциклопедиялық білім иесі бола отырып, өзінің жасампаздық ғұмырында жиған-терген ілім-білімін туған халқына арнады. «Адамнан туып, адам ісін етпей ұялмай не бетіммен көрге барам». Бұл ұлт көсемінің өмірлік мұраты болатын. 1895 жылдан бастап ағартушылық іспен айналысқан ұлт ұстазының барша өмірі, қоғамдық қызметі ұлт мүддесіне арналды. Ахмет Байтұрсынұлы атқарған кемел істер қазақ руханиятында өшпес ізін қалдырды. Сан қырлы дарынның шығармашылық тұлғасындағы ілкі қасиеттер ақындығы, аудармашылығы, көсемсөз шебері, түркітанушы, қазақ тіл білімі мен əдебиеттану ғылымының негізін салудағы даналығымен ерекшеленеді. Алғаш патша абақтысында 1909 жылдың бірінші шілдесінде 8 ай бойы азап-қорлық көрген ұлт көсемі кейіннен сталиндік жүйенің құрбаны болды. 2)Ахмет Байтұрсынұлының шығармашылық қызметі И.А.Крыловтың масал өлеңдерін аударудан басталады. 1909 жылы «Қырық мысал» деген атпен жарық көрген кітабын ұлттық сананы ояту мақсатында шығарады. «Аудармашы негізгі тұпнұсқа тексіне орайластырып, көркем ойға ой, суретке сурет қосып, пікірді ұштап, жаңа сарын-əуез қөосып отырады» (Р.Нұрғали). Мысал өлең арқылы отаршылдықтан туындап оытрған зорлық- |