Алматы №1 (135) 2012
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
| Вестник КазНУ. Серия филологическая, №1(135).2012 249
лық және психологиялық тұрғыда бағалаудың ‰здік ‰лгісі еді. Көркем мәтінді психолингвистикалық не- гізде қарастырудың ерекшелігі ондағы коре- ляциялық элементтердің көрінісі мен автор- дың жеке т‰сінігі өзара тығыз байланыста қаралады. Сөйтіп, көркем мәтіннің тілдік та- биғаты автордың жеке таным т‰сінігіне ай- налады. Бұл жөнінде Г.О. Винокур көркем мәтіндегі автордың өзіндік тұлғасын қайта қарау м‰мкіндігін тілдік талдаулар көмегі- мен жазушы тілін зерттеу мақсатында оның «ішкі әлемін», «жан-д‰ниесін» тануға болады. Ғалымның пікірінше, бұл м‰мкіндікті мәтін тілін тыңдарман мен оқырман терең т‰сініп қана қоймайды, оны қабылдауға, сезінуге бо- лады деген тұжырым жасайды. [7;210] Жалпы мәтіндегі таным-т‰сінік ж‰йелі т‰рде орталық ж‰йке ж‰йесіне, миға тікелей бағынышты. Көркем мәтіндерде болатын се- зім толғаныстары б‰кіл денені билеп, адам кейпін ерекше әсерге бөлейді. Барша дене қызметінің басын бір сәтте біріктіруімен сезім өздігінен организмге пайдалы не зиянды әсер- дің хабаршы қызметін атқарады. Сезімдік сиг- нал әсері дененің жауап беру әрекеті айқын- далмай жатып та санаға жетуі м‰мкін. Сезім- нің пайда болуы мен қалыптасуына ‰лкен ми жарымшарлар қабығы маңызды қызмет ат- қарады. Жазушы шағармада ақиқат өмірдің кез келген оқиғасын емес, тек оның өз көңі- ліне жақын келген, ж‰регімен сезілген көрі- ністерді ғана бейнелегендіктен оқырманға әсер етеді. Мәтінге эмоционалды-мағыналық реңк береді. Сондықтан да мәтіннің психолин- гвистикалық зерттеу нысаны ретінде әр қилы ерекшеліктер байқалады. _____________ 1. Аймауытов Ж. Бес томдық шығармадар жинағы. IV Том. Психология. – Алматы, Ғылым. 1998.-448 б. 2. Леонтев А. А. Языкознания и психология. М: Наука, 1997-118 с. 3. Слобин Д., Грин Дж. Психолингвистика. –М: Про- гресс, 1976-350 с. 4. Сорокин Ю. А. Психолингвистические аспекты изучения текста. – М: Наука, 1985-245с. 5. Белянин В.П. Психолингвистические аспекты худо- жественного текста. М: Мосунов, 1988.-218 с. 6. Щерба Л.В. Языковая система и речевая деятель- ность.-Л: Наука, 1974-428 с. жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|