610
III бөлім
•
Модерндік теориядан постмодерндік әлеуметтік теорияға дейін (және одан кейінгілер)
Кастельстің жұмысы 16-тарауда кеңінен талқыланады. Көріп отырғаны-
мыздай, оның теориясының көпшілік бөлігі жаһандану мәселелерімен байла-
нысты болғандықтан, жаһандану теориясы ретінде қарастырылады. Жаһан да-
нудың көптеген теориялары қазіргі заманғы көзқарас ретінде қарастырылып
(осы тарауда және 16-тарауда бірқатар қазіргі теорияшылар Гидденс, Бек
және Бауманның идеяларын кездестіреміз), өзінің бастау көзін жаңғыру тео-
риялары және бағыну теориялары сияқты заманауи перспективалардан алуы
мүмкін. Алайда жаһандану теориялары ертеректегі перспективаларға, кейбір
жағдайларда қазіргі заманғы теориялардың көпшілігінің негізгі принцип-
теріне сыни тұрғыдан қарайды. Дегенмен 16-тарауда кездесетін идеялардың
көбі модерндік болса да, кейбірі модерн талаптарының шегінен шы ғып кеткен
(мысалы, «глокализация», «гибридизация» және «креолизация») және 17-та-
рауда қарас тырылған постмодерн («басымдық» және «жан-жақтылық») идея-
ларымен сабақтасады.
Бұл тарауда біз модерн әлемі заманауи жағдайда қабылдап жатқан бірқатар теориялық
перспективаларды қарастырамыз. Энтони Гидденс заманауилықты бірқатар артықшылық-
тар, сонымен қатар қауіп-қатерлер арқылы жүретін қуатты күш ретінде көреді. Гидденс
атап өткен қауіп-қатердің арасында қазіргі қатыгездікпен байланысты тәуекелдер бар. Бұл
қауіп-қатерлер – Бектің тәуекелдер қоғамының басты мәселесі. Қазіргі әлем тәуекелдер
арқылы сипатталып, адамдардың оларға тойтарыс беруі және олардан қорғану қажеттігі
ескертіледі. Бауман холокосты рационалдық пен заманауилықтың парадигмасы ретінде
қарастырады. Холокостқа ден қою иррационалдықты және жалпы жаңғырумен, рационал-
дықтың ұл ғаюымен болатын қауіптерді көрсетеді. Бауманның ойынша, постмодернизм бұ-
ған дейінгі дәуірлердің тұрақтылығымен салыстырғанда әлдеқайда өтімділігін айғақтай-
ды. Содан соң Хабермастың модернизмді аяқталмаған жоба ретінде қарайтын жұмысына
тоқталамыз. Хабермас та рационалдыққа ден қояды, алайда оның қамқорлығы рационал-
дық жүйесінің басымдығына және тіршілік әлемі рационалдығының жұтауына негізделеді.
Хабермас модерннің аяқталуын жүйе мен тіршілік әлемі рационалдығының өзара кемел-
денуімен сабақтастырады.
Келесі бөлім заманауи қоғамға негізделген мәдени шеңберлер мен моральдық идеялдар-
ға бағытталған Чарльз Тейлордың еңбегін қарастырады. Онда ол өзіндік мәннің заманауи
хикаяларда қалай сипатталатыны туралы айтады. Сонымен қатар заманауи әлеуметтік қиял
тұжырымдамасын қолдана отырып, заманауи қоғамдық өмірдің қалыптастырылуын түсінді-
реді. Соңғы рет ол секуляризация процесі барысында қалыптасатын түрлі сенімдер жүйесін
сипаттады.
Қорытынды бөлім Мануэль Кастельстің еңбегін талқылауға арналады. Кастельс ақ парат-
тардың өсуімен және желілік қоғамның дамуымен айналысады. Бұл, негізінен, компьютер
және ақпараттық ағымдардың әлемді түбегейлі өзгертіп, бірқатар мәселе лерді тудырғанын,
әлемнің көптеген бөліктерін, тіпті Америка Құрама Штаттарының бірқатар өңірлерін бұл
жүйеден және оның мадақтауынан тыс қалдырғанын көрсетеді.
Достарыңызбен бөлісу: