аумағы 900 шаршы метрден асады

9

№30 (1288) 

30  шілде – 5 тамыз 

2015 жыл

АНА ТІЛІ

КӨКЕЙКЕСТІ МƏСЕЛЕ

Биыл күз мезгілінде Белоруссияда президенттік 

сайлау  теді. Сайлауға қазіргі ел Президенті 

А.Лукашенкодан басқа жеті адам қосылып отыр. 

Алғашында олардың саны 13 болатын. Орталық 

сайлау комиссиясы үміткерлердің құжаттарын жан-

жақты зерттеп, жартысын талапқа сай емес деп 

шығарып тастады. Мұғалім Жанна  Романовская, 

кәсіпкер Виктор Терещенко, «Шындықты айт!» 

қоғамдық компаниясының белсендісі Татьяна 

Короткевич, «Белоруссия казачествосын» құрушы 

Николай Улахович, сондай-ақ оппозициялық үш 

партияның серкелері: Анатолий Лебедько (Біріккен 

азаматтық партия), Сергей Калякин (« ділетті 

әлем» партиясы) және Сергей Гайдукович (Либерал-

демократиялық партия) президент сайлауында бағын 

сынамақ. Сайлауға дейін олардың алдында тағы бір 

сын бар – бір айдың ішінде  зін қолдайтын 100 мың 

адамның тізімін тапсырады.  

Франкфурт-на-Майнеде Германиядағы алғашқы 

ислам банкі ашылды. Банк бұл елде тіршілік кешіп 

жатқан  5 миллионға жуық мұсылмандарға есептеліп 

отыр. 

Таяуда банк тағы екі қалада – Кёльн мен Дюс-

сельдорфта   з б лімшелерін ашуды жоспарлап отыр.  

Айта кеткен ж н, мұндай қаржы институттары әлемде 

к п те емес. Түрлі бағалауларға қарағанда, ислам 

банкингі  активтерінің к лемі 1-ден 2 триллион дол-

лар аралығында болып отыр.

Токиода 2020 жылғы Олимпиада және Паралимпиа-

да ойындарының нышаны таныстырылды. 

Олимпиада эмблемасы ретінде «Т» әрпі, ал Па-

ралимпиада эмблемасы ретінде – тік тұрғызылған 

тең (=) белгісі таныстырылды. Екі эмблемада да 

бірыңғай әлем символы ретінде ойластырылған 

шеңбер бар, ал оның қызыл түсі әр адамның соққан 

жүрегін білдіреді.  Нышандардағы қара жолақ барлық 

түстердің жиынтығын білдіреді.

Америкалық актер Джонни 

Депп Грекиядан 4,2 милли-

он еуроға шағын арал сатып 

алды. Бұл жайында «Proto 

Organization Ltd» жылжымай-

тын мүлік сату компаниясының 

кілі Стивен Тейлор мәлімдеді.  

Актердың сатып алған 

аралында адам тұрмайды. 

Оның жер к лемі 0,2 шар-

шы шақырым, Эгей теңізінде 

орналасқан. Атауы – Строджило (грек тілінен 

аударылғанда «Д ңгелек» деген мағынада). Жақын 

арада Д.Депп Грецияға келіп,  зінің аралымен рес-

ми түрде танысады. Қазір ол Автралияда «Кариб 

теңізінің қарақшылары» фильмінің кезекті б ліміне 

түсіп жатыр.

ЮНЕСКО-ның қатысуымен Тимбуктудағы 

әлемдегі танымал 14 мавзолей қалпына келтірілді.  

Тарихи ғимараттар осыдан үш жыл бұрын 

Малидің солтүстігін дін атын жамылған содырлар ба-

сып алған кезде қиратылған болатын. ЮНЕСКО бас-

шысы Ирина Бокова ғимараттарды қиратқандарды 

Халықаралық сот жауапкершілікке тартатынына 

үмітті екенін жеткізді. Тимбукту мэрі Усман Халле 

қала тарихындағы осы бір ақтаңдақ беттер қалпына 

келтірілгеніне қуанышты екенін айтты. XV-XVI 

ғасырларға тиесілі мавзолейлерде мұсылман ойшыл-

дары жерленген. 

