Алматы №1 (135) 2012
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
|
ذﻩ ا - Осы Әлиді құрметтеймін; осы тәртіп өзгеріссіз орындалды; Оспан мынау қимылға тіптен с‰йсініп кетті; اعاجش :وأ ؛ادسأ الجر تيأر - Арыстандай кісіні көрдім, яғни батыр; نالف لاتحم :يأ ؛بلعث لجر - пәленше кісі т‰лкідей, яғни қу; ةفصلا - сын есім сұрау есімдігі астарында да келеді. ام الجر مركأ - қандай да кісіні құрметтеймін сөйлемінде сипатталушы кісінің сыны белгісіздікпен келіп, мұндағы ةفصلا - сын есім осы белгісіздікпен қызық- тыру немесе қорқыту мағынасын мақсат ет- кенде қолданылады. Ал жалпылау есімдері لك - к‰ллі зат есім сипатының толықтануын талап ететін сөз ретінде келгенде қолданылады [4, 561-562 .ص]. يف لماكلا ،لجرلا لك لجر تنأ ةيلجرلا - Сен ердің ерісің. «ديكوت - нақтылау мәнінде: ُدوعي ال ُربادلا سمَأ - кешегі өткен к‰н қайта оралмайды». «Қазіргі қазақ тілінде ж‰йріктің ж‰йрігі, ердің ері, к‰штінің к‰ш- тісі дегендегі бір сөздің қайталанып, өзара матаса байланысуындағы ж‰йрік, ер, к‰шті сөздерінің ілік жалғауда бағыныңқы сыңарда жасалуы сөздердің қайталануы арқылы құ- ралған анықтауыштық қатынастағы сөз тір- кестер» [7, 45-46 бб.]. Ал әрт‰рлі сөз тапта- рынан жасалатын анықтауыштар (сын есім сияқты) мағыналық жағынан сапалық анық- тауыш, меншікті анықтауыш болып екі топқа бөлінеді. Қабыса байланысатын сапалық анықтауыштарға сын есім, сан есім, сілтеу есімдік, есімше, атау тұлғалы зат есімдерден болған анықтауыштар жатады. Матаса байла- нысқан меншікті анықтауышқа ілік жалғауын- да айтылған анықтауыштар жатады. Араб тілінде анықтауыш сөйлемдер есім немесе етістік сөйлемнен тұрса, ةلمجلا ﻩبش - сөйлемшелер فرظ - ‰стеу немесе رورجمو راج - ілік септігіндегі сөзден жасалады. Дара анық- тауышқа қарама-қарсы есім яки етістік сөйлем- нен құралған сөйлем анықтауыш сөйлем болады. Анықтауыш сөйлемдер белгілі анықталу- шының анықтауышы болмайды, керісінше, белгісізге анықтауыш болып келеді. Егер сөй- лем белгілі сөзден кейін келсе, ол пысық- тауышқа айналады. «Анықтауыш есім немесе етістікті сөйлемнен жасалып, анықталушы белгісіз к‰йде тұрса, сөйлем анықталушының анықтауышы болып табылады. Ал керісінше, сөйлем есімді немесе етістікті болып тұрып, бірақ сипатталушы белгілі болып келсе, ол لاح - пысықтауыш болғаны» [8, 578 .ص]. Мысалы: ،ًاباَتِك ُلمحَي ٌلجر َءاج - кітап жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|