Мәтіндермен жұмыс істеуді үйрену үшін мен кейбір шарттарды сақтаймын:
1. Ақпаратты табу қабілетін дамыту үшін оқушылардың жасына сәйкес келетін ғылыми – танымдық сипаттағы мәтіндер (балалар энциклопедияларынан, табиғаттану мазмұнынан), өмір тарихы, БАҚ қолданылады.
2. Балалар алынған ақпаратты түсіндіруді үйрену үшін мен мәтіндерді әртүрлі стильде таңдаймын, бірақ мазмұны жағынан ұқсас: мысалы, құмырсқа туралы: И.А. Крылов пен В. Бианки "құмырсқа үйге қалай асықты".
3. Жол бойында мен оқушылардың сөйлеуін дамыту бойынша жұмыс жүргіземін (қайталау, өз сөздерін жасау, сөйлеудің сөздік қоры, оның эмоционалдылығы, дұрыстығы, дәлдігі және экспрессивтілігі).
4. Мәтіндермен жұмыс істеу кезінде оқушылардың мотивациясы және олардың оқырман болу қабілеті ескеріледі.
5. Әр түрлі көлемдегі жұмыстар маған оқушылардың көп деңгейлі дайындығын ескеруге мүмкіндік береді. Оқытудағы сараланған, жеке көзқарас қазіргі бастауыш білім берудің негізгі белгілерінің бірі болып табылады. Жұмысқа сараланған көзқарастың қажеттілігі біз балаларға мектепке дайындықтың әр түрлі деңгейлерін (оқу, оқымау, әріптерді білу және күмәндану) және әр түрлі жеке ерекшеліктерін үйрете бастайтындығымызға байланысты.
Мәтінмен жұмыс істеу кезінде тілді үйренуге жүйелі көзқарас жүзеге асырылады, сонымен қатар пәнаралық байланыстар байқалады.
Мәтінмен жұмыс қазақ тілі сабақтарында да жүргізіледі ("сөйлеуді дамыту"бөлімінде). Бала неғұрлым үлкен болса, мәтіндер соғұрлым қиын болады. Мәтінге ену, ұсынылған мәтінді талдау (деформацияланған, аяқталмаған, жетіспейтін бөліктермен, сөйлемдермен, сөздермен және т.б.), сөздік жұмыс, интроспекция бар.
Мәтінді тірек сөздер, сөз тіркестері бойынша қалпына келтіру, өз біліміңізге сүйене отырып және қосымша ақпарат іздей отырып өз сөзіңізбен жазу (сөздіктер, энциклопедиялар, мағынасы ұқсас басқа мәтіндер).
Оқылған шығармаға реферат (2-3 сөйлем), пейзаждың сипаттамасын немесе кейіпкердің портретін жазу, қалам сынағы (оқырмандар, ертегілер, әңгімелер жазу).
Мен сөзбен жұмыс істеуге ерекше назар аударамын ( қазірдің өзінде 1-сыныпта, сөзбе-сөз және әріптік кезеңде), ол буындар бойынша оқуды, сөздерді аударуға арналған буындарға бөлуді, екпінді буынды анықтауды қамтиды. Жеке сөздермен, сөз тіркестерімен, сөйлемдермен, сондай-ақ бүкіл мәтіндік материалмен жұмыс істеу визуалды есте сақтауға мүмкіндік береді, яғни орфографиялық қырағылықты дамытады.
Математика сабақтарында: мәтіндік есептермен жұмыс. Тапсырманы талдай отырып, оны шешу үшін қандай да бір әрекетті таңдамас бұрын деректер мен ізделетін адам арасында байланыс орнатылады. Мәтіндік тапсырманы кестеге, схемаға, графикалық модельге және керісінше аудару.
Қоршаған әлем сабақтарында: маңызды және маңызды емес белгілерді бөліп көрсету, жіктеу, ғылыми мәтіннің негізгі ойын түсіну, бақылау нәтижелерін жазу; кроссвордтарды қолдану. Мен мәтіндерді тәрбиелік және танымдық сипаттағы шағын көлемде таңдаймын. Бұл бағалау, қорытынды жасау, бағалау және мысалдар келтіру қабілетіне әсер етуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ оқушылардың қоршаған әлем туралы білімдері жетілдірілуде.
Оқу тәуелсіздігін оқытудың негізгі кезеңі бастауыш мектептің екінші және үшінші сыныптарына келеді, балалар оқу іс-әрекетінің көптеген түрлерін өз бетінше жүзеге асырады. Оқушылар сабақтан тыс уақытта кітаптарды қарайды және оқиды, оларды дауысты есеп үшін сыныпқа әкеледі, олар туралы әңгімелейді, кітаптардан қажетті үзінділерді таңдап оқиды. Негізгі кезеңде бастауыш мектеп жасындағы оқырман кітаптарды таңдау және өз бетінше оқу үшін оқу-қарастыру әдісін толық пайдаланады.
\Оқу іс-әрекетін қалыптастыру жедел бола алмайды. Бұл күнделікті қажырлы жұмыс. Мұғалім шыдамды, дәйекті, талапшыл және икемді болуы керек, әйтпесе оның барлық күш-жігері оң нәтижеге әкелмейді. Уақыт бір орында тұрмайды және компьютердің, гаджеттердің және теледидардың ақпаратты алудағы, қоршаған әлемді қабылдаудағы рөлі күн сайын маңызды бола түсуде. Бірақ оқу баланың жеке басының интеллектуалды дамуының бір әдісі болып қала береді. Тек бұл балаға қоршаған әлемді тереңірек және дәл қабылдауға, түсінуге және қабылдауға, ондағы өз орнын табуға және өмірін рухани бай етуге мүмкіндік береді.