ЗАМАНДАС

зірлеген Нұрлан ҚҰМАР

Ж

Ж

аһанның жүрек лүпілі

аһанның жүрек лүпілі

Ж

Ж

аһанның жүрек лүпілі

аһанның жүрек лүпілі

ТМД

ЕУРОПА

ХОК

ЕЛЕҢ ЕТКІЗЕР 

ТАЯУ ШЫҒЫС 

Бәсекелестері көбейді 

Алғашқы ислам банкі

Токио Олимпиадасының 

нышаны таңдалды

Грекиядан арал сатып алды

Тарихи ғимараттар 

қалпына келтірілді

«Қазақ газеттері» ЖШС және Серіктестікке қарасты 

басылымдардың еңбек ұжымдары Қазақ КСР-інің еңбек 

сіңірген  нер қайраткері, Қазақстанның халық суретшісі 

Еркін МЕРГЕНОВТІҢ

қайтыс болуына байланысты марқұмның отбасына, туыс-

туғандарына қайғыларына  ортақтасып, к ңіл айтады.

анық. Сол кезде қандай тағамды к рсетерімізді 

білмей, жерге қарайтын шығармыз. «Міне, 

қазақтың мейрамханалары, қош келдіңіздер!» 

деп кеудемізді мақтаныш сезімі керней айта 

аламыз ба?  лде еш қымсынбастан, ұялмастан 

зге елдің мейрамханаларына бастап алып бара 

жатамыз ба? Міне, мәселе қайда! Олай болса, 

шетелдік меймандар сыртымыздан күліп кетпей 

ме? «Қонақ аз отырып, к п сынайды» дейді. Аз 

уақытқа ғана келген қонағымыздан к п сын 

естіп жатсақ, бұл біздің ұлтымызға, халқымызға 

абырой да, бедел де әпере қоймас. «Қазақтар 

здерінің ұлттық мейрамханалары жоқ қандай 

халық» деп айтып кетсе, кімге ренжиміз? Айна-

лып келгенде бар кінә  зімізден. Осыншама бай 

асханамыз, тағамдарымыз бола тұра, соларды 

ұқсата алмай, мейрамханаға айналдыра алмай 

отырғанымыз  зіміз ғой. Осыны ұйымдастыра 

білсек, кім біздің қолымызды байлап отыр? 

Жалпы, бұл мәселеге мемлекеттік тұрғыдан 

қарауымыз керек. Шынтуайтына келгенде, 

мемлекеттің, үкіметтің  зі осыған мүдделі болуы 

керек.   

жабдықтар, кілем, алаша сияқты ұлттық бұйымдар 

мейрамханаға к рік беріп тұруы керек. Оның 

ішінде қызмет к рсететін даяшылардың киімдері 

де ұлттық нақышта болса несі айып? Қазақтың 

күйі мен әні әуелеп тұрса, қандай ғанибет!

Д МІ ТҮГІЛІ АТАУЫН ДА БІЛМЕЙМІЗ

Ұлттық асханамыздың болуы, халыққа қызмет 

к рсетіп тұруы бұл біле білсек үлкен мәдениет, 

дәстүр, ұлтымыздың ерекшелігі. Бірақ бұл 

мәселеге ел болып тиісті дәрежеде мән бермей 

отырғанымыз  кінішті. Бойында қазақы намысы 

бар кәсіпкерлеріміз қайда? Шетелдің тауарын 

тасып әкеліп сатумен айналысқанша, ұлттың пай-

дасын асыратын дүниелерді неге қолға алмайды? 

