Ахметов кенжебай. ӘДебиеттану әліппесі
Сұрақ. Тазкире туралы қысқаша таныстырып өту артық болмас едi? Жауап
жүктеу/скачать 2,31 Mb. Pdf көрінісі
|
7be5d3766e972ff5b9970344856a2dc2
| Сұрақ. Тазкире туралы қысқаша таныстырып өту артық болмас едi?
Жауап. Тазкире –орта ғасырлардағы парсы және түркi тiлдес халықтар әдебиеттануына тән негiзгi жанрлардың бiрi. Мақсаты жағынан европалық әдебиеттегi антологияға ұқсас. Тазкиреде тек қана поэзиялық туындылар жинақталып, олардың авторлары жайында қысқаша анықтамалар берiледi. Материалдар географиялық және әулеттiк-хронологиялық жүйе негiзiнде орналастырылады. Ең алғашқы тазкире – Мұхаммед Ауфи Самарқанди құрастыруымен шамамен 1220 жылдары Солтүстiк Үндiстанда жарық көрген “Жүректердiң жүрегi” (“Лобаб уль-альбаб”) болып табылады. Бұл еңбекте ежелгi классикалық поэзияның бiрегей үлгiлерi жинақталған. Сондай-ақ, 1487 жылы Гератта жарық көрген Дәулетшах Самарқандидiң “Ақындар жинағы” (“Тазкират ош-шоара”), 1491 – 1492 жылдары Әлiшер Науаи әзiрлеген “Нәзiктiк мәжiлiсi” (“Маджалис ан-нафаис”) сияқты тазкире үлгiлерi де белгiлi. Кейiннен де бұл дәстүр заңды жалғасын тауып отырды. Мәселен, XIX ғасырда Резакулихан Хедаят құрастыруымен жарық көрген “Дiлмәрлар мәжiлiсi” (“Маджма’аль-фусаха ”) тазкиренiң басты мiндеттерiн мейлiнше кеңiнен атқаруға ұмтылған еңбек болды. Сұрақ. Шығыстағы әдебиеттанушылық үрдiстiң европалық даму үрдiсiнен қай жағынан да олқы соқпайтынына бiр ғана тазкиренiң өзi дәлел бола алатындай екен. Ендi әдебиеттану ғылымының даму тарихына қайтадан оралайық. Жауап. Әдебиеттану дамуының алғашқы дәуiрi мен жаңа дәуiрiнiң арасын жалғастырушы буын Византия және Батыс Европа халықтарында кең 31 өрiстеген латын әдебиетi болды. Ежелгi жазба мұраларды жинақтап, зерттеу iсiне мұрындық болған орта ғасырлардағы әдебиеттану ғылымында библиографиялық және түсiнiктеме берушiлiк үрдiс басым түстi. Сонымен қатар осы кезеңде поэтика, риторика және әдеби өлшемдер (метрика) салаларын зерттеу де қолға алынды. Өнер мен әдебиеттiң жаңа белестерге көтерiлуi Қайта өрлеу (XV–XVIII ғ.ғ.) дәуiрiмен байланысты. Аталған дәуiрдегi ұлы тұлғалардың бiрi – жүктеу/скачать 2,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|