Қалаға қауіп жоқ екенін айтты

6

№30 (1288) 

30  шілде – 5 тамыз 

2015 жыл

АНА ТІЛІ

т

ыры

ткен ғасырдың алпысыншы жылдары Қазақ КСР 

үкіметін басқарған көрнекті мемлекет және қоғам 

қайраткері Жұмабек Тәшеневтің есімі қазіргі тәуелсіз 

Қазақстанның тарихында алтын әріппен жазылған. 

Оның жарқын өмірі туралы кітаптар жазылды, есімі 

Астана, Алматы, Көкшетау, Петропавл және Шымкент 

қалаларының, аудандар орталықтары көшелеріне 

берілді. Ол тірі кезінде шын мәнінде халықтың сүйікті 

перзентіне айналды. Оның мәнісі неде?

Ө

Ө

Биыл елімізде Қазақстан халқы Ассамблеясының 

20 жылдық мерейтойы аясында көптеген іс-

шаралар өтуде. Бұл ұлтаралық татулық пен 

достығымызды одан әрі нығайтуға, дамытуға өз 

септігін тигізері сөзсіз. Осы орайда Батыс Қазақстан 

облысында қолға алынған игілікті бастамалар 

туралы сөз етсек дейміз. 

Орал өңірінің жұртшылығы ұлтаралық достықты, 

береке-бірлікті көздің қарашығындай сақтап 

келеді. 

БІР ШАҢЫРАҚ АСТЫНДА

Мәселен, осы  ңірде жүргізілген 

сауалнама нәтижелеріне зер салсақ, 

азаматтардың 89-дан астам пайызы 

бір-біріне толерантты к зқараста 

екенін айтуда. Ал тұрғындардың 

80,2%-ы Қазақстан халқы Ассам-

блеясының қызметін қолдайды. 

72,2%-ы этносаралық жағдайды 

тұрақты деп бағалайды. Бұл к рсеткіш 

еліміздегі ұлтаралық саясаттың оң 

нәтиже беріп отырғанын байқатары 

с зсіз.

А қ   Ж а й ы қ   ң і р і н   м е к е н   е т і п 

жатқан ұлттар арасындағы  зара 

сыйластық пен құрметті Қазақстан 

халқы Ассамблеясы хатшылығы да 

жоғары бағалап отырғанын айта кетуге 

тиіспіз. Қазақстан халқы Ассамблея-

сы Т рағасының орынбасары Ералы 

Тоғжанов Ассамблеяның облыстық 

ХVIII сессиясына қатысқан кезінде 

оның қоғамдағы р лін  те жоғары 

бағалады. Ол  з с зінде Ассамблея ая-

сында құрылған қоғамдық кеңестердің 

жұмысының тиімділігін атап  тті. 

– Ассамблея қызметінде қоғамдық 

кеңестердің алатын орны ерекше. Осы 

қоғамдық келісім кеңестерін құру 

ж нінде Батыс Қазақстан облысының 

Ассамблеясы ұсыныс жасаған еді. Ол 

ұсыныс Мемлекет басшысы тарапы-

нан қолдау тауып, бүгінде 1470 кеңес 

елімізде қызмет етуде. Соның 163-і Ақ 

Жайық  ңірінің ауыл-аймақтарында, 

22-сі ірі кәсіпорындарда құрылды. 

Н ә т и ж е   к р с е т і п   о т ы р ғ а н д а й , 

экономикалық, саяси, әлеуметтік 

және  зге де мәселелерге кеңес 

құрамы назар аударып, олар сәтті 

шешілуде. Бұл  згелерге үлгі боларлық 

іс. Осындай жүйелі жұмыстарды 

ұйымдастырып, Ассамблея жылын 

жоғары деңгейде  ткізіп жатқаны 

ү ш і н   б а т ы с қ а з а қ с т а н д ы қ т а р ғ а 

з алғысымды білдіремін, – деді 

Е.Тоғжанов. 

Иә, Ассамблея жылы аясында 

облыстағы жоғары оқу орындарында,  

400-ден астам мектептерде бірегей 

ашық сабақтар  тті. 9 республикалық 

жоба қолға алынды. «Бейбітшілік 

пен келісімнің жол картасы» мега 

жобасы Қазақстан халқы бірлігі 

күні қарсаңында мәресіне жетті. 

Облыстағы барлық аудан мен ауылдық 

округтардағы мега акцияға 300 мыңнан 

астам адам  зара тиімді кездесулерге, 

к рме, концерттерге қатысып,  нер 

к рсетіп, тәжірибелерімен б лісті. 

Батысқазақстандықтар «Қазақстан 

халқы Ассамблеясы – 20 игі іс» 

республикалық эстафетасының сим-

волы «Тайқазанды» қошеметпен қарсы 

алды. Биылғы к ктемде Қарағанды 

о б л ы с ы н ы ң   б і р қ а т а р   а у д а н  д а р ы 

мен ауылдары суға кеткен кезде 

батысқазақстандықтар, соның ішінде 

Ассамблея мүшелері де бір кісідей қол 

ұшын берді. 

–  рине, біраз шаруаны тын-

дырдық, бірақ алдымызда одан да 

к п міндеттер тұр. Қазақстан халқы 

Ассамблеясының ХХІІ сессиясын-

да Елбасы бізге 7 басты ұстанымды 

нақты белгілеп берді. Оның біріншісі, 

жалпықазақстандық мәдениетті дамы-

ту. Мәдениет тек ән салып, би билеу, 

спектакль мен кино к рсету емес. 

Бұл – ел азаматтарының бойын да 

ұлтымыздың салт-дәстүрі мен азиялық, 

еуропалықтардың озық мәдениеттері 

н е г і з і н д е   ү л г і л і   м і р   с а л т т а р ы н 

қалыптастыру. Сол себепті жергілікті 

атқарушы биліктің, облыстағы Ас-

самблея құрылымдарының  кілдері 

осы бағытта қабылданған шаралар 

қаншалықты тиімді деген сұраққа жау-

ап іздеуі керек. Бұл салаға біз жете мән 

беріп жатырмыз ба? Қа ғаз бастылықты 

болдырмау үшін не істеуіміз керек? 

Міне, осы мәселелердің шешімі іс-

қимылдар әрекетінің кешенді жоспа-

ры болуы керек. Кешенді жоспарды 

таяу арада дайындап, іске асыру-

ымыз қажет. Аталмыш іс-шаралар 

жоспарының тұсаукесерін облыс 

тұрғындарының алдында  ткізу жо-

спарлануда. Бұл Ақ Жайық  ңірінің 

ж а л п ы қ а з а қ с т а н д ы қ   м ә д е н и е т т і 

қалыптастырудағы нық қадамы бо-

л а д ы   д е п   о й л а й м ы з .   С о н ы м е н 

қатар «ЭКСПО – 2017» к рмесінде 

батысқазақстандықтардың осынау 

игілікті іске қосқан үлесі ретінде 

к рініс тапса нұр үстіне нұр. Жалпы 

рухани-адамгершілік құндылықтар 

негізінде ұлттар бірлігін нығайту, 

патриоттық тәрбие, мемлекеттік тілді 

дамыту, Ассамблеяның ЕАЭО елдері 

арасындағы мәдени-гуманитарлық 

байланысты тереңдету және қоғамдық 

бақылау бағыттары бойынша да жұмыс 

атқарудамыз. С йтіп, еліміздің саяси, 

әлеуметтік-экономикалық тұрғыдан 

ркендеуіне  з үлесімізді қосамыз, 

– деді Батыс Қазақстан облысының 

ә к і м і ,   о б л ы с т ы қ   А с с а м б л е я н ы ң 

т рағасы Нұрлан Ноғаев.

Батыс Қазақстан облысы кәріс 

этномәдени бірлестігінің т рағасы 

Максим Пак Ассамблея жылы ая-

сында атқарылып жатқан іс-шаралар 

туралы қысқаша былай деп баяндады: 

– ЕАЭО аясында батысқазақ-

стандық кәрістер ресейлік кәсіп-

керлермен, үкіметтік емес ұйымдармен 

ж ү й е л і   ж ұ м ы с т а р д ы   б а с т а д ы . 

Сол істің дәлелі ретінде к рші ел 

кәсіпкерлерімен Орынбор мен Орал 

қалаларында бірігіп ашқан «Евра-

зия» сауда үйлерін айтуға болады. 

Елбасы Ассамблеяның ХХІІ сессиясы 

кезінде «Этномәдени орталықтар 

мемлекеттермен арадағы достықтың, 

ынтымақтастықтың, серіктестіктің 

халықаралық к пірі болуы керек» 

деген с зін толығымен қолдаймын. 

Таяуда кәрістер қауымдастығының 

р е с п у б л и к а л ы қ   ф о р у м ы   т т і . 

Онда біз Оңтүстік Кореядан кел-

ген кәсіпкерлермен меморандумға 

отырдық. Соған сәйкес Орал қаласында 

бес жұлдызды отель, медициналық 

орталық, жылыжай кешенін дайын-

дайтын цех ашылмақшы, – деді. 

Қазақстан Республикасы Қорғаныс 

министрлігінің әскери-техникалық 

мектебі Орал филиалының директоры 

Құспан Мұқатаев: 

– Орал қаласының орталық б -

лігінде орналасқан Миша Гаврилов-

тың ескерткішін орнынан алып, 

басқа жерге к шіру ж нінде түрлі 

әңгімелер бар. Соған байланысты 

бұл ескерткішті әскери-техникалық 

мектептің ауласына қою ж нінде 

о б л ы с   б а с ш ы л а р ы н а   ұ с ы н ы с 

білдірдім. Себебі 1919 жылы Орал 

қаласын қорғау кезінде ерлікпен 

қаза тапқан Миша атқыш болған. 

Ал біздің мектепте оқитын жастар 

атқыш мамандығының қыр-сырын 

үйренуде. Бұл ескерткіш ерліктің, 

ұлттар арасындағы достың үлгісі бола-

рына сенім мол.  скери-техникалық 

мектеп ұжымы, мектеп курсантта-

ры, әскери-патиоттық тәрбие беру 

орталығының тәрбиеленушілері 

ескерткішті қорғап-күту бойынша 

здеріне міндеттеме алуға дайын, – 

деді.  

Қ а з а қ с т а н   х а л қ ы   А с с а м б л е я -

сы жылы аясында әлі де к птеген 

жұмыстар атқарылмақ. Бұл с зсіз 

ел  міріндегі ерекше маңызы бар 

ұйымның беделін арттырып, күллі 

әлемге таныта түсері ақиқат.  

Сәкен МҰРАТҰЛЫ

Батыс Қазақстан облысы

 ЫРЫС АЛДЫ – 

ЫНТЫМАҚ 

ж ніндегі Кеңес үкіметінің саясатын қызу 

қолдаушылардың бірі болды. Соғыстан 

кейінгі бүкіл елді жайлаған жартылай 

ашаршылықты жойып, тың облыстарының 

мол астығын халық игілігіне жарату үшін ты-

ным таппай еңбек етті, к п жүріп, к п ізденді.

Шын мәнінде, 1961 жылдағы бас пас з 

мәліметтеріне сүйенетін болсақ: «Бұ рынғы 

Кеңес Одағында құрылған совхоздардың 

80 пайызы шоғырланған Қа зақстанның 

с о л т ү с т і г і н д е г і   б е с   о б л ы с т а ғ ы   ш а -

руашылықтар тың игерудің жеті жылы ішінде 

17 млн. гектар жерді игеріп, мемлекетке үш 

мил лиард пұт астық сатты, бұл бұрынғы же ті 

жыл дықпен салыстырғанда сегіз еседей ар-

тық болатын». («Акмолинская правда» 1960 

ж. 27-желтоқсан). Тың игерудің нәтижесі 

Қа зақстанды Кеңес Одағындағы астықты ай-

мақ қа айналдырды, ауылшаруашылығымен 

бірге еліміздің экономикасы мен  неркәсібі 

де жаңа деңгейге к теріліп, қарқынды дами 

бастады.

