Коников Б.А. Некоторые вопросы раннесредневековой археологии таежного 11п

1.2. Батыршылык институтының қалыптасуы және дамуы
45
ва, Хазария, Болгарское и Аварское объединения и т.п.»160 - де­
ген қорытындыға келеді. Зерттеуші А.Т. Қайдаров археологиялық 
зерттеулердің мэліметтері мен халық ауыз эдебиетіндегі батыр- 
лардың образы мен қару-жарақтарының бейнеленуін салыстыра 
келе, түркі дэуіріне жататын (VI-XII ғғ.) материалдық ескерткіш- 
тер мен халық ауыз әдебиеті мәліметтерінің бірін-бірі қайталай- 
тындыгы туралы қорытынды жасайды161
Өткен ғасырдың алғашқы жартысында өмір сүрген, тарихшы- 
ғалым Білэл Аспандияровтың (1886-1958) 1947 жылы жазылған 
«Образование Букеевской орды и ее ликвидация» атты еңбегінің 
қолжазбасында қазақ қоғамындағы батырлар институтының қа- 
лыптасуын «В ранний период казахской истории в случаях опас­
ности или при нападениях извне из рядовых казахов обычно 
формировались военные дружины со своими военачальниками. 
Такие дружины часто возглавлялись батырами. В последующие 
же периоды формирование батырства, как социальной катего­
рии, тесно связано с возникновением военно-феодальной знати», 
- деп көрсетуі162 белгілі тарихшы Е.Б. Бекмахановтыц зерттеуле- 
рінде де одан әрі бекітіле түскен163
Батыршылық институтының бастау көзі, қалыптасу кезеңде- 
рінің тарихи эволюциясы батырлар жырынан анық көрініс бе- 
реді. Батырлар жырын талдай отырып, батырлардың әлеуметтік 
топ ретінде қалыптасу жолын көруге болады. Бұл туралы белгілі 
зерттеуші Р.С. Липец былай деп жазады: «тюрко-монгольские на­
роды проходили путь исторического развития неравномерно и к 
моменту сложения у них эпоса в нем оказались зафиксированны­
ми различные стадии процесса. Картина общественной жизни в 
эпосе неоднозначна. Образ эпического героя модифицируется. От 
батыра одиночки, генетически еще во многом связанного с оди­
ноким охотником доклассового общества, он проходит ряд этапов

жүктеу/скачать 7,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: