Ақылбеков Ә. Т., Кривобоков В. П., Даулетбекова А. К

229 

 

разряда  лазерным  лучом  с  целью  создания 

оптических  плазматронов.    Наблюдается  в 

газовых  и    конденсированных  средах  при 

распространении  в  них  мощного  лазерного 

излучения  и  может  являться  причиной 

разрушения  материалов  и  оптических 

деталей лазерных устройств. 

кезінде 

бақыланады 

және 

лазерлік 

құрылғылардың  оптикалық  бӛлшектерінің 

және  материалдарының  бұзылуына  себеп 

болуы мүмкін.  

пробой  электрический  /  voltage  failure, 

electric(al)  breakdown,  voltage  breakdown, 

disruptive  discharge  —  общее  название 

процессов, 

приводящих 

к 

резкому 

возрастанию  электрического  тока  в  среде, 

исходно не электропроводной. 

 электрлік тесілу /  voltage failure,  electric(al) 

breakdown,  voltage  breakdown,  disruptive 

discharge  —  ортада  электр  ӛткізгіштік  емес 

электр  тогының  күрт  артуына  әкелетін 

процестердің жалпы атауы. 

Проводи́мость электрическая 

Conductivity 

1. 

Способность 

тела 

пропускать 

электрический 

ток 

под 

действием 

электрического поля. 

2.  Физическая  величина,  количественно 

характеризующая эту способность. 

Электр ӛткізгіштік  

Conductivity 

1. Дененің электр ӛрісі әсерінен электр тогын 

ӛткізу қабілеті. 

2.  Осы  қабілетті  мӛлшерлі  сипаттайтын 

физикалық шама. 

проводимость  возбуждѐнная  /  excited 

conductivity 

— 

увеличение 

электропроводности 

диэлектриков 

и 

полупроводников 

при 

освещении 

(фотопроводимость), 

облучении 

электронами 

(электронно-возбуждѐнная 

проводимость) 

или 

ионами 

(ионно-

возбуждѐнная проводимость). 

 қозған  өткізгіштік  /  excited  conductivity  — 

жарықпен  (фотоӛткізгіштік),  электрондармен 

(электронды-қозған 

ӛткізгіштік) 

немесе 

иондармен 

(ионды-қозған 

ӛткізгіштік) 

сәулелендіру  кезінде  диэлектриктердің  және 

жартылай 

ӛткізгіштердің 

электр 

ӛткізгіштігінің артуы. 

проводимость  высокочастотная  /    high-

frequency  inductivity  —  характеристика 

проводников  (металлов,  полупроводников, 

и  др.),  посредством  которой  задается 

линейная  связь  между  плотностью  тока  и 

напряженностью 

приложенного 

переменного электрического поля.  

 жоғары  жиілікті  өткізгіштік  /    high-

frequency 

inductivity 

—  ӛткізгіштердегі 

(металдардағы,  жартылай  ӛткізгіштердегі 

және т.б.) ток тығыздығы мен оған түсірілген 

айнымалы 

электр 

ӛрісінің 

кернеулігі 

арасында  сызықтық  байланыс  орнататын 

сипаттама.  

проводимость 

дырочная 

/ 

p-type 

conductivity 

— 

электропроводность, 

обусловленная 

движением 

дырок 

в 

полупроводнике. 

 кемтіктік 

/ 

p-type 

conductivity 

— 

кемтіктердің  қозғалысымен  сипатталатын 

жартылай ӛткізгіштердегі электр ӛткізгіштік. 

проводимость  ионная  /  ionic  conductivity 

— 

электропроводность, 

обусловленная 

движением ионов. 

 иондық  өткізгіштік  /  ionic  conductivity  — 

иондардың 

қозғалысымен 

сипатталатын 

электр ӛткізгіштік. 

проводимость  комплексная  /  complex  

conductivity — величина, равная отношению 

действующего  значения  силы  переменного 

тока в электрической цепи к действующему 

значению напряжения на еѐ зажимах. 

 кешенді  өткізгіштік /  complex  conductivity 

—  электр  тізбегіндегі  айнымалы  ток  күші 

шамасының  осы  тізбектің  қысқыштарына 

түсірілген  кернеу  шамасына  қатынасына  тең 

шама.  

проводимость 

магнитная 

/ 

magnetoconductivity 

— 

отношение 

магнитного  потока  в  каком-либо  участке 

магнитной  цепи  к  магнитодвижущей  силе, 

действующей на этом участке. 

 магнитті 

өткізгіштік 

/ 

magnetoconductivity  —  магнитті  тізбектің 

қандай да бір учаскесіндегі магнит ағынының 

осы  учаскеге  әсер  етіп  отырған  магнит 

қозғаушы күшіне қатынасы. 

230 

 

проводимость 

наведѐнная 

/ 

induced 

conductivity  —  то  же  самое,  что  и 

проводимость возбуждѐнная. 

 келтірілген 

өткізгіштік 

/ 

induced 

conductivity — қоздырушы ӛткізгіштіктің ӛзі. 

проводимость плазмы / plasma conductivity 

— 

способность 

плазмы 

пропускать 

электрический 

ток 

под 

действием 

электрического  поля  и  сторонних  сил 

(индукции  электрического  поля,  градиента 

давления и др.). 

 плазманың 

өткізгіштігі 

/ 

plasma 

conductivity  —  электр  ӛрісінің  және  бӛгде 

күштердің  (электр  ӛрісінің  индукциясы, 

қысым  градиенті  және  т.б.)  әсерінен 

плазманың электр тогын ӛткізу қабілеті. 

проводимость 

примесная 

/ 

impurity 

conductivity 

— 

электропроводность, 

обусловленная 

присутствием 

в 

полупроводнике акцепторной или донорной 

примеси. 

 қоспалық өткізгіштік / impurity conductivity 

—  жартылай  ӛткізгіште  акцепторлы  немесе 

донорлы  қоспаның  болуы  нәтижесінде 

туындайтын электр ӛткізгіштік. 

проводимость 

пристеночная 

/ 

wall 

conductivity  —  электронная  проводимость 

разреженной 

замагниченной 

плазмы 

поперек  магнитного  поля,  обусловленная 

столкновениями  электронов  не  с  тяжелыми 

частицами  (атомами,  ионами)  в  объеме,  а 

столкновениями 

с 

поверхностями 

(стенками),  пересекающими  магнитные 

силовые линии. 

қабырға  тұсындағы  өткізгіштік  /  wall 

conductivity 

—  электрондардың  плазма 

кӛлеміндегі 

ауыр 

бӛлшектермен 

(атомдармен, иондармен) емес, магнитті күш 

сызықтарын 

қиып 

ӛтетін 

беттермен 

(қабырғалармен) 

соқтығысуының 

нәтижесінде 

туындайтын 

сиретілген 

магниттелген  плазманың  магнитті  ӛріске 

кӛлденең бағыттағы электронды ӛткізгіштігі.  

проводимость  прыжковая  /    hopping  — 

низкотемпературный 

механизм 

проводимости  в  полупроводниках,  при 

котором  перенос  заряда  осуществляется 

путем  квантовых  туннельных  переходов 

(«прыжков»)  носителей  заряда  между 

различными 

локализованными 

состояниями.  Прыжки  сопровождаются 

поглощением или излучением фононов. 

 секірмелі  өткізгіштік  /    hopping  —  заряд 

тасымалы  әр  түрлі  оқшауланған  күйлер 

арасында 

заряд 

тасымалдаушылардың 

квантты тунельдер арқылы ӛтуі («секірулер») 

нәтижесінде  жүзеге  асатын  ӛткізгіштіктің 

жартылай 

ӛткізгіштердегі 

тӛмен 

температуралы 

механизмі. 

Секірулер 

фонондарды  сәулелендіру  немесе  жұтумен 

қабаттаса жүреді.  

проводимость 

собственная 

/ 

self-

admittance 

— 

электропроводность 

химически чистого полупроводника. 

меншікті  өткізгіштік  /  self-admittance  — 

химиялық  таза  жартылай  ӛткізгіштің  электр 

ӛткізгіштігі. 

проводимость   суперионная  /  superionic 

induction 

— 

очень 

высокая 

электропроводность, 

сравнимая 

с 

электропроводностью 

жидких 

электролитов,  имеющая  место  в  ионных 

кристаллах  с  такой  разупорядоченной 

структурой,  в  которой  ионы  какого-либо 

сорта  могут  занимать  несколько  разных 

положений  в  элементарной  ячейке  и  легко 

мигрировать  между  ними  и  по  всей 

решѐтке.  

 супер  ионды  өткізгіштік  /  superionic 

induction 

—  шамасы  жағынан  сұйық 

электролиттердің  ӛткізгіштігімен  шамалас, 

құрамындағы иондарының бір түрі элементар 

ұяшықта  әр  түрлі  орындарға  ие  бола  алатын 

және  оңай  миграциялай  алатын  бейберекет 

құрылымды  иондардағы  ӛте  жоғары  электр 

ӛткізгіштік. 

проводимость  электронная  /  electronic 

conductivity 

— 

электропроводность, 

обусловленная движением электронов. 

 электронды 

өткізгіштік 

/ 

electronic 

conductivity 

— 

электрондардың 

қозғалысымен 

сипатталатын 

электр 

өткізгіштік. 

сверхпроводимость  /  superconductivity  — 

явление  скачкообразного  падения  до  нуля 

 асқын  өткізгіштік  /  superconductivity  — 

тӛмен  температураларда  кейбір  заттардың 

231 

 

электрического  сопротивления  некоторых 

веществ при низких температурах.  

электр  кедергісінің  секірмелі  түрде  нӛлге 

дейін тӛмендеу құбылысы. 

фотопроводимость 

(эффект 

фоторезистивный) 

/ 

photoconductivity 

(photoresistive        effect)  —  изменение 

электропроводности  среды,  обусловленное 

действием  электромагнитного  излучения. 

Ярко  выражена  в  полупроводниках  и 

диэлектриках. 

фотоөткізгіштік 

(фоторезистивті 

эффект)  /  photoconductivity  (photoresistive    

effect)  —  электромагнитті  сәуленің  әсерінен 

ортаның  электр  ӛткізгіштігінің  ӛзгеруі. 

Жартылай  ӛткізгіштер  мен  диэлектриктерде 

айқын байқалады. 

Проводни́к 

Conductor, current conductors 

Вещество, 

обладающее 

значительной 

электропроводностью. 

Ӛткізгіш 

Conductor, current conductors 

Электр ӛткізгіштігі ӛте жоғары зат.  

проводник  второго  рода  /  electrolytic 

conductor,  ionic  conductor,  second  class 

conductor 

—  проводник,  в  котором 

прохождение 

электрического 

тока 

сопровождается  химическими  процессами, 

а 

сам 

ток 

обусловлен 

движением 

положительных и отрицательных ионов. 

екінші  текті  өткізгіш  /  electrolytic 

conductor,  ionic  conductor,  second  class 

conductor  —    электр  тогының  ӛтуі  химиялық 

процестермен қабаттаса жүретін және ондағы 

электр  тогы  оң  және  теріс  иондардың 

қозғалысымен сипатталатын ӛткізгіш. 

проводник  двумерный  /  two-dimensional 

conductor 

—  искусственно  созданная 

электропроводящая  система  на  границе 

раздела  двух  плохо  проводящих  сред, 

например, 

вакуум 

– 

диэлектрик, 

полупроводник – диэлектрик. 

 екі  өлшемді  өткізгіш  /  two-dimensional 

conductor  —  жасанды  түрде  жасалған,  екі 

нашар ӛткізетін орталардың, мысалы, вакуум 

– 

диэлектрик, 

жартылай 

ӛткізгіш 

– 

диэлектрик,  жанасу  шекарасындағы  электр 

ӛткізгіш жүйе. 

проводник  первого  рода  /  electronic 

conductorfirst class conductor — проводник, в 

котором  прохождение  электрического  тока 

не 

сопровождается 

химическими 

процессами,  а  ток  обусловлен  движением 

электронов. 

 бірінші 

текті  өткізгіш  /  electronic 

conductorfirst  class  conductor  —  электр 

тогының  ӛтуі  химиялық  процестермен 

қабаттаса  жүрмейтін  және  ондағы  электр 

тогы 

электрондардың 

қозғалысымен 

сипатталатын ӛткізгіш. 

проводник суперионный / ionic conductor — 

проводник,  обладающий  проводимостью 

суперионной. 

 супер  ионды  өткізгіш  /  ionic  conductor  — 

супер ионды өткізгіштікке ие ӛткізгіш. 

сверхпроводник 

/ 

superconductor 

— 

вещество, 

обнаруживающее 

явление 

сверхпроводимости. 

См. также проводимость. 

 асқын  өткізгіш  /  superconductor  —  асқын 

өткізгіштік құбылысы байқалатын зат.  

Сон. қ. қараңыз: өткізгіштік. 

Продукты деления 

Fission products 

Нуклиды,  образующиеся  как  в  результате 

ядерного  деления,  так  и  в  результате 

радиоактивного 

распада 

нуклидов, 

образовавшихся при ядерном делении. 

Бӛліну ӛнімдері 

Fission products 

Ядролық бӛліну нәтижесінде, сонымен қатар 

ядролық  бӛліну  кезінде  пайда  болған 

нуклидтердің 

радиобелсенді 

ыдырауы 

нәтижесінде түзілітен нуклидтер. 

Проектор  ионный  –  то  же,  что  микроскоп 

ионный полевой 

 Ионды 

проектор 

–ионды 

өрісті 

микроскоптың өзі 

Проектор  электронный  -  то  же,  что 

микроскоп электронный полевой 

Электронды проэктор  – электронды өрісті 

микроскоптың  ӛзі. 

Прозрачность 

Transparency,  (optical)  transmittance,  clarity, 

transmission ratio, transmissivity 

Мӛлдірлілік 

Transparency,  (optical)  transmittance,  clarity, 

transmission ratio, transmissivity 

232 

 

Отношение  потока  излучения,  прошедшего 

в  среде  единичный  путь  без  изменения 

направления,  к  потоку,  вошедшему  в  эту 

среду в виде параллельного пучка. 

Бір жолды ортада ӛзінің бағытын ӛзгертпеген 

сәулелену  ағынының  осы  ортаға  параллель 

шоқ түрінде енген ағынға қатынасына тең.  

прозрачность  потенциального  барьера  / 

barrier 

penetrability 

– 

отношение 

вероятностей  обнаружения  частицы  до  и 

после 

прохождения 

потенциального 

барьера. 

 

потенциалды  бөгеуілдің  мөлдірлігі  /  barrier 

penetrability 

–  потенциалды  бӛгеуілдің 

ӛтуінен  алдын  және  кейін  бӛлшектің  табылу 

ықтималдылықтарының қатынасы. 

прозрачность  самоиндуцированная  /  self-

induced transparency  –  повышенная глубина 

проникновения  в  среду  коротких  мощных 

когерентных световых импульсов. 

 өздігінен  индуцирленген  мөлдірлілік  /  self-

induced  transparency  –    ортаға  қысқа 

когерентті  жарық  импульстарының  жоғары 

ену тереңдігі. 

жүктеу/скачать 4,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: