91. Геккельдің биогенетикалық заңы. Ұрық жапырақшалары. Эктодерма. Мезодерма. Эндодерма
жүктеу/скачать 218,5 Kb.
|
91. Ãåêêåëüä³? áèîãåíåòèêàëû? çà?û. ?ðû? æàïûðà?øàëàðû. Ýêòîäåðì
- Бұл бет үшін навигация:
- 9.Жасушаның негізгі компоненттерініңмолекулалық құрылысы: ядро, жасуша мембранасы, цитоплазма.
| 8.ТеломералықДНҚ-ныңрепликациясыныңерекшеліктер
ДНҚ ұштарының репликациясында теломера мен теломеразаның рөлі. Теломералар – генетикалық ақпараты болмайтын, ДНҚ-ны нуклеазалар ыдырауынан сақтайтын және бірігудің алдыналатын хромосомалардың шеткі аймақтары Репликация нәтижесінде теломерлік репликациясы өтпесе ДНҚ молекуласы толығымен репликацияланбаған болады. Теломердің ұзындығын қалпына келтіретін фермент – теломераза (ДНҚ-нуклеотидилтрансфераза) болады. Теломераза тек ұрықтық жасушалар мен ісіктік жасушаларда ғана болады, ал сомалық жасушаларда теломераза болмайды. ДНҚ молекуласындағы репликацияның басталу (иницияция) нүктелері А-Т нуклеотидтер жұптарына бай бірізділіктерге ие. Ерекше танып-білуші ақуыз (А), әрбір осындай нуклеотидтер бірізділігіне бай учаскеге, ДНҚ репликациялаушы кешенді байланыстырады да өзі әрі қарай, кешенмен бірге жылжымайды. б) Полимеразалық кешеннің ең алғашқы іске кірісетін ферменті геликаза. Ол аналық ДНҚ молекуласының қос ширатпасының ашылып, жіпшелердің бір- бірінен ажырасуын қамтамасыз етеді. в) Ширатпаның ашылып жазылуы әрі қарай үлкенді-кішілі түйіндердің (суперализация) пайда болуына алып келеді, бұл ширатпалары ашылған ДНҚ молекуласының еркін айналуына мүмкіндік бермейді, сондықтан да түйіндер пайда болады. Бұл мәселе топоизомераза ферментінің қатынасуы арқылы шешіледі. • г) Сонымен, геликаза, топоизомераза ферменттері аналық ДНҚ молекуласының қос ширатпасын жеке-жеке екі тізбекке ажыратады. Ажырасқан әрбір тізбекпен ерекше SSB-ақуыздар байланысады, олардың қызметі бір-бірінен ажырасқан жіпшелерді керіп, күні бұрын жанасып, қос ширатпаның түзілуін болдырмау болып табылады. 9.Жасушаның негізгі компоненттерініңмолекулалыққұрылысы: ядро, жасуша мембранасы, цитоплазма. Ядро компоненттері: ядро қабықшасы, хроматин; ядрошық, ядро шырыны. Ядро қабықшасы: генетикалық материалды ерекшелейді, екі мембрана мен перинуклеарлы кеңістіктен және диаметрі 80-90 нм саңылаулардан тұрады. Генетикалық ақпараттың негізі ядролық матрикстегі хроматин жіпшесінде орналасқан. Ядрошық – тығыз дөңгелек денешік, өлшемі 1-10 мкм. Ядрошық дегеніміз рРНҚ-ның синтезі жүретін, ядроның ішіндегі айқын морфологиялық құрылымды айтады. Ядро шырыны – ядро қабықшасының астында орналасқан жартылай сұйық зат және ол ядроның ішкі ортасын құрайды. Ядро шырынының құрамына түрлі нәруыздар, ферменттер, рибосомалық нәруыздар, хромосомалар, нуклеотидтер, аминқышқылдары және басқа цитоплазмаға тасымалданатын да ядродан нуклеин қышқылдары мен рибосомалардың суббірліктерінің синтезін қамтамасыз ететін заттар кіреді. Қазіргі кезде адам ағзасында құрылысы, қызметтері түрліше болып келетін жасушалар сипатталған, яғни 200-ге жуық типі бұл биомембраналардың да көптеген түрі бар дегенді білдіреді. Ядро қабықшасының сыртқы және ішкі мембранасы, митохондриялардың ішкі және сыртқы мембранасы, ЭПТ, Гольджи кешенінің, лизосомалар мембраналармен қапталған Цитоплазмада негізгі зат (матрица, гиалоплазма), цитоскелет, қосындылар жəне органеллалар болады. . Цитоплазманың негізгі заты плазмалемма, ядролық мембрана және басқа жасушаішілік құрылымдар арасындағы кеңістік. Гиалоплазманың нәруыздық құрамы әр түрлі. Ең маңызды нәруыздар гликолиз ферменттерімен, қант алмасуымен, азотты негіздермен, амин қышқылдары мен липидтермен белгілі. Гиалоплазмадағы бірқатар нәруыздар микротүтікшелер сияқты құрылымдар жиналатын суббірліктер ретінде қызмет етеді. Цитоплазманың негізгі заты жасуша ішіндегі барлық құрылымдарды біріктіретін және олардың бір-бірімен өзара әрекеттесуін қамтамасыз ететін жасушаның шынайы ішкі ортасын құрайды. Матрица бойынша біріктіруші, тіректік қызметінің орындалуы 2-3 нм фибриллалардан түзілген және бүкіл цитоплазмаға енетін микротрабикулярлы тордың болуымен байланысты болуы мүмкін. Қосындылар - цитоплазманың тұрақты емес компоненттері, олар қоректік заттар (май, гликоген), жасушадан шығарылатын өнімдер (секреция түйіршіктері) балласты заттарымен (кейбір пигменттер) қызмет етеді. жүктеу/скачать 218,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|