лыстырады,оларда бір-біріне баға береді.
дары бойынша оқушыларды бағалау.
8.Үйге тапсырма: тігіс турлері туралы
оқу,жаттау,тігіп жаттығу.
тілекпен жас ұландар өз жұмыстарын аяқтады.
АҚТӨБЕ қаласы
стыру.
· Керекті құрал-жабдықтарды таңдау.
· Жұмыс орнын ұйымдастыру.
бұйымды жасу.
· Бұйымды дайындап,жұмыс жасап көру.
· Сараптама жасап көру.,дұрыс па,әлде..
· Жобаны қорғауға дайындау.
данылады.
керекті материалдарды есептеу керек.
тырысады.
Үйге тапсырма: Әр оқушы өз жобасына
байланысты жарнама әзірлеп келу.
ТІГІН МАШИНАСЫН ЖҰМЫСҚА ДАЙЫНДАУ.
ЖОБАНЫ ОРЫНДАУ НҰСҚАУЛАРЫ.
31 мамыр 2016 жыл
31
АШЫҚ САБАҚ
ОТКРЫТЫЕ УРОКИ
И.А.ТРИЗНО,
библиотекарь Пригородной
средней школы
Цель мероприятия: По литературным
данным изучить жизнедеятельность ве-
ликого ученого-просветителя, историка,
географа, художника Омского кадетско-
го корпуса Ш.Вавлиханова. Показать зас-
луги Ш.Ч.Валиханова перед отечеством
и роль трудов в развитии географичес-
кой науки.
Библиотекарь:
Слайд знаменат. дат
- Прошедший год был ознаменован
большими знаменательными датами: это
и 70-летие Великой Победе, 20-летие
Асамблее народов Казахстана, 20-летие
Конституции РК, 550-летие Казахскому
ханству. И среди них, одной из важных
дат – это 180-летие со дня рождения
Чокана Валиханова.
-« Вы бы могли так устроить свою судь-
бу, что были бы необыкновенно полезны
своей Родине?
Например, не великая ли цель, не свя-
тое ли дело, быть чуть ли не первым из
своих, который бы растолковывал в Рос-
сии, что такое степь, ее значение и ваш
народ относительно России.
- Чокан жил со своими современника-
ми, обменивался с ними своими мысля-
ми, но больше интересовался судьбой
людей будущего». - Так написал о Вели-
ком казахском ученом-просветителе Чо-
кане Валиханове - Григорий Потанин.
- А что мы, люди будущего знаем о
нем?
«Как блестящий метеор, промелькнул
над нивой востоковедения.
Потомок киргизких ханов, и в то же
время, офицер русской армии. За непол-
ных тридцать лет он сделалал то, что
другие не смогли сделать за всю свою
жизнь»
Н. И. Веселовский
Биография ученого умещается всего
на один лист, но за каждой строкой скры-
ты титанический труд и жажда жизни для
своего народа.
И сегодня некоторые страницы его
жизни мы хотим осветить в Устном жур-
нале, который называется «Промелькнув-
ший метеор над нивой востоковедения».
Ученик:
Открой история нам том воспомина-
ний,
И пусть пройдут сегодня перед нами
Дни жизни выдающегося человека:
Ученого и просветителя 19-го века!
Сыном своим ныне горд Казахстан!
Имя ему Уалиханов Шокан!
1-ая страница «Детство и юность Чо-
кана»
2-ая страница «Обучение в кадетском
корпусе»
3-я страница «Хождение в Кашгар»
4-ая страница «Жизнь в Петербурге»
Сценка «Встреча Чокана с родителя-
ми после долгой разлуки»
Музыка
Ведущий.Возвращение в родной аул
для Чокана было всегда событием. Но и
для родителей и для всех жителей аула
это тоже был праздник. Еще бы, сын сул-
тана, и внук знаменитой его бабушики
ханши Айганым, был ученым и действи-
тельным членом Императорского русско-
го географического общества. Предста-
вим себе, как это было.
(Звучит домбровая музыка, открыва-
ется занавес, на сцене оформление в
виде юрты. В юрте сидят отец Чокана
Чингис, мать Зейнеп. Появляется Чокан,
ведущий читает текст, Чокан исполняет
те движения, которые описаны в тесте).
Ведущий.В юрте так же как всегда: на
богатом ковре сидел его отец Чингис, и
поодаль от него мать Зейнеп.
Мать: Чоканым, сын мой, иди ко мне!
Мать: Чоканым, радость моя, что с то-
бой? Ты весь исхудал, косточки видны.
(она делает жест рукой, девушки- слу-
жанки, приносят пиалы с кумысом, пода-
ют Чокану).Пей кумыс, сынок. Каждый
день пей с утра кумыс – и здоровье твое
вернется.
Отец: Как твое здоровье, сын?
Чокан: Спасибо, отец, пока на здоро-
вье не жалуюсь.
Отец: Как чувствовал себя в дороге?
Ақтоты ТӨРӘЛІ,
№42 орта мектебінің
әлеуметтік педагогы
Тәуелсіздікті баян ету аңсар
мұратымыз, өтпелі шақтағы
қиындықты жеңу азаматтық
міндетіміз, ал тұрмысы төмен
азаматтарға, ата-аналарының
қамқорынсыз қалған балаларға
қолдау көрсету адамгершілік
парызымыз
Н.Ә.Назарбаев
Жетім - ата-анасының екеуi де не-
месе жалғыз басты ата-анасы қай-
тыс болған бала болып табылады.
Сондай - ата-ана құқықтарының
шектелуiне немесе олардан айыры-
луына, ата-анасы хабар-ошарсыз
кеттi деп танылуына, олар өлдi деп
жариялануына, әрекетке қабiлетсiз
(әрекет қабiлетi шектеулi) деп таны-
луына, ата-анасының бас бостанды-
ғынан айыру орындарында жазасын
өтеуiне, ата-анасының баласын
тәрбиелеуден немесе оның құқықта-
ры мен мүдделерiн қорғаудан жал-
таруына, оның iшiнде ата-анасының
өз баласын тәрбиелеу немесе емдеу
мекемелерiнен алудан бас тартуына
байланысты, сондай-ақ ата-анасы
қамқорлық жасамаған өзге де жағ-
дайларда жалғызбасты ата-анасы-
ның немесе екеуiнiң де қамқорлығын-
сыз қалған бала. Жетімдік – баланың
психикалық дамуына қатты әсер
етеді. Ата-анадан айырылған және
интернат жағдайына түскен балалар-
Дорога была дальняя, Санкт - Петер-
бург от нашего аула так далеко.
Чокан: Отец, дорога до дома всегда
самая короткая, какой бы она длинной не
была.
Отец:Как твое житье в большом горо-
де Петербурге?
Чокан: У меня там все в порядке, все в
самом лучшем виде. Служу, служба идет
нормально. Вот приехал отдохнуть.
Отец: (хлопает одобрительно по пле-
чу сына) Хорошо, очень хорошо. Я рад за
тебя, сын. Я горд за тебя. Сегодня в ауле
объявляю той в честь твоего приезда.
Ведущий. Отец и мать радовались
приезду сына. В юрту старались загля-
нуть все многочисленные родственники.
Чокан старался увидеться со всеми
своими земляками. ( юрту входят род-
ственники, приветствуют Чокана, по-
здравляют родителей с приездом сына.
Все поднимаются и выходят из юрты.
Чокан остается один.)
Ведущий.Однажды к его юрте подъе-
хала на иноходце девушка в празднич-
ном наряде – он вышел и сам принял у
нее поводья. То была чтимая в Степи по-
этесса Ажар – кыз.
Чокан: Я рад приветствовать тебя,
высокочтимая Ажар – кыз. Спасибо тебе,
что ты нашла дорогу к нашему аулу. О
тебе столько хороших слов говорят мои
земляки, что мне так хотелось встретить-
ся с тобой, и вот ты приехала. Спасибо!
Ажар – кыз: Здравствуй, Чокан! Я не
могла проехать мимо вашего аула, пото-
му что слава о тебе идет не только по
нашей Степи, но и далеко за ее преде-
лами. Ты настоящий сын нашего наро-
да! Ты живешь в большом городе, гово-
рят, много про нас рассказываешь, и пра-
вильно делаешь. Пусть все знают, как
мы живем в нашей Степи. А таких краси-
вых мест, как у нас, нигде нет, я это точно
знаю. Не правда ли, Чокан?
Чокан: Да, наша земля ни с чем не
сравнимая, какая красота, какой воздух,
какие просторы. Я счастлив видеть тебя,
Ажар – кыз, и хочу послушать твои имп-
ровизации .
Ажар – кыз: Послушай мою музыку в
исполнении моей ученицы.
. Чокан: Спасибо тебе, выскопочти-
мая Ажар – кыз, видишь на звуки кобыза
пришли старейшины нашего аула. Не
может считаться отсталым народ, у ко-
торого есть женщины – поэты! Прими от
меня этот дар (подает ей красивый бе-
лый платок). Этот белый платок как сим-
вол чистоты твоей поэзии, которая так
нужна нашему народу.
Отец: А теперь сын, послушай, что
скажут тебе наши аксакалы.
Аксакал: Чокан, ты дорог всем нам.
Ты выучился грамоте, стал ученым, встре-
чаешься с русским царем, ты молод, но
много уже успел достичь в этой жизни.
Мы – старейшины нашего аула, пришли
тебе сказать, береги нашу землю, чти
обычаи предков и не забывай своих ро-
дителей: отца, что стоит во главе наше-
го рода; матери, которая вскормила тебя
своим молоком.
Чокан: Спасибо вам, дорогие мои стар-
шие наставники. Я постараюсь быть до-
стойным сыном своих родителей и свое-
го народа! Я сделаю все для того, чтобы
мой народ был счастливым.
Ведущий.Творческая атмосфера дома
Уалиханова воспитала не одного Шока-
на. У него были три талантливых брать-
ев: Сахиб-Керей-поэт, Макажан/1844-
1923гг/ –художник, получил образование
в Петербурге, где прожил 11 лет, рабо-
тая в научных учреждениях и библиоте-
ках. Махмуд/1844-1918гг/- поддерживал
связи с русскими учеными, писателями.
В 1908г.передал в Петербургскую биб-
лиотеку письмо Достоевского к Шокану
Уалиханову.
5-ая страница «Духовное наследие»
Стих «Память»
Ведущий:Осенью 1865 г. после продол-
жительной болезни Ч. Валиханов скон-
чался. Похоронен Ч. Валиханов близ по-
чтовой станции Алтын-Эмель на терри-
тории нынешнего района имени 28 гвар-
дейцев-панфиловцев Алма-Атинской об-
ласти.
Г.АКТОБЕ
Ж. ЖОЛДЫБАЕВА,
кітапханашы,
А. ОТАРАЛИНА,
бастауыш класс мұғалімі.
№31 қазақ орта мектебі.
Сабақтың мақсаты: Білімнің
кітап арқылы берілетінін ұғындыру.-
Кітаптың адам өміріндегі маңызы,
ғылым мен білімнің пайдасы жайлы
түсіндіру.Кітапқа деген қызығушылы-
ғын арттыру, оны кітап ұстауға үйре-
ту.
Көрнекілігі: Ұлы адамдардың
кітап оқу – білім туралы айтқан
сөздері жазылған плакат. Балалар
ақын жазушыларының суреттері.
Кітаптар көрмесі.
Сабақтың барысы:
І.Негізгі бөлім
Жүргізуші:
- Қазақстан азаматтары білімді,
мәдениетті, өнерлі болуы керек. Ол
үшін терең білім, ғылым жаңалықта-
рын, өткен тарихымызды, өнерімізді
білу үшін кітапты көп оқу керек. Кітап,
қағаз –ағаштан жасалады. Ағаш -
табиғат байлығы. Кітап жасау үшін
көптеген мамандық иелері тынымсыз
еңбек етеді. Ел басымыз Н.Ә.Назар-
баев еліміздің барлық балаларының
оқып, білім алуы, оларды оқулықтар-
мен қамтамасыз етуіне көп көңіл
бөлуде.
ІІІ. Кітап туралы өлеңдер
Аружан:
Адамның досы – кітап, өмір кілті,
Тең келмес оған жиған дүние
мүлкі.
Ақылшы, жанға серік жол бастау-
шы,
Асыл ой, қазынасы, өмір көркі.
Еркеназ:
Тұрады басын құрап әріп неден,
Басталған білім басы әліппеден.
Қарасаң шалқар теңіз, түпсіз мұхит,
Оқысаң кітап сырын алып неден.
Жүргізуші:Кітап – біздің рухани
құндылығымыз, теңдессіз байлығы-
мыз, өткен замандардың тұңғиық
тереңінен сыр шертетін тарихты да,
әдебиетті де, басқа ғылым керемет-
тері де, талай оқиғалардың куәсі,
талай жаңалықтардың көзі –осы
кітаптар. Рухани білімнің, мәдени-
еттің ауадай қажеттілігі, маңызды-
лығы ешқашан мәнін жойған емес.
Нұрсұлтан: Біздің елімізде бірде –бір
бала мектептен тыс қалмайды. Жал-
пыға бірдей білім беру туралы Мем-
лекеттік маңызы бар «Білім туралы
Заң» қабылданған.
Ақерке: Елімізде кітап шығаруға,
оны безендіруге көп көңіл бөлінеді.
Оған қыруар қаржы жұмсалады.
Қазіргі кезде барлық мектеп оқушы-
ларына оқулықтар тегін берілуде.
Әділет:Оқулықты бүктеп, жыртып
ПРОМЕЛЬКНУВШИЙ МЕТЕОР
НАД НИВОЙ ВОСТОКОВЕДЕНИЯ
(УСТНЫЙ ЖУРНАЛ)
өзіңнің?
- Сыртымды қайтесің? Сыртым
бүтін болғанымен ішім түтін. Ана
тілімін. Мені басып шығару үшін қан-
шама адам еңбек етті. Балалар
оқысын, сауаттарын ашсын, адам
болсын деген ниет қой бәрінікі. Мен
де өзімнің білімімді беруге тырыстым.
- Бәріміз де сондай ниетте едік.
Адырбай деген баланың қолына
түстім. Бір жыл болмай осы күйге
түстім.
- Мен Сотқарбай деген баланың
кітабымын. Ол парақтарымды жыр-
тып алып, кептер жасап, ұшырып ой-
нағанда «қой» демеді ғой үлкен ағасы.
- Онда мұңдас болдық қой, дос-
тым. Біздің Біздің Артықбай көзімді
бақырайтып қойып, суреттерімді ба-
стырып, бетімді шимайлады.
- Адам мүлкіне ұқыпты болса ,ой.
Әдепті балалар көп. Мысалы, менің
көршім бар. Ол екеуміз парталас
болдық. Соның иесін айт, оқушы деп!
Бүлдірмек түгілі, шаң мен кір жуыт-
пайды.
- Енді алдағы күніміз не болар екен?
Мүмкін, бәрімізді жинап, отқа жағар?!
- Кітап шығару үшін қаржы керек.
Жанашыр бала бізді түптеп, қажетке
жаратар?!
- Бәріміздің де арманымыз сол.
Білімге қызығатын ұқыпты балалар-
дың қолына түссек екен!
Жүргізуші:
Жанелова Ақбота мен Асау Ақжар-
маның
орындауында
«Бала
тілегі»әнін қабыл алыңыздар.
ҮІ. Қорытынды
АҚТӨБЕ ҚАЛАСЫ
бүлдіруге болмайды. Өйткені, әр
кітап – оған байлығы, аға-апалары-
мыз бен әже-аталарымыздың маң-
дай тері.
ІҮ.Кітап қалай жасалады?
Кітап:
-Мен адамның досымын.Менің
атым-кітап.Мені жасау үшін адам ба-
ласы көп еңбек сіңірді.Алдымен адам
орманнан ағаш кеседі.Оны фабри-
каға апарады.Фабрика ол ағаштан
қағаз жасап шығарады.Содан соң
оған авторлар жазады,суреттер са-
лады.Баспахана жазулар мен сурет-
терді басып,кітап етіп шығарады.Ж-
ұмысшылар машина мен поездарға
тиеп,ауыл-аылға ,қала-қалаға тара-
тады.Міне,мен,енді сенің қасыңда
тұрмын.Мені күтіп,жыртпай ұста!Мен
сенімді досыңмын!
Жүргізуші: Асау Ақжарма мен Ос-
панов Әлішердің орындауында «Мек-
тебім» әнін қабыл алыңыздар.
Ү. «Кітаптар мұңы»Т.Дәуренбеков
әңгімесінен көрініс.
Беттерін шаң басқан бір топ кітап-
тар бөлменің бұрышында шашылып
жатыр. Көзін сығырайта ашып, бір
кітап жан-жағына қарайды. Аздап
керіліп, жанындағы кітапқа:
- Ей, тұрсаңшы! Біз қайда келдік?
Тірімісің өзің?
- Ой, мазамды алмашы, бүйткен
тірлігі құрысын! Бұдан да парақта-
рымның жыртылып жерге ұшып кет-
кені жақсы еді ғой.
- Не болды, соншама? Жалғыз сен
деймісің? Сосын келесі жағына бұры-
лып:
- Сен кімсің, сыртың бүп-бүтін ғой
КІТАП - БІЛІМ БАЙЛЫҒЫ
БІР ШАҢЫРАҚ АСТЫНДА
дың жалпы психикалық жағдайы
төмендейді, өзін-өзі реттеп-бағыт-
тауы бұзылады, көңіл күйі жабырқау
болады.
Ақтөбе қаласы №42 орта мектеб-
іне қарасты мөлтек ауданда потра-
наттық тәрбиедегі ата-ананың қамқ-
орынсыз қалған 4 оқушы және жетім
1 о қушы тіркеуде бар.Патронат
тәрбиеші
С.Д.Жанганашева
07.10.2010 жыл «Үміт» сәби үйінен 4
бірдей баланы өз тәрбиесіне алып
отыр. Қазіргі таңда Сатканов Альта-
ир, Сатканов Альмансур, Сатканов
Альдиян №42 ОМ-де білім алуда,
сабақ үлгерімдері «орташа», ал, Ба-
заркулов Темирхан Ақтөбе сервис
колледжіне кондитер мамандығына
грантқа о қуға түсті. Патранттық
тәрбиешісі С.Д.Жанганашева өз
тәрбиесіндегі балаларға жақсы
қарайды. Сабақтарына қадағалайды,
балалар музыкалық студияға дом-
быра үйірмелеріне қатысады.
Мектеп тарапынанда жылма жыл
«Мектепке жол», «Қамқорлық» ак-
цияларында бұл отбасы балалары-
на көмек көрсетіліп келеді.
Жетім сөзінің түпкі мағынасын мен
«жалғыздық» деп ұғындым. Халқы-
мызда ата-ананың қадірін балалы
болғанда білерсің деген сөз бар ғой.
Дұрыс-ақ. Дегенмен, ата-ананың
қадірін әлдеқайда ерте түсінген жан-
дар болса, олар әрине «жетімдер». -
Қамкөңіл балалар өздеріне назар
аударғанды жақсы көреді ғой. Ия,
олармен бірақ әңгімелесу өте қиын.
Қазіргі қоғамда шетелдік азаматтар-
дың жетімдерді асырап алуы көптеп
кездесуде.
Өз елі өгейсіткен баланың шетел-
ден бақ табарына кім кепілдік бере
алады? Кейбір мәліметтерге сүйенсек
бала 10 жасқа толғаннан кейін «өзін
шетел азаматтары асырап алуына
өтініш» білдіре алады екен. Өкінішті-
ақ...
Пайғамбарымыз
Мұхаммед
(с.ғ.с.) ұлағатты сүннет қазынасын-
да жетімдердің жайын ойлауға жігер-
лендіретін хадистер өте көп. Солар-
дың кейбіреуінен мысал келтірейін.
Бір жетім дастарханда елмен бірге
отырса, дастарханына пәле жола-
майды;
Құл мен жетімдерге көмек еткен
кісі, Алла жолында соғысқан немесе
күндіздерде ораза ұстап, түндерде
ғибадат еткен кісі сияқты;
Кім Алла ризалығы үшін бір
жетімнің басынан сипаса, оның қолы
тиген әр тал шашы сайын жақсылық
болады.
Өзіне ғана құлшылық етіп, мінсіз
мойынсұнуды әмір еткен – Алла та-
ғаланың кітабы Құран Кәрімде Пайғ-
амбарымыз Мұхаммедтің (с.ғ.с.)
сара жолы – сүннеті де жетім-жесір-
ге қамқорлық жасауға, жетімдердің
басынан сипап, көңілін аулай жүру-
ге шақырады. Пайғамбарымыздың
(с.ғ.с.) сол өнегесін сан ғасыр бойы
ұстанып келген қазақ халқы жетімін
жылатпай, жесірін қаңғыртпай,
«жетім көрсең жебей жүр» деп, асыл
дініміз – Ислам қағидаларынан ауыт-
қымай, иман беріктігі мен ахлақи ке-
мелдігін танытып келгені даусыз.
АҚТӨБЕ ҚАЛАСЫ