 ШАЙҚАС 

Тың игеру науқанымен бірге Қазақстан 

басшылығы үшін қолдан жасалған ауыр кезең 

– Одақтас республикалардың «шекарасы бол-

масын» дейтін лаң пайда болды. 1960 жылдың 

25-желтоқсанында «Акмолинская правда» 

газетінде шағын хабарландыру жарияланды: 

«Делегаттардың есіне саламыз: Бірінші Тың 

лкелік партия  конференция сы Ақмола 

қаласында 1960 жылдың 28-желтоқсанында 

ашылады...». Бұл ешкім күтпеген жағдай 

пайда әкелер еді, жасампаз істерді жүзеге асы-

рар еді. Елі мен ұлтына қорған болуды мақсат 

тұтқан ондай азаматтар к здеген мақсатқа 

жету үшін осындай шараларды жүзеге асыру 

бағытында орталықтың әкімшіл-жазалау сая-

сатына қарсы тұруға дейін барды.

Жұмабек Ахметұлы Тәшенев с зсіз рес-

публика басшылығында істеген жылдары 

қандай да бір мәселелер бойынша батыл 

шешім қабылдауымен, керемет іскерлігімен, 

а л ғ а   қ о й ғ а н   ұ л т т ы қ   ж ә н е   қ о ғ а м д ы қ 

маңызы бар мәселелерді жүзеге асырудағы 

табандылығымен, туған  лке аумағының 

тұтастығын сақтаудағы к регендігімен 

ерекшеленді. 

Оның нақты дәлелі ретінде профессор 

Николай Гендельманның «Целиноград аграр-

лы институты» кітабынан үзінді келтірелік. 

Н.Хрущевтің бастамасымен Одақтағы 

барлық аграрлы институттарды қаланың 

сыртындағы шаруашылықтарға к шіру 

туралы нұсқау берілді. Ондағы мақсат, 

«аграрлық ұстаздар жерге жақын болсын» 

делінген. 1959 жылдың желтоқсанында Қазақ 

КСР үкіметінің Вишнев ауданына қарасты 

қашықтағы «Новоалександровка» совхозын 

оқу –  ндірістік шаруашылық ретінде Цели-

ноград ауылшаруашылық институтына беру 

туралы қаулысы шықты. 

Нақты  мірмен қабыспайтын бұл қаулы 

совхоз басшылығы мен ауыл еңбеккерлерінің 

наразылығын туғызды. Және институт 

ұстаздары мен ауыл еңбеккерлері үшін 

тиімсіз болып шықты. Совхоз директо-

ры ауылдық Кеңестің т рағасы Рахымбек 

Рыспаевқа ауыл еңбеккерлерінің  тінішін 

республика Министр лер Кеңесінің т рағасы 

Ж.Тәшеневке дереу жеткізуді  тінді.

Бірнеше күннен кейін ауылшаруашылық 

институтының ректоры Гендельманды 

облыстық партия комитетіне шақырды. 

Бірінші хатшының кабинетіне кірген рек-

тор Ж.Тәшеневті к рді. Жұмекең бірден 

мәселенің мән-жайын білу үшін «Новоалек-

сандровка» совхозын институтқа беру себебін 

сұрады. Гендельман бұл мәселеге байланысты 

республика Министрлер кеңесінің қаулысы 

шыққанын, сол себепті осындай келеңсіз 

жағдайға тап болғанын айтты.

Жұмабек Ахметұлы істің мән-жайын 

түсінген соң: «Қаулы қабылдаған бізбіз, ондай 

қаулының пәрменін жоятын да бізбіз» деп 

Гендельманды жылы шыраймен шығарып 

салды. 

К п ұзамай, 1960 жылдың ақпанында сол 

қаулының күшін жойып, оның орнына басқа 

қаулы шығарды. Жаңа қаулыда институтқа 

«Новоалександровка» совхозының орнына 

қалаға жақын орналасқан «Интернациональ-

ный» кеңшары берілді.

Жалпы туған  лке мүддесін қорғауда 

Кеңес  кіметі басшылығына қарсы шыққан 

жалғыз Жұмабек Тәшенев қана емес. 

Оған дейін Ресей Федерациясы үкіметінің 

т рағасы Рыковқа қарсы бар болғаны Қазақ 

автономиялық республикасының оқу-ағарту 

халық комиссары болып істеген Смағұл 

Сәдуақасов шыққан болатын. Сәдуақасов 

сол кезде Қазақстан экономикасы мен 

неркәсібінің әлі дамымағанын, қазақтардың 

оқу-ағарту және денсаулық сақтаудағы ұлттық 

мүддесін қорғап, Ресей переселендерінің 

жаңа легін Қазақстанға к шірудің тиімсіздігін 

дәлелдеп шыққан еді.

 Жұмабек Тәшеневтің есімін атаған 

кезде республикада тың және тыңайған 

жерлерді игеру,  ткен ғасырдың 60-жыл-

дары Қазақстанның тұтастығын сақтауға 

байланысты азаматтық ерлігі, «Социалистік 

Қазақстан» мен «Қазақ әдебиеті» газеттерін 

аударма газет болудан қорғап қалған және 

ұлттық кадрларды билікке тарту мен басқа да 

шараларды жүзеге асыруға байланысты тари-

хи кезеңдер еріксіз еске оралады. 

 Жұмабек Тәшеневті жазушылар мен 

ғалымдар, қоғам қайраткерлері жиі-жиі еске 

алады, оның азаматтығы мен адамгершілігін 

үлгі- неге етеді. Қазақстан Компартиясы 

Орталық Комитетінің (1962-1964 жж.) бірінші 

хатшысы Исмаил Юсупов  з естелігінде 

былай деп жазған: «Хрущевке қарсы тұратын 

Тәшеневтен басқа ешкім болмады. Жұмабек 

Тәшенев  зінің республикасы мен туған 

халқы үшін қандай бір тартыс пен күтпеген 

жағдайларға дайын еді. Осындай нағыз ба-

тыр тұлғалы перзентін қазақ халқы ешқашан 

ұмытпауы керек». 

Б и ы л ғ ы   ж ы л д ы ң   2 0 - н а у р ы з ы н д а 

Жұмабек Тәшеневтің туғанына 100 жыл 

болды. Сонымен бірге тың және тыңайған 

жерді игерудің 60 жылдығы да осы кезеңге 

тұспа-тұс келіп тұр. Тәшенев Қазақстанның 

солтүстік аймақтардағы тың жерлерді игеру 

құру, оған Ақмола, К кшетау, Қостанай, 

П а в л о д а р   ж ә н е   С о л т ү с т і к   Қ а з а қ с т а н 

облыстарының аумағын қосу және  лкенің 

әкімшілік орталығы Ақмола қаласында бол-

сын. 2.Ақмола облысын қысқартып, оның 

аудандарын тікелей Тың  лкесіне бағынатын 

етіп, соның құрамына беру».  лкелік партия 

конференциясының қорытындысы бойынша 

шекараларды кең к лемде «қайта жасауды» 

жүзеге асыру үшін қасақана  лкелік атқару 

комитетінің т рағасы етіп, оған дейін КСРО 

Ауылшаруашылық министрі міндетін табы-

сты атқарған В.В. Мацкевичті сайлады. 

С о л   к е з д і ң   з і н д е   О р т а л ы қ   Қ а з а қ 

КСР Үкіметін айналып  тіп, Тың  лкесін 

т і к е л е й   К С Р О   м е м л е к е т т і к   ж о с п а р -

лау комитетіне бағындырғысы келді. Тың 

лкесінің басшылығы 1961 жылғы жоспарлы 

к рсеткіштерді жыл сайынғы әдет бой-

ынша республикалық органдарға беруден 

бас тартқаны белгілі болды. Осыған бай-

ланысты Ж.Тәшенев Қазақ КСР Минис-

трлер Кеңесінің т рағасы ретінде дереу 

Ақмолаға ұшып келуге мәжбүр болды. Тың 

лкелік партия комитетінің тікелей Мәскеуге 

бағыныштылығына қарамастан Жұмабек Ах-

метович бірінші хатшы Т.И. Соколовтың (сол 

кезде ол Қазақстан Компартиясы Орталық 

комитетінің хатшысы болатын) кабинетіне 

кірген бойда Соколовты қыспаққа алды. 

«Несіне, сендер дандайсып жүрсіңдер. Келесі 

жылдың бюджетін құрастыру үшін Қазақ КСР 

Мемлекеттік жоспарлау комитетіне қажетті 

мәліметтерді неге бермейсіңдер?» дейді. Оған 

Тихон Соколов асықпай ғана: Жұмабек Ахме-

«Тың  лкесі ешқашан Ресейге берілмейді» 

деген айбарлы с зі емес, қайта Соколовқа 

айтқан «24 сағаттың ішінде Қазақстаннан 

табаныңды жалтырат» деген с зі болды. 

Мұндайға қолында шексіз билігі бар Хрущев 

шыдай алмайтыны белгілі еді. 

Бірде, 1960 жылы Никита Хрущев тың 

және тыңайған жерлерді игеру ж ніндегі 

бүкілодақтық науқанды қорытындылай келе 

к лгірси ж нелді. «Мен бүкіл патшалық 

Ресей әкімшілігі 100 жылда қазақтарды 

колониялық езгі кезінде жасай алмағанын 

жалғыз  зім іске асырдым. Қазақ КСР-дағы 

басқа халықтардың үлес салмағын 50 пайызға 

жеткізіп, жергілікті халықпен теңестірдім». 

Дандайсынған Хрущев мұнымен қоймай: 

« лкелік басқаруға к шу керек... болашақта 

одақтас республикалардың шекаралары 

жойылады... мына ақ моланың бізге қажеті 

жоқ» (ол Ақмоланы меңзеп отыр, 1961 жылы 

Хрущевтің қыспағымен оны Целиноград деп 

згертті). Осылайша ол 1961 жылдан бастап 

Қазақстанның солтүстігіндегі  неркәсіптік 

және ауылшаруашылық мүмкіндіктері зор бес 

облысты тікелей Мәскеуге бағындыру туралы 

жоспар құрды. Мұнымен қоймай, Мәскеуде 

Маңғыстау жарты түбегін – Түрікменстанға, 

сол кездегі Шымкент облысының Бостандық, 

Киров және Мақтаарал аудандарын к рші 

збекстанға беру мәселелері қарастырылып 

жатты. 

Тың  лкесін дереу құру ж ніндегі 

Орталықтың қысастық қарқынына сол кездегі 

з әріптестері – Қазақстан  Компартия сы 

Орталық Комитетінің бірінші хатшысы  

Д.А.Қонаев, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі 

Президиумының т рағасы С.Ниязбеков, 

солтүстіктегі бес облыстың бірінші хатшы-

лары – Ақмолада – Т.Соколов, Қостанайда 

– А.Бородин, К кшетауда – А.Трещев, 

С о л т ү с т і к   Қ а з а қ с т а н д а   –   Н . Б о р з о в , 

П а в л о д а р д а   –   С . Е л а г и н д е р д і ң   ү н с і з 

мойынсұнғандарына қарамастан, Жұмабек 

Тәшенев жалғыз  зі қарсы тұруына тура келді. 

1960 жылдың соңында Ақмолада  ткен 

кеңесте Н.Хрущев Қазақ КСР Министрлер 

Кеңесінің т рағасы Ж.Тәшеневке қарап: 

«Шешімін созуды күтпейтін бір мәселе бар 

– республиканың жер к лемі. Бұл мәселе 

ж нінде біз Қонаев жолдаспен және об-

лыстар басшыларымен пікір алыстық. Олар 

біздің ұсынысымызды қолдап отыр. Енді, 

Жұмабек Ахметович, осы мәселе ж нінде 

сіздің ойыңызды білсек».

Ж.Тәшенев  зіне тән қайсарлы мінезімен 

атып түрегеліп, СОКП Орталық Комитетінің 

бірінші хатшысы Н.Хрущевке тіке қарап: 

«Менің туған жерім Ақмола облысы. Он екі 

жыл бойы Солтүстік Қазақстан облысында 

жұмыс істедім. Менің әке-шешем және 

басқа да аруақтар осы жерден жайлы орын 

тапқан. Енді Сіз бұл жерді Ресейге бермексіз. 

Ойланыңыздар, жолдастар, қай қазақ 

мұндаймен келіседі? Тағы да ойланыңыздар, 

жолдастар! Мысалы, мен  зім, бұл мәселенің 

күн тәртібіне қойылуына үзілді-кесілді 

қарсымын!». «Сен кім едің, партияның 

(СОКП Орталық Комитетін меңзеп тұр) 

бағытына қарсы тұратын, деп Хрущев ашуға 

басты. – Олай болса, біз сендерсіз-ақ (рес-

публика басшылығын меңзеуде) шешім 

қабылдай аламыз. Кеңес Одағы бір тұтас 

ел, сондықтан кімге қандай аймақты беруді 

Кеңес Одағының Жоғарғы Кеңесі шешеді».

Тәшеневтің жауабы сандырақтап кеткен 

Хрущевті бірден сабасына түсірді. «Егер 

Жоғарғы Кеңес  з бетімен республикалардың 

еді,  йткені сол кезде  лке деген әкімшілік-

а й м а қ т ы қ   қ ұ р ы л ы м   а т ы м е н   ж о қ   б о -

латын. Тек екі күн  ткеннен кейін ғана 

республикалық және облыстық газеттерде 

Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Президиумының 

1960 жылдың 26-желтоқсандағы «Қазақ 

КСР құрамында Тың  лкесін құру» туралы 

Жарлығы жарияланды. Онда былай делінген: 

солтүстік облыстардағы шаруашылық және 

мәдени құрылыстарға басшылық жасауды 

одан әрі жетілдіру үшін және оның зор ре-

сурстарын толық игеру мақсатында Қазақ 

КСР Жоғарғы Кеңесінің Президиумы қаулы 

етеді: 1.«Қазақ КСР құрамында Тың  лкесін 

тович, мәліметтерді беруде ешқандай кедергі 

жоқ,1961 жылдың бірінші қаңтарынан бас-

тап Тың  лкесінің бюджетін құрастыратын 

к рші республика – РСФСР-дің Мемлекеттік 

жоспарлау комитетіне тапсырылған. Ал 

солтүстіктегі бес облыстың Қазақстанға 

бағынуы осымен аяқталды. Маған дауыс 

к термеңіз, енді мен Ресей азаматымын» деп 

әңгіменің аяқталғанын білдірді. Бұл жан-

жалды Соколов сол күні  зінше Мәскеуге, 

тікелей Хрущевке жеткізді.

СОКП Орталық Комитетінің сол кездегі 

инспекторының естелігіне қарағанда, 

Н.Хрущевті таңғалдырғаны Тәшеневтің 

Еліміздің  ткен тарихына зер сала 

қарайтын болсақ, оның бояулары тым қою 

және қойыртпаққа толы екенін байқаймыз. 

Сол  ткен тарих толқынында қаншама 

біздің асыл тұлғаларымыз  з халқы мен 

е л і н е   ж ә н е   б о л а ш а қ   ұ р п а қ   ү ш і н   а д а л 

қызмет к рсеткендері үшін қудаланды, 

түрлі жазаға кесілді. Кеңес  кіметі кезінде 

қазақтар Одақтық орталықтың қысымына 

жиі ұшырады, Метрополияның отаршылдық 

саясаты қазақ халқының зиялы азаматтарын 

орынсыз кінәлап, қажет болса жала жауып, 

түрмеге қамады, итжеккенге жер аударып, 

қуғын-сүргінге салғаны баршаға мәлім. 

Ондағы мақсат: беделі бар, с зі  тімді, ел на-

мысын қорғай алатындарды елден аластап, 

к зін жою, қалғандарын қорадағы қой сияқты 

айдауына жүретін, дегеніне к нетін, қарсы 

с йлемейтін, бас сауғалап күн к ретін күйге 

түсіру болатын. 

Ресей баспас здері жазғандай, тіпті 

«хрущевтік жыламық» кезінде, болмашы іс 

үшін орталыққа қарсы тұрып, батыл пікір 

айтқандарды лауазымды қызметінен алып, 

азаматтық ар-ождандарын таптау үрдіске ай-

налды. Ал ондай адамдар қоғам үшін шексіз 

ау т л а

ау т л а

Ж.Тәшенев Ақтөбе облыстық партия комитетінің бірінші хатшысы кезінде 

жұбайы Бәтес апаймен табиғат аясында серуендеуде.

Суретті түсірген Рафхат ХАЛЕЛОВ

7

№30 (1288) 

30  шілде – 5 тамыз 

2015 жыл

жүктеу/скачать 20,3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: