процесс
можно охарактеризовать, как образование степной родо
вой аристократии, выросшей из борьбы с хозяйственно слабыми
группами. Везде и всюду во главе
аристократических домов или
родов оказываются особые предводители или вожди. При этом
предводители эти получают власть не как старшие в роде, не в ка
честве родовых кровных старейшин, а как наиболее сильные, лов
кие, смышленные, богатые. Власть их
можно называть властью
захватнической. Таких предводителей аристократических домов
назыают вообще «поуап» (господин), но очень часто они носят
характерное
прозвище, как бы показывающие кто они такие. Их
часто называют «Ьа’ atur» (богатырь), «sesen» (мудрый), «mergen»
(меткий стрелок), «Ьоко» (силач)»170 - деп жазады.
Ортағасырлар кезеңінде адамның жеке бас қасиеттері, әсіресе
батырлығы жеке рулық қана емес, кейде жаңа мемлекеттік кұры-
лымдардың пайда болуының алғышарттарын қалайтыны айқын.
М әселен, атақты Шыңғыс ханның әкесі Есугей, дәстүрлі қытай
шенеунігінің
пікірінше, «он адамның басшысы» болса, Раши
ад-дин сияқты ірі мемлекет қайраткері, тарихшы үшін «патша»,
ал шын мэнінде моңғолдар үшін тек қана «баһадүр» екендігі бел-
гілі171 Мұндай мысалды атақты Едіге тарихынан да көруге бо-
лады. Едіге жэне онық ұрпақтары «Қырымның қырық батыры»
туралы батырлар жырына арқау болғаны мәлім172.
Ортағасырлар
дэуіріне тэн ерекшелік атақты батырлар белгілі бір ұлыс билеуші-
лері ретінде мемлекеттің қоғамдық-саяси өмірінде маңызды рөл
атқарған тұлғалар болған. Мұндағы ұлыс дегеніміз негізінен ірі
тайпалар тобы, ол бірінші сол ұлысты
құрайтын ру-тайпа адам-
дарына, содан кейін ғана оларға тиесілі көші-қон аймағын білді-
ретін белгілі бір территорияға қатысты.
В.Я. Владимирцев моңғол нояндары өз биліктеріне рудың ақ-
сақалдары
ретінде емес, негізінен күшті, епті дала жыртқышы,
батыр ретінде қол жеткізгенін атап өтеді173
Достарыңызбен бөлісу: 
