А. А. Айдарбекова магистр, аға оқытушы, Н. А. Сәндібаева п.ғ. к., доцент м а

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы №1(43), 2013
9
ӘОЖ 621.11.24. 
ЖЕЛ ЭНЕРГИЯСЫН ПАЙДАЛАНУ КОЭФФИЦИЕНТІ ЖОҒАРЫ 
ҚҦРАСТЫРМАЛЫ ЖЕЛ ТУРБИНАЛАРЫ 
А.Т.Бижанова – 4 курс студенті, А.Қ.Ершина - ф.-м.ғ.д., профессор, 
А.Шақарбекқызы – магистр, оқытушы
(Алматы қ., Қазмемқызпу) 
Аннотация:
 
Мақалада адамзат баласының тіршілігінің тірегі болған табиғи жер 
қойнауы байлықтарының (кӛмір, мұнай, газ т.б.) қорларының санаулы жылдарда 
таусылатындығы туралы мәселе қарастырылып, таусылмайтын, үнемі жаңарып тұратын 
альтернативті (күн, су, жел, т.б) энергия кӛздерінің бірі болып табылатын жел 
энергияларына кӛшу жолдары қарастырылған. Сондай-ақ жел энергиясын ӛндіруде 
маңызды роль атқаратын жел энергиясын пайдалану коэффициенті жоғары жел 
турбиналарын пайдаланудың зор мүмкіндіктеріне назар аударылған. Біз қарастырып 
отырған мәселенің елімізде ӛтетін ЭКСПО-2017 кӛрмесінің «Болашақ энергия» атты 
тақырыбына сәйкес келуі, аталмыш жобаға елеулі үлес қосатын жұмыс екендігінің дәлелі 
болып отыр.
 
Түйін сӛздер:
подшипник, серпер, эффективті коэффициент, білік, қалақша, 
жүрдектік.
 
Турбинаның айналуы хордаға қатысты симметриялы болып келетін NASA 
профиліндегі [1] аэродинамикалық тұрғыдан жақсы ағысталатын, жел турбинасының 
қалақшалары болып есептелетін қанатшаның кӛтеру күшінің әсерінен болады. «Серпер 
немесе тропоскино» әдісінің біреуімен жұмысшы қалақша валға жалғанады. Дарье жел 
турбинасының жел энергиясын пайдалану коэффициенті 
45
,
0
max


. Жұмысшы 
турбинаның эффективті кӛрсеткіші жеткілікті болғанымен бұл коэффициентті одан әрі 
жоғарылатуға мүмкіндік бар. Перспективті жел энергетикалық қондырғысының 
конструкциясын жетілдіру технико-технологиялық әдіспен зерттеу негізі болып 
табылады.
Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті мен Қазақ мемлекеттік қыздар 
педагогикалық университетінде 15 жылдан бері карусель типті турбиналарының 
перспективті жел агрегаты жасалынуда. Осы мақала барлық белгілі жел турбинасының
параметрлерімен салыстырғанда жоғарғы меншікті қуатты беретін конструкцияға 
арналған. 1 суретте кедергі күші мен қанатшаның кӛтеру күшін пайдаланатын айналу осі 
вертикаль орналасқан жел турбиналары
келтірілген.
 
1-сурет. Кедергі күші мен қанатшаның кӛтеру күшін пайдаланатын айналу осі 
вертикаль жел турбиналары 
Ұсынылып отырған карусель типті құрастырмалы жел турбинасы Дарье 
турбинасына қарағанда жел қондырғысын вертикаль жағдайда ұстап тұратын және 

10 Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(43), 2013 
вертикаль біліктің айналуын центрлейтін подшипниктердің кӛмегімен екі немесе үш осьті
орналасқан біліктерден тұрады. Оның әрқайсысы серпер немесе тропоскино әдісінің 
кӛмегімен жалғыз жұмысшы қалақшалармен жалғасады.
 
Тік қалақшалы құрастыр- Тропоскино жүйесіндегі Тропоскино жүйесіндегі 
малы Бидарье жел құрастырмалы Бидарье құрастырмалы Бидарье
турбинасы (а) жел турбинасы (ә) жел турбинасы (б) 
2-сурет. Айналу осі вертикаль орналасқан карусель типті жел турбиналары (1-
қалақшалар, 2-серперлер, 3-мұнара, 4-айналу біліктері, 5-подшипник, 

-серперлердің 
арасындағы бұрыш) 
2 (а)-суретте тік қалақшалы құрастырмалы Бидарье жел 
турбинасының нұсқасы 
келтірілген. Әрбір екі коаксиальды білік серпер арқылы қос қалақшамен симметриялы 
бекітілген. Әрбір білік автономды түрде жұмыс істеп, айналу кезінде күш моментін 
тудырады. Бұл нұсқада екі білікті турбина бір бағытта бірдей бұрыштық жылдамдықпен 
айналуы тиіс. Жұмыс кезінде бұрышты 90
0 
- қа келтіріп ұстап тұратын арнайы құрылғы 
бар. 2 (ә)-суретте Бидарье турбинасының қалақшалары тропоскино түрінде бекітілген. 
2(б)-суретте біліктері қарама-қарсы бағытта айналатын турбинаның конструкциясы [1]. 
Жоғарыда айтылған қондырғылардың ерекшелігі турбинаның әрбір білігі автономды 
түрде жұмыс істейді жел энергиясын электр тоғына айналдыратын генераторға қосылған. 
Жел энергиясын пайдалану коэффициентінің эффективті ӛсуі бір-бірінен тәуелсіз 
айналатын біліктердің ӛндіретін энергияларының қосындысына тең. 
Тік қалақшалы Дарье жел турбинасының қуаты F ауданға, жел жылдамдығының 
кубына және жел энергиясын пайдалану коэффициентіне тура пропорционал. Қамтылған 
бірлік аудандағы қуат 
(1) 
2
2
2
0
0
2
3

жүктеу/скачать 4,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: