А. И. Исаева Қазақ халқындағЫ
Қазақ коғамының саяси жэне әлеуметгік жүйесіндегі батыршылық
жүктеу/скачать 7,97 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2.1. Қазақ коғамының саяси жэне әлеуметгік жүйесіндегі батыршылық ...
1 0 9 тыр сұлтанды ақ кигізге көтеріп хан сайласа312, Ресейлік бағытты ұстанатын батырлардың бір бөлігі Нұралы сұлтанды хан етіп бе- кітуді өтініп, Ресей экімшілігіне хат жолдаған313. Бұл келтірілген деректер біріншіден, батыршылық институтының қазақ мемлеке- тінің ішкі саяси жүйесінде қаншалықты ықпалға ие болғандығын көрсетсе, екіншіден, Ресейдің аймақтағы билігінің артуына қарай батырлардың біраз бөлігінің саяси ұстанымдарының Ресейге ка рай ауып бара жатқандығын аңғартады. Қалай дегенде де кез кел- ген сұлтанның таққа қол жеткізуі әскери күшті қолына шоғыр- ландырған батыршылық институтының мақсат-тілектеріне қарай анықталғандығын жоққа шығаруға болмайды. Әскери демокра- тияның басты қозғаушы тетігі ретінде батырлар өздері тэрізді со тые майданында қан кешіп, жорықтардың ыстық-суығын бастан өткерген сұлтандарға қолдау көрсететін. Соған байланысты таққа үміткер сұлтанның басқа қарсыластарынан оза шығуына жағдай туындайтын. Бұл ежелден тамыр тартатын дала ережелерінің нақ көрінісі деуге болады. Жалпы жоғарыда айтылғандардың негізінде мынадай заңды- лықты анық анғаруымызға болады. Ол XVII ғ. соңы мен XVIII ғ. алғашқы жаргысындағы жэне XVIII ғ. екінші жартысы мен ХЗХ ғ. бірінші жартысындағы батырлар институттарының қазақ қоға- мының ішкі саяси жүйесіндегі қызметтерінде айрықша үндестік- тің болмауы. Мәселен, алғашқы кезеңде батырлардың ішкі саяси қызметі анағүрлым кең болып, батырлардың іс-эрекеттері ұлттық жауапкершілікке негізделсе, одан кейінгі кезеңде батырлардың қызығушылықтары көп жағдайда ру-тайпалық принциптен аспай қалды. Оның басты себебі Ресейдің жүргізген отарлау саясаты- мен тікелей ұштасып жатты. Қалай айтқанда да өзіміз жоғары- да тоқталып кеткеніміздей батырлар институты қарастырылып отырған кезеңде қазақ қоғамының ішкі саяси мәселелерін шешу- де жэне дамытуда жетекші орынға ие болған. Сонымен жоғарыда айтылғандарды түйіндей келе мынадай қорытындылар шығарамыз: жүктеу/скачать 7,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|