А. И. Исаева Қазақ халқындағЫ
жүктеу/скачать 7,97 Mb. Pdf көрінісі
|
| - 9 6
6 . 443 Жорабаева Г , Дайрабай Т. Арал батыр // Казахстан. Ұлттық энциклопедия. - Алматы. 1998. - Т . 1 . - 4 7 6 . 4.1. Батырдың әлеуметтік-рухани болмысы мен беделі 1 6 7 бидің батасын алып, Арал батырдың қара сауытын киіп жекпе- жекке шығады. Жекпе-жекте Қармыс қалмақ батырын өлтіреді. Мұнан кейін қазақ эскері бел алып, қалмақтарды шығынға ұшы- 444 ратады Адайдың Мұңалынан шыққан Шотан батыр - жасқану білмес, сескену таппас тастүйіндікпен күрескен елеулі тұлға. Ел аузын- дағы жырлардағы: Жолдасы Есболай мен Есек мерген Өңшең батыр, қайыспас көпті көрген. Еліне қоныс іздеп шыққан ерге Би Әжібай Шотанға бата берген» - деген жолдардан олардың Кете тайпасының атақты Әжібай биі- нен бата алғанын білуге болады4 4 4 445 Енді батырлардың кескін-келбеті, түр-тұлғасы туралы мәселе- ге де тоқтала кетсек. Қазақтың батырлық жырларында батырдың бейнесі өте эсіреленіп беріледі. Оларды тіпті аттары көтере ал- май жатса, соққылары да жойқын, дауыстары жер жарады, ұйқы- лары да ерекше. Ұрыстан соң немесе үлкен жорықтан оралған олар бірнеше тэулік бойы ұйықтап, соның салдарынан қиындық- қа, алдауға, тұтқынға түсіп те қалып жатады. Батырлықтың келбетін Шалкиіз жырау: «Дулығамның төбесі, туған айдай болмаса, батыршылық сүрмен-ді!» деп толғайды446 Қайып ханның елшісі, батыры Арыстанбай Айбасұлының бір- де Әбілқайыр ханға айтқаны мынау екен: «Жорыққа кісі көп нәр- се алып шыға алмайды той, алдияр. Мен де бір тоқты қойда жүр- генше, бойда жүрсінші деп мына алдаспанды алғанмын, бір тай саяқта жүргенше, аяқта жүрсінші деп мына үзеңгіні алғанмын. Бар күшім өзімнің бойымда жүргенше, жүрттың ойында жүрсін- ші деп не істесем де еркін істейтін тәуекелді алғанмын. Содан қалған жеріне сабырды жүктегем!»447 жүктеу/скачать 7,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|