2.2. Батыршылық институтының сыртқы саяси карым-қатынастағы орны мен ролі
1 1 3
ғының алғашқы белгісі еді. Ал оған жол бермеуі үшін
көшпелі-
лердің ерлігі мен елдігі сынға түскен болатын.
Қарастырылып отырған кезеңде қазақ хандығының осындай
дәрежеге жетуіне гео-саяси орналасуы
өз эсерін тигізбей қойма-
ды. Тарихи уақытты өз дегенінше пайдаланған Ресей мен Қытай
тэрізді көршілес орналасқан екі
алып империялардың сыртқы
саясатында қазақ елі ерекше мэнге ие болды. Олардан қалысқы-
сы келмеген Орта Азия хандықтары қалайда өз үлестерін алып
қалуды көздеді. Ал ең басты қауіп
шаруашылығы мен тіршілігі-
нің кейбір салаларында қазақ халқына ұқсас жақтары бар, өз ал-
дына қуатты мемлекет ретінде құрылған
Жоңғар хандығы тара-
пынан төнген еді. «Жау жағадан, бөрі етектен» алған бүл кезеңді
Ш.Ш. Уэлиханов былай сипаттаған: «XVIII ғасырдың алғашқы
он жылдығы қазақ халқы үшін қорқынышты уақыт болды. Жоң-
ғарлар, Еділ қалмақтары, Жайық казактары жэне башқүрттар қа-
зақтардың ұлыстарын жан-жақтан талап, малдарын айдап әкетіп,
адамдарын отбасыларымен тұтқындады»316
Зерттеушінің сипаттап отырған жағдайын
сол заманда-ақ Ақ-
тамберді жырау төмендегіше қинала жырлаған болатын:
«Сұмырайға күтпес сұмдықты,
Тіледік қашан, ойладық,
Көшіп, босып қоныстар,
Қанжығаға саптаяқ,
Қалайша бүгін байладық!
Үдере көшіп қонған жер,
Тоқырауын, Жамшы кеп,
Сарысу мен Атасу,
Бермекпіз кімге алшы деп?!
Ертістің ұзына бойына,
Шақырып едік біз қашан,
Осыған қорған салшы деп?!317
Міне осындай қилы заманда халықтың болашағы үшін қам-
сыз қалмау керек екендігін ұғына білген көреген ел көсемдерінің
Достарыңызбен бөлісу: 
