Болмыстың негізгі түрлері

Болмыстың негізгі түрлері

• Заттар болмысы (бірінші табиғат және екінші табиғат болып екіге бөлінеді);
• Адам болмысы (заттар дүниесіндегі адам болмысы және таза адамдық болмыс болып бөлінеді);
• Рухани болмыс (жеке адамның рухани болмысы және объективтендірілген (жалпы адамдық) рухани болмыс болып жіктеледі);
• Әлеуметтік болмыс (жеке адам болмысы мен қоғамдық болмыстан тұрады)

• Ноуменальды болмыс («ноумен» – «өзіндік зат») – субъектінің санасынан тәуелсіз шынайы өмір сүретін болмыс;
• Феноменальды болмыс («феномен» – «құбылыс») – субъект танымында санаға берілетін болмыс

• «Адам – дүниедегі бар заттардың және жоқ заттардың өлшемі» Протагор

• Кеңес заманында ежелгі дүниеден келе жатқан «адам – өлшем» қағидасы жойылып, дүниетанымның басты өлшеушісі әлеуметтік-саяси жағдай болғанда, адамды негізінен екі-ақ арнаға салып қарастырған еді, олар: табиғи-биологиялық және әлеуметтік-таптық болмысы

• Академик Ғ. Есімнің айтуынша, қазақ философиясында адам болмысы мынадай алты жүйеден тұрады: ТӘН жүйесі, ЖАН жүйесі, НӘПСІ жүйесі, АҚЫЛ жүйесі, КӨҢІЛ жүйесі, РУХ жүйесі

• Адам болмысы

• Құдайдың онтологиялық дәлелдері

• Т. Аквинат “Теология жинағы” еңбегінде Құдай болмысының 5 дәлелін келтірді. Олар:
• Қозғалыс пен өзгерістің бірінші қозғатушысы
• Себепті дүниенің тұңғыш себебі
• Кездейсоқтықтың сөзсіздігі (жоқтығы)
• Дәрежелі дүниенің ең жоғарғысы
• Мақсаттың бағыттаушысы

• Томас Аквинат
• (1225-1274)

1. Қозғалыс пен өзгерістің бірінші қозғатушысы

• “Кез келген қозғалыстың түпнегізі (алғашқы қозғаушысы) бар. Қозғалыстың алғашқы себебін табу үшін біз өткенге кері жүре алмаймыз. Өзгерістердің осы бүкіл тізбегінің қандай да бір бұлжымас бастауы бар, ол – тұрақты. Осы өзгермейтін болмысты біз Құдай деп атаймыз”
• Т. Аквинаттың «Теология жинағына»
• Д. Джонстонның «Философияның қысқаша тарихы: Сократтан Дерридаға дейін» кітабынан берілген түсіндірмесінен

• Жаралыс басы – қозғалыс,
• Қозғауға керек қолғабыс.
• Жан де, мейлі, бір мән де
• Сол қуатпен бол таныс.
• Әлемді бір мән жаратқан!
• Шәкәрім

• “Үлкен жарылыс” теориясы?