24
Қазак халқындағы батырлык дәстүрлер
қызметтерін толық талдау мен оның дәстүрлі қазақ қоғамының
кұндылыктар жүйесіндегі орны жалпылама қарастырылған. Жал-
пы, батырлар институтының элеуметтік табиғатын, оның дәстүр-
лі казақ қоғамындағы орнын анықтау бағытында зерттеу жүргізу
барысында мәселенің теориялық-методологиялық негіздеріне ба
са назар аудару қажет.
Қазақ қоғамына тэн билер, тархандар институттары тарихының
зерттелуі де біздің тақырыбымыз үшін маңызды бола түспек. Би
лер институты тарихы А.И. Оразбаеваның93, тархандар институ
ты тарихы Ө. Исеновтың диссертациялық зерттеулерінде
кешенді
түрде зерттелген. Ө. Исенов XVIII-XIX ғғ. тархандық институттың
тарихын зерттей отырып, Ресей патшалығы батырлар институтын
бірте-бірте тархандар институтына айналдыру арқылы элсіретуді
мақсат тұтты, дэстүрлі қазақ билік институттарына іштен іріткі са-
латын ресейлік жүйені енгізді, - деп тұжырым жасайды94
Сонымен қатар, тақырыптың зерттелуін қарастыру барысында
соңғы жылдары көптеп жарық көріп
жатқан тарихи-әдеби тұр-
ғыдан жазылған зерттеулерді де атап өтуге болады. Аталған та-
қырыпқа қалам тартқан әуесқой зеттеушілер еңбектерінің өзіндік
маңызын мойындай отырып, дегенмен
бұл бағыттағы еңбектер-
дің төмендегідей кемшіліктерін де атап өтуге тиіспіз. Мәселе ер-
лігі мен атқарған істері бойынша батырлардың өзіндік,
шынайы
бағасын алуына қатысты. Себебі, өз руының ғана батырларын дә-
ріптеп, өз тайпасының ғана күйін күйттеп жүрген әуесқой зерт-
теушілердің салдарынан әр рулар мен тайпалардан шыққан аттас
батырлардың өзге руларға телініп,
ауыстырылып жатуы шынайы
тарихты бұрмалауға әкеліп соғуда. Бұл бағыттағы еңбектердің та
ры бір атап өтетін кемшілігі - белгілі бір тарихи кезеңде өмір сүр-
ген, белгілі бір батырлардың тым әсіреленіп көрсетілуі. Әуесқой
зерттеушілердің сөзіне сенсек, қазақ
батырларының бірі алып
айдаһармен соғысып жеңсе, енді бірі найзасын бір сермегенде
ондаған сарбазды жайпап өтетін алып тұлға болып суреттеледі.
Достарыңызбен бөлісу: 
