1.2. Батыршылық институтының қалыптасуы жэне дамуы
43
ыдырағанын ескерсек, онда көшпелілердің эскери ұйымдасу үл-
гісін қола дэуіріне дейін ғана уақытша пайда болатын жасақ ре-
тінде қарастыруға болады. Бүл кезеңдегі әскери көсемнің қауым
мүшелеріне қатысты билігі тек көсемнің жеке қасиеттері мен
харизмасына, яғни батырлығына байланысты болған. Бұны ар-
хеологиялық қазба жұмыстарының нэтижелері арқылы да анық-
тауға болады. Мәселен, белгілі археолог, зерттеуші К.А. Акишев
сақ дэуірінің атақты ескерткіші «Алтын адамға» байланысты
зерттеулерінде: «Иссыкский костюм символизирует контамина
цию военной и жреческой функций в лице сакского вождя, что
соответствовало одной из стадий развития военно-теократичес
кой идеологии в сакском обществе, где верховные жреческие
функции выполнял один из вождей, выбранный из среды военной
элиты. Он олицетворял солярного бога (Митру?), воинственного
и могучего, праведного и правящего, посредника между небом и
землей, сражающегося со Злом», - деп тұжырым жасайды155. Ал,
В.Д. Кубарев «погребениях могильников Уландрыка, очевидно,
погребали выдающихся воинов, занимавших особое положение
в иерархии»,156 - деп жазса, зерттеушілердің бір тобы бүл жа-
уынгерлер қатардағы қауым мүшелерінен гөрі рулық ақсүйектер
тобына жақын әрі соғыс пен әскери қақтығыстар кезінде көзге
түскен адамдар болуы керек деп тұжырым жасайды157 Ал, қазақ
даласындағы кескінделген адам, немесе батыр бейнесі туралы
зерттеушілер: «атты жауынгер немесе батыр бейнесі казақтың эт-
ногафиялық суреттерінде өте карапайым түрде, яғни бет-әлпеті
өңсіз, бос болып, ал кеудесі мен қол-аяқтары жай сызықтармен,
кейбірде тік бұрыштармен, кеудесі - қазақтың антропоморфты
мүсініне ұқсас болса, ал аяғы - қонышы кең, биік өкшелі, киіз
байпақты, саптама етік түрінде қалыптан тыс ұлгайтылып беріл-
ген», - деп тұжырым жасайды158
Достарыңызбен бөлісу: 