Біз бүгінде «қазақ асханасы», «қазақтың  нері», 

«қазақтың мәдениеті», «қазақ спорты» деген 

сияқты ұғымдарды қалыптастыруға к п жұмыс 

істеуіміз керек. Бірақ бұл мәселелерге  те енжар 

қарап келе жатырмыз. Ұлттық тағамдарымызды 

керек қылмаймыз, іздемейміз. Мейрамханаларға 

барсақ,  зге халықтардың тағамдарына аңсарымыз 

ауып тұрады. Түріктің д нерін,  збектің па-

лауын, жапондардың сушиін, дұнғандардың 

лағманын  зіміздің жоғарыда тізімі келтірілген 

тағамдарымыздан әлдеқайда жақсы білеміз. Со-

ларды мәз болып тұтынамыз. Үйіне тапсырып 

беріп алдыратын қазақтар бар. 

Егер біз осылай жүре берсек, алдағы он-

мәзірлерді к рсеңіз, барлығы да  здерінің 

ұлттық тағамдары.  зге халықтың асын іздесеңіз 

де таба алмайсыз.  йткені ол ұлттық мейрам-

хана. Ішіне кірсеңіз сол ұлттың рухы, болмысы 

сезіледі, бет-бейнесі к рінеді. Ас ішетін қасыққа 

дейін ұлттық нақышпен  рнектеліп тұрғаннан 

кейін басқасы туралы әңгіме қозғаудың да қажеті 

жоқ шығар. Қызмет к рсететін даяшылардың  зі 

сол елдің ұлттық киімін киіп тұрады. Мұндай 

мейрамханаға кіріп, тамақтанып шыққан 

адам ол жерге міндетті түрде қайта келеді, 

йткені қызметі, ұсынған ұлттық тағамдары 

талғамға сай келіп, бәрі де к ңілден шығып 

т ұ р а д ы .   Т ү р і к т е р д і ң   д н е р і   қ а л а н ы ң   ә р 

бұрышында сатылып жатыр. Шын мәнінде, 

олар  з тағамдары арқылы  з ұлттарының, 

мемлекеттерінің имидждерін қалыптастыруға 

жұмыс істеуде. Мұны да ескеріп қоймасқа бол-

майды.  йткені ұлттық асхана сол ұлтты әлем 

алдында танытудың бірден-бір жолы. Бірақ біз 

осы мүмкіндікті кеңінен пайдалана алмай отыр-

мыз.  зге халықтардың дәрежесіндегідей қазақ 

мейрамханасын іздесек те таппаймыз.

2017 жылы Елордамызда «ЭКСПО–2017» 

халықаралық к рмесі  тетіні белгілі. Қазақстанға 

миллиондаған шетелдік меймандар, туристер 

келеді. Сонда олар келген кезде қазақтың мей-

рамханасын іздейтіні с зсіз. Қазақтың ұлттық 

асханасы қандай болады екен, тағамдары 

қандай екен деп қызығушылық танытары 

жиырма жылда ұлттық тағамдарымызды біржола 

ұмытып, жадымыздан  шіріп аларымыз с зсіз. 

йткені пайдаланылмаған, қолданылмаған 

нәрсенің ұмытылуы заңдылық қой. Қазіргі күннің 

зінде қиықшаны, мыжыманы, т пті, қазан жап-

паны, б ртпені, т ңкерме мен бүркемені, ежігейді, 

ақлақты, уызқағанақты, қорықтықты, тосапты, 

сүмесүтті, мипалауды, кісе қуырдақты, бұқпаны, 

сырбаз қуырдақты, томыртқаны, т стікті, ақ сор-

паны, шыж-мыж бен салманы білетін, дайын дай 

алатын қазақтар бар ма деген мәселенің  зіне 

сенімді түрде «иә» деп жауап бере алмаймыз. 

Біреуіміз білсек, біреуіміз білмейміз. Бәлкім, 

дәмін де татып к рмеген шығармыз. К рдіңіз бе, 

ұлттық тағамдарымыздан біз қаншалықты қол 

үзіп қалдық!  

ЗГЕЛЕРДІҢ МЕЙРАМХАНАСЫНА

 БАРУ МАҚТАНЫШ ПА?

Бір Алматының  зінде түріктің, қытайдың, 

корейдің, грузиннің, т.б. ұлттардың пәленбай 

мейрахманалары, дәмханалары бар. Ондағы 

Тағылымы мол екі мақала жайында

ОҚЫРМАН ОЙЫ

Осы күні жұрт газет оқымайтын 

болды деген с здерді соңғы кездері 

жиі естиміз.  Басқаны қайдам,  з 

басым үйге бірнеше газет-журнал 

жаздырып аламын.  рине, сол  

газеттерге күнделікті жарияланып 

жататын мақалалардың бәрін 

оқып шығуға уақыт жете бермейді. 

Сондықтан оларды аударып-

т ңкеріп мазмұнды да маңызды, 

қызықты да татымды  дегендерін 

теріп оқуға тура келеді.  Мұндай 

материалдарды әсіресе «Ана 

тілі», «Жас Алаш», «Түркістан» 

газеттерінен  жиі кездестіруге 

болады.

Жақында «Ана тілі» газетінің 23-

29 шілде күнгі санында жарияланған 

екі мақала бірден назар аудартты. 

Оның бірі – «Қонаевтың «Қаһарды» 

қорғауы», екіншісі «қазақтың Леви-

таны» атанған атақты диктор, халық 

артисі   нуарбек Байжанбаев туралы 

«Алматыдан с йлеп тұрмыз!» деген 

туындылар.  

Бірінші зерттеу мақаланың ав-

торы – жазушы  Ораз Қауғабай 

бауырымыздың қазақтың ғасырда 

біртуар перзенті, аса ірі мемле-

к е т   қ а й р а т к е р і ,   ғ ұ л а м а   ғ а л ы м 

Дінмұхамед Ахметұлы Қонаевтың 

мірі мен еңбек жолын біраздан 

бері зерттеп келе жатқанынан жиі 

жарияланып тұратын зерттеулерінен 

хабардармыз.  Ол бұл жолы ұлы 

қайраткер Дінмұхамед Қонаев пен  

ұлы жазушы  Ілияс Есенберлин 

жайында бұрын жарияланбаған 

тың дерек келтіріпті. Жазушының 

« М ұ х и т т а н   т к е н   қ а й ы қ »   р о -

манын кезінде қылышынан қан 

сорғалаған кеңестік идеология 

итаршыларының жетпісінші жылда-

ры «қауіпті кітап» деп атап жарыққа 

шығармай қойған. Ал енді оның 

басты кейіпкері Ақылбектің дана 

қайраткер Дінмұхамедтің прототипі, 

а л   А й б о л д ы ң   ж а з у ш ы н ы ң   з і , 

яғни  Ілияс Есенберлин екенін енді  

біліп отырмыз. Талантты жазушы 

кейіпкерлерін осылайша шартты 

түрде атап ғұмырнамалық эссені 

к ркем тілмен бедерлеген екен. Отыз 

жылдай баспада сарғайып жатып 

2001 жылы Олжас Сүлейменовтің 

алғы с зімен  жарық к рген бұл 

туындымен  осы мақала арқылы 

таныстық. 

Ілекеңнің 100 жылдық мерей-

тойы кезінде «тағдыры тәлкекке 

түсіп», қолжазбасы қолды болып, 

жоғалып кетпей, соңында әйтеуір 

жарыққа шыққан, «кеңестік цен-

зураны» шошытқан шығарманы 

толық оқып шығып, романның неге 

жарияланбағанына к зім жетті.

Алдымен цензура кітапқа мы-

н а д а й   а й ы п   т а қ қ а н   е к е н .   « А в -

тор партиялық және мемлекеттік 

құпияны ашады. Алашорда тура-

лы әңгіме қозғайды, романда мем-

лекет қайраткерлерінің рухани 

мірлері бұрмаланып к рсетіледі. 

Ахмет Байтұрсынов пен Мағжан 

Жұмабаевты ақтау ж нінде автор 

мәселе к терді. Тағы  да басқа осы 

сияқты айыптаулар к п» деп жазады 

автор. Ендеше, бұл кітапты бәріміз 

де оқып шығуымыз керек.  сіресе, 

еліміздің болашағы жастар оқып 

шықса нұр үстіне нұр болар еді.  

йткені олар тәуелсіздіктің қандай 

қиыншылықтармен келгенін білуге 

тиіс. 

«Алматыдан с йлеп тұрмыз!» де-

ген екінші мақаланың авторы  зіміз 

жақсы білетін ардагер журналист, 

еңбек сіңірген мәдениет қызметкері 

Қ а с ы м х а н   Е р с а р и н д і   Ұ л т т ы қ 

кітапханадан жиі к ремін. Жасы 

сексеннен асып кетсе де кітапханаға 

келіп, оқу залында сарылып ұзақ 

отырады. Мына мақаласында май-

талман журналист  нуарбек ағаның 

бізге беймәлім кейбір қырларын 

жазыпты.  некеңді к зіміз к ріп, 

ол кісімен дастарқандас болсақ 

та біздер, әрине, атақты адамның 

негелі  міріндегі к п нәрседен 

х а б а р с ы з б ы з .   Қ а с е к е ң   о с ы   б і р 

о л қ ы л ы қ т ы ң   о р н ы н   т о л т ы р ы п 

бергендей. Бұл әлбетте  некеңнің 

атын естігені болмаса  зін к рмеген 

кейінгі жас ұрпақ   үшін ауадай қажет 

деп ойлаймын. 

«Ана тілі» газетінің ұжымына 

к ү н д е л і к т і   қ а т - қ а б а т   қ а у ы р т 

ж ұ м ы с ы н а   с ә т т і л і к   т і л е й   о т ы -

рып, алдағы уақытта да осындай 

тағылымды да мазмұнды материал-

дарды к бірек беріп тұрса деген 

тініш білдіргім келеді. 

Ғазизбек Т ШІМБАЙ,

Қазақстан Жазушылар 

одағының мүшесі,

Қазақстанның Құрметті журналисі

АЛМАТЫ

ҰМЫТЫЛЫП БАРА ЖАТҚАН

 ҰЛТТЫҚ ТАҒАМДАР-АЙ!

А

та-бабаларымыз бізге осынау кең-байтақ 

жермен бірге т л тума  нерді, салт-дәстүр 

мен әдет-ғұрыпты, қайталанбас ерекше 

мәдени құндылықтарды аманаттап қалдырумен 

бірге ұлттық тағамдардың небір ғажайып түрлерін 

де мирас еткені мәлім. Осы ретте біз  зіміздің 

ұлттық тағамдарымызды қалай насихаттап,  зге 

елдерге ғана емес, сонымен қатар  зімізге де қалай 

танытып жүрміз деген мәселе туындайды. Қарап 

тұрсақ, технологиясымен әлемге әйгілі жапондар 

здерінің бір ғана шай ішу салтымен-ақ барлығын 

таң-тамаша етіп отыр. Италияндықтар пиццасын 

мақтан етсе, к рші отырған  збектер шайха-

насын әспеттеп, құрметтейді, әні мен жырына 

қосады. Мұндай мысалдарды  зге де ұлттардан 

келтіре беруге болады. Олардың жанында біздің 

қазақтың ұлттық тағамдарының несі кем? Айран 

мен қымыздан бастап, сүт, нан, ет тағамдарының 

түр-түрін атап к рсетуге болады. Этнограф Сейіт 

Кенжеахметұлының «Қазақтың дастарханы» 

кітабын парақтап шықсаңыз, к птеген тағам 

түрлерін к рген болар едіңіз. Мәселен:

Ұннан жасалатын тағамдар: 

Қиықша, мыжыма, шелпек, таба нан, т п, қазан 

жаппа, б ртпе, жарма, күлше, т ңкерме, бүркеме, 

бауырсақ, құймақ. 

Сүттен жасалатын тағамдар: сүт, қымыз, құрт, 

шұбат, құртк же, ежігей, ірімшік, сарысу, ақлақ, 

уыз, уызқағанақ, қорықтық, қатық, айран, сүзбе, 

май, торта, балқаймақ, тосап, сүт к же, ашыған 

к же, сүмесүт. 

Еттен жасалатын тағамдар: 

Соғым, күздік, қазақша ет, бас тарту, мипа-

лау, шұжық, қуырдақ, кісе қуырдақ, қазы-қарта, 

жал-жая, бұқпа, сірне, сырбаз қуырдақ, томыртқа, 

т стік, ақсорпа, тұздық, шыж-мыж, салма, қара ала 

шыжық, бүрме, қойды үйтіп сою, ет ыстау, к мбе, 

жау бүйрек, қимай, борша, бұжы, әсіп, түймеш, тоң 

май және т.б. 

рине, қазақтың ұлттық дастарқанындағы 

тағам атаулары мұнымен шектелмесі анық. Бұл 

тақырыпты тиянақты зерттей түссек, табыла 

берері с зсіз. 

Сейіт Кенжеахметұлының кітабынан тағам 

атауларының тізімін жайдан-жай келтіріп 

отырмағанымызды ішіңіз сезер, құрметті оқырман. 

Шынын айтуымыз керек, кейбіреуімізге бұл тағам 

атауларының түрлері таңсық болып к рінуі де 

мүмкін. Кейбіреулеріңіз: «Бізде мұндайда ас 

түрлері де бар екен-ау, білмеппіз» деп қайран 

қалуыңыз мүмкін. Иә, иә, солай.  кінішке орай, 

біз  зіміздің ұлттық асханамызды толық тани ал-

май жатқан ұлтпыз. Оны мойындауымыз керек. 

Ұлтымыздың жүріп  ткен жолы, тарихы, басынан 

ткізген қиын-қыстау кезеңдері, небір аласапы-

ран уақыттар т л мәдениетіміз бен  нерімізден, 

салт-дәстүріміз бен әдет-ғұрыптарымыздың 

небір ғажайып түрлерінен қол үздірумен қатар 

ұлттық асханамыздан да айыра жаздады.  зіміздің 

құнарлы ас-ауқатымыз бола тұра, оларды ұмытып, 

зге елдің ас-тағамдарына бой ұрып кеткеніміз 

жасырын емес. Біз қазір басқа халықтардың 

асханасындағы ұлттық тағамдарды к бірек 

білеміз, соларды санамалап тұрып айтып бере 

аламыз. Ал  зімізге келгенде кібіртіктеп, тіліміздің 

ұшына оншақты ғана ұлттық тағамымыз ора-

лады. Мұның барлығы білмегендігімізден емес, 

ұмытқандығымыздан, бұл мәселеге жете к ңіл 

б лмегендігімізден болып отыр.  

лемдегі ұлттар  здерінің ұлттық тағамдарын 

т белеріне к теріп, мақтаныш етеді.  з елдерінде 

ғана емес,  зге елдерде де ұлттық мейрамханала-

рын ашып, насихаттайды. Ал біз неге солай жасай 

алмаймыз? Ұлтпыз деп мақтанамыз, бірақ ұлттық 

тағамдарымызды  згелерге ұсынып, к рсете 

білетін мейрамханаларымыз, дәмханаларымыз, 

тіпті асханаларымыз жоқ.  зге елдерде тұрмақ, 

зімізде де. Тіпті болмаса да, ештеңе етпейтіндей, 

есеміз кетпейтіндей, бұл орайда ұпайымыз 

түгелдей жүре береміз. Сонда қазақтың ұлттық 

тағамдары  зімізден басқа кімге керек?  

ҚАМСЫЗ ЖҮРІП, 

ҚЫМЫЗДАН АЙЫРЫЛДЫҚ!

О с ы д а н   б і р н е ш е   ж ы л   б ұ р ы н   н е м і с т е р 

қымызымызды патенттеп алыпты деген әңгіме 

туғанда біршама дүрліктік. Депутаттардан ба-

стап қарапайым халыққа дейін: «Олардікі дұрыс 

емес, бұл біздің ұлттық сусынымыз ғой» деп 

байбалам салдық. Сан соғып қалдық. Ал бұған 

кім кінәлі еді?  зіндегі барды ұқсатып, соның 

қадір-қасиетіне жете алмаған біз бе, әлде қараусыз 

жатқан байлықты заңдастырып, сол арқылы 

кәсіп жасауды мақсат еткен немістер ме?  рине, 

кінәласақ, алдымен  зіміздің ұлттық асханамызға 

деген немқұрайлығымызды, бейжайлығымызды 

кінәлауымыз керек. Біз бір қымыздың  зін әлі 

күнге дейін нарықтың талаптарымен ұштастырып, 

ндіріп, лайықты түрде ұсына алмай келеміз. Са-

тылып жатқан қымыздардың сапасын тілге тиек 

етпей-ақ қоялық, бірақ қаланың әр бұрышынан 

ашылып тұруға тиіс «Қымызханаларымыздың»  зі 

жоқ.  збек ағайындар жиналып, шайханасына ба-

рады. Сол жерде әңгіме-дүкен құрып,  шайларын 

ішіп, ұлттық дәстүрлерін ұлықтайды. Заман тала-

бына сай қымызханалар болса, іші-сырты ұлттық 

ою- рнектермен безендіріліп, қазақша үстел 

қойылып, сырлы кеселермен әдемілеп ұсынылса, 

қай қазақ бармас еді, барар еді, ішер еді, дәмін та-

тар еді. Бірақ ондай мүмкіндік жасалмай отырған 

соң, бұл ж нінде ауыз толтырып айтудың  зі қиын. 

Ал енді осынау байлығымызды әлемге қазіргі 

тілмен айтқанда «бренд» ретінде танытуымыз 

керек емес пе? Ол үшін қазақ мейрамханалары 

ауадай қажет. Ол мейрамханалардан қазақы 

нақыш, қазақы рух айқын сезіліп тұруы керек. 

Мәзірдегі ас атауларының барлығы қазақ тілінде 

жазылуы керек. Қазақша үстелдер, ыдыс-аяқ, 

Ұлыбританияда Құранның 

әлемдегі ең к не парағы табыл-

ды. Бирмингем Университетінің 

қызметкерлері кітапханада 

сақталған қасиетті кітаптың 

п а р а ғ ы   1 3 7 0   ж ы л   б ұ р ы н 

жазылғанын анықтады.   

Ғ а л ы м д а р   б ұ л   п а р а қ т ы 

жазған адам Мұхаммед пайғам-

бармен кездескен немесе оның 

насихатын тыңдаған жан бо-

луы мүмкін екендігін мәлімдеді.  К не жәдігер Таяу 

Шығыстан келген кітаптар мен құжаттармен бірге 

оқу орнының кітапханасында сақталып келген.

Қой немесе ешкі терісіне жазылған мәтінге 

зерттеушілердің бірі назар аударған.  

ТҰМАНДЫ АЛЬБИОН 

Құранның көне парағы 

табылды

ҚАЗАҚ МЕЙРАМХАНАСЫ

НЕГЕ ЖОҚ?

ШЕТЕЛДІК ҚАЗАҚ ТАҒАМЫН ІЗДЕП ЖҮР...

Осы мақаламызды жазу барысында елімізде 

жүрген біраз шетел азаматтарымен әңгімелесіп, 

пікірлескен едік. Олар: «Неге Қазақстанда  зге 

ұлттың мейрамханалары к п те, осы жердің, осы 

мемлекеттің иесі қазақтардың мейрамханалары 

жоқ?» деп таңданыстарын жасырмады. Тағы 

бір айтқандары біздің ұлттық тағамдарымыз  те 

қымбат, яғни қарапайым адамға қол жетімсіз екен. 

Негізі әрбір елде шетелдік тағамдар қымбат болып, 

сол елдің ұлттық тағамдары арзан болуы керек 

екен. Міне, мәселе қайда! Шетелдік меймандардың 

тағы бір айтқандары мынау болды. «Біз келгенде 

алдымен қазақтың ұлттық мейрамханаларына 

барғымыз келеді. Қазақтың тағамдарынан дәм 

татқымыз келеді. Алайда қаланы таныстырушы 

мамандар бізді к бінесе  зге халықтардың мей-

рамханаларына апарып, тамақтандырады. Себебін 

сұрасаң, қазақтың ас-тағамдарын ұсынатын мей-

рамхана, кафелер жоқтың қасы болып шығады. Бір 

таңданатынымыз, қазақтың ұлттық тағамдары кез 

келген тамақтанатын орындарда дайындала беруі 

керек қой. Бірақ мұндайды да байқай алмайсың» 

дейді. Айтулары орынды. 

Ұлттық асханамызды, ұлттық тағамдарымызды 

тез арада қолға алуымыз керек. Соның оңтайлы 

жолдарын ойластырғанымыз абзал. Мейрамха-

на, дәмхана, асхана жүйелері арқылы қазақтың 

тағамдарын шын мәнінде насихаттауға кіріспесек 

болмайды.  з ұлтымызға танытайық, сол арқылы 

зге ұлттарға да к рсетейік. Этнограф Сейіт 

Кенжеахметұлының кітабында жазылған барлық 

тағам түрлерін қолданысқа ендірсек, кез келген 

жерде ол қолжетімді бағада болса, қандай ғанибет 

болар еді. Ұлттың ұлт болып қалыптасуы осын-

дайдан басталады. Жылына бір рет немесе одан 

да к п қазақ тағамдарына арналған к рмелер 

ұйымдастырылса, теле-радио бағдарламалары 

жасалса, сол тағамдарды дайындауға үйрететін ар-

найы орталықтар, курстар, оқу орындары ашылса, 

онда ас әзірлеуші мамандар оқып, біліктіліктерін 

шыңдап шықса, ұтқанымыз осы болмас па? 

Ол курс алты айлық бола ма, бір жылдық бола 

ма, мәселе онда емес, мәселе ол курсты оқыған 

адамның ұлттық тағамдарымызды дайындаудың 

қыр-сырын жетік меңгеріп, үйреніп шығуында.  

Біз қайткенде, қалай болғанда ұлтымыздың 

барлық саладағы ұпайын түгендеуді үйренбесек, 

соған осы бастан кіріспесек, ертең бәрі кеш 

болып кетуі мүмкін.  йткені уақыт бір орын-

да тоқтап тұрған жоқ. Бәсекелестік деген 

күшейіп барады. Сол бәсекелестікке шыдап, 

т теп беретін ұлттық ерік-жігеріміз мықты бо-

луы керек. Қазақ мейрамханаларының к птеп 

ашылуына атсалысайық! Сонда ғана біз ұлттық 

тағамдарымыздың бәсін жоғары, мерейін үстем ете 

аламыз, ағайын!   

жүктеу/скачать 20,3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: