Агроэкологиядағы далалық және зертханалық зерттеулер Үшінші басылым

181 
Уақытты есептеу факторлары 
Бұл зерттеу зертханада жүргізілгеніне қарамастан, ол таза өнім мен су 
сығындысын (фильтрат) дайындау үшін арамшөптердің болуын талап етеді. Егер 
осы өсімдік материалы жаңбырға немесе суаруға ұшырамаса, ең жақсы нәтижелер 
алынады. Бұл кішігірім алдын ала дайындықты және тек екі зертханалық топты 
талап ететіндіктен, бұл зерттеу басқа ұзақ және логикалық күрделіліктегі 
зерттеулер арасында жүргізілуі мүмкін. 
Материалдар мен құрал-жабдықтар 
Командаға он бес петри ыдысы (барлығы 60) 
3-5 кг таза, стерильді, біркелкі еленген құм 
Командаға 9 см диаметрлі сүзгіленген қағаздан жасалған отыз # 1 сапалы 
дисктер 
(барлығы 
= 
120 
). 
Өсімдік 
шаруашылығы 
материалы 
(аллелопатикалық әлеуетке тестілеу үшін) 
Арамшөпті өсімдік материалы (аллелопатикалық әлеуетке тестілеу үшін) 
Дақылдардың екі түрінің тұқымы (мысалы, жүгері, үрме бұршақ, асқабақ 
және брокколи) 
Қарпайым арамшөптермен тығыз байланысқан екі ауыл шаруашылығы 
дақылдары түрлерінің тұқымдары (мысалы, шалғам, сұлы және сиыржоңышқа; 
бұдан әрі «арамшөп» түрлері деп аталады) 
50 мл-ден жиырма мензурка 
Тамызғыштары бар жиырма 10 мл-лік өлшеу тамызғыштары 
кварт-мөлшерлі төрт құтылары (сүзгі алу үшін өсімдік материалын сулау 
үшін)
вакуумдық сүзгі 
250 мл көлемді төрт мензурка (фильтратты ұстап тұру үшін) 
Белгі жасау үшін таспалар 
Белгілеу маркерлері 
Іскек 
Парафильм 
Тұқымдарды өсіруге арналған инкубатор
Тоңазытқыш 
Таспалы ұзындық өлшеу құралы 
Тазартылған су 

182 
Әрбір студентке Биоталдау кестесінің бес данасы 
Әр студентке Биоталдау шаршысының сомасын тіркеу парағының бес 
данасы.
t-тест үшін тіркеу парағының екі данасы 
Бір студентке хи-квадрат биоталдауын тіркеу парағының екі данасы 
Алдын ала дайындық 
1. Аллелопатикалық әлеуетті тестілеу үшін дақылды және арамшөпті 
таңдаңыз. Жақсы өнім түрлері асқабақ, бұршақ, жүгері және қызанақты 
қосады. Арамшөптің жақсы нұсқалары далалық қышаны (Дала қырыққабаты),
масақ қызылқұйрығын (Amaranthus retroflexus),
ақ алаботаны (Chenopodium 
album)
және бос сұлыны (Avena fatua)
қамтиды. 
2. Ауыл шаруашылығы дақылдарының екі түрін және тестілеу 
жүргізілетін арамшөптерге ұқсас екі түрін таңдаңыз (бұдан әрі олар 
«индикаторлық түрлер»деп аталады). Тұқымның әр түрін жеткізуді 
қамтамасыз ету (әр түрдің 250-ге жуық тұқымы). 
3. Индикаторлық түр тұқымдарының өміршеңдігін тексеріңіз, әрқайсысын 10 
данадан себетке ылғалды құмға себіңіз, кейін себеттерді бір аптаға жылы жерге 
қойыңыз. Өсу деңгейі 75% төмен тұқым пайдаланбаңыз. (Алайда жабайы немесе 
арамшөп түрлерінде жиналған тұқымдарды пайдалану кезінде өнгіштігі тек 25%) 
4. Сапалы құмды жеткізуді қамтамасыз етіңіз. Құмның органикалық 
заттарсыз, тұзбен, зарарсыздандырылған, құрғақ және біркелкі астық мөлшері 
бар жуылуы өте маңызды. Жуылған, еленген және кептірілген пеште өнімдегі 
құм-ең жақсы. 
5. Барлық қалған материалдарды жинаңыз. 
6. Іріктелген арамшөптер мен өсімдік шаруашылығы сүзгілерінің 
ерітінділерін дайындаңыз. Суландыру үдерісі шамамен 1 сағат бұрын немесе 
зертханалық бөлім басталғанға дейін басталып, студенттер өздерінің 
биоталдау камераларын ретке келтіргенге дейін аяқталуы мүмкін. Келесі 
қадамдар өсімдіктердің бір түрі үшін сілтісіздендіру үшін ерітінді жасау 
процедурасын жан-жақты сипаттайды: 
a. 
Өсімдік материалын жаңбырдан немесе суарудан кейін мүмкіндігінше 
ұзағырақ далаға жинаңыз. 
b. 
Өсімдік материалын шамамен 96 сағат бойы жақсы ауа айналымы бар 
аймақта құрғатыңыз (салыстырмалы ылғалдылық жоғары болса ұзағырақ). 
c. 
2,5 г құрғақ өсімдік материалын өлшеп, оны көлемі 1 л ыдысқа немесе 
100 мл тазартылған су мензуркаға 1 л ыдысқа салыңыз. Қоспаны шамамен 25 ° C 
температурада 2 сағатқа сулаңыз. 2,5% фильтратты алып, вакуумдағы сығындыны 
сүзгілеңіз. 

183 
d. Зерттеу топтарымен жалпы пайдалану үшін 250 мл мензуркаға сүзілген 
сығынды қойыңыз. 
e. «5%» сүзгіні алу үшін 5 г құрғақ өсімдік материалының с және d 
қадамдарын қайталаңыз. 
7. Кесте мен тіркеу парақтарының сәйкес санының фотокөшірмесін 
жасаңыз. 
Тұрақты күтім 
72 сағат инкубациядан кейін тұқымдар өседі,олардың тамырлары мен 
өскіндері өлшеуге дайын. Зертханалық жұмыстардың көпшілігі апта сайын 
кездесетіндіктен, әдетте биоталдау камераларын 72 сағаттан кейін 
тоңазытқышқа (өсуін тоқтату үшін) ауыстыру қажет. 
Зерттеу жөніндегі топтар 
Командаға үш-алты студенттен, төрт команда құрыңыз. Әрбір команда 
арамшөптің екі концентрациясының және ауыл шаруашылығы дақылдары 
сығындысының екі концентрациясының бір индикаторлық түрге немесе 
арамшөптерге ұқсас дақылға әсерін тексереді. Сондай-ақ, тазартылған суды 
пайдалана отырып, жалпы алғанда индикаторлық түрлерге бес түрлі өңдеу 
жүргізілетін болады. Әрбір өңдеу үш көшірмеге ие болады. Келесі 
логистикалық картаны қараңыз (егер бесінші командада студенттер жетіспесе, 
бұл топ қосымша екпе материалында немесе арапшөпке ұқсас тұқымда 
сілтісіздендіруді тестілей алады): 

жүктеу/скачать 2,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: