Алматы 2014 almaty 2

 

247 

камераның жүктелу деңгейінің индикаторы болып табылатын тіркеуші аспап 11 арқылы кедергілерді 

компенсациялайтын блоктың шығысындағы 3 сигнал тек I камераның жүктелуімен  ғана функциялық 

байланысқан  электронды  реттеуіш  12  және  басқарушы  магнитті  күшейткіш  13  орындаушы 

механизмге  14  әсер  етеді.  Соңғысы,  өз  кезегінде,  тұрақты  ток  қозғалтқышы  16  арқылы  I  камераға 

берілетін    кірістік  шикізаттың  мөлшерін  өзгерте  отырып  табақшалы  қоректендіргіштің  17  айналу 

жиілігін өзгертетін  күштік магнитті күшейткішті 15 басқарады.  Кіші ұнтақтау камерасының шуылы 

10 микрофон 18 арқылы қабылданады. Бұл сигнал кедергілерді компенсациялаушы блокқа 3 түседі 

және камераның жүктелу деңгейін көрсететін 10 тіркеуші аспап арқылы 19 электронды реттеуішке 20  

өтеді. Сол жерден магнитті күшейткіш 21 және атқарушы механизм 22 арқылы сигнал элеватордың 

25  көмегімен  сепараторда  24  классификацияланған,  I  және  II  камераларының  ұнтақтау  өнімдері 

бағытталатын  құмды  жүктеменің  23  таратушы  органына  әсер  етеді.  Реттегіштерді  (С-0,  16) 

қоректендіру  үшін  жүйе  қосымша  тұрақталған  кернеу  көзіне  ие,  ал  кедергілерді  компенсациялау 

сұлбасын  қоректендіру  үшін  және  тіректік  кернеуді  қалыптастыру  үшін  –  СH-I.    Кедергіледі 

компенсациялау  сұлбасының  тіркеуші  аспаптардың  кірістерімен  үйлестіру  үшін  соңғылары  ретінде 

төменгі  омды  кірістерге  ие  автоматты  потенциометрлерге  қарағанда  жоғарғы  омға  ие  рН-метрлер 

(рН-261) таңдалды. Басқару блоктары (БУ-1/6)  жүйені автоматты режимнен дистанционды режимге 

ауыстырып  қосу  үшін  сәйкес  батырмалардың  көмегімен  қызмет  етеді.  Одан  басқа,  оларға  реттеу 

қозғалысының  бағытын  («көбірек»,  «азырақ»)  көрсететін  сигналды  шамдар  және  электронды 

реттеуіштердің берілістері енгізілген. Жүйенің орындаушы механизмдері білігінің (ПР-IМ,  МЭК-10Б)  

орналасуын  қадағалау  күй  индикаторларының  (ИПУ)  көмегімен  жүзеге  асады.  АРЖ-сін  орнатқан 

кейін,  жүйенің  барлық  элементтерін  және  үрдіске  жүйені  баптағаннан  кейін  [4]-де  ұсынылған 

мәліметтерге сәйкес  үш түрлі нұсқада  [5] салыстырмалы сынақтар жүргізілді: 

1.  Тек ірі ұнтақтау камерасының жүктелу деңгейінің АРЖ-сы; 

2.  Тек кіші ұнтақтау камерасының жүктелу деңгейінің АРЖ-сы; 

3.  Диірменнің камералар бойынша жүктелуінің екіконтурлы АРЖ-сы. 

 

 

                

 

 

 

Кенмен  жүктелген  диірменді  реттеуші  жүйелердің    осындай  технологиялық  сұлбаларда    тек 

ұнтақтаудың бірінші сатысында ғана  тұрақтандыруды орындайтыны мәлім. Мұндай жүйелердің  екі 

сатылы  ұнтақтау  режимін  тұрақтандыра  алмайтындығы  жұмыста  көрсетілген.  2-суретте  тек 

біріншілік сатыда кірістік қорек көзінің шамасының өзгерісі жүктеменің тұрақтанған кезінде, камера 

арасындағы құмдық жүктеменің тұрақты қатынасы кезінде, яғни басқарудың екінші контуры сөнген 

кезінде    диірменнің  қосынды  жүктелуінің  (элеватордың  жүктелуі)  және  камералардың  жүктеме 

деңгейі өзгерісінің қисықтары берілген.  Осыған орай біріншілік сатының жүктемесін тұрақтандыру 

кең  шекте  өзгеретін  кіші  ұнтақтау  камерасының және  элеватордың    жүктелу  деңгейін  әлі  де  болса  

тұрақтай  алмайтыны  аңғарылады.  Соңғы  жағдай  әртүрлі  кен  орындарынан  жеткізілетін  тұрақты 

шихталық кен, яғни кірістік кеннің ұнтақталымдылық қасиетімен түсіндіріледі. 2, а–суреттен көрініп 

тұрғандай    кіші  ұнтақтау  камера  жүктелуі  10  %-дан  180  %-  ға  өзгереді  (2  қисық),  ал  элеватор 

жүктелуі 25%-дан 170 %-ға өзгереді (3 қисық). Элеватор жүктелуі майда ұнтақтау камера жүктелуіне 

еретінін  (3  және  2  қисықтар)  айта  кетейік.    Бұл  жағдай  осы  параметрлер  арасындағы  жоғары 

1-сурет. Екі контурлы  

АРЖ-ның блок-сұлбасы. 

 

 

248 

корреляциялық  байланысты  растайды  және  элеватордың  жүктелуі  бойынша  кеннің 

ұнтақталымдылық қасиетін жанама түрде білуге мүмкіндік береді.  

2.  б-суретте  бастапқы  қоректің  тұрақты  шамасына  немесе  осы  камераға  берілетін,  яғни  

басқарушы  бірінші  контурдың  ажырауы  кезінде,  құмдық  жүктеменің  санының  өзгерісімен    уақтап 

ұнтақтаушы  камера  қосылуы  АРЖ  сынау  мәліметтері  келтірілген.  Тек  екінші  кезеңнің  (2  қисық)  , 

бірінші  кезеңнің  (1  қисық)  және  элеватордың  (3  қисық)  жүктелулері  тұрақтануы  кезінде  осылайша 

белгілі шектерде өзгереді.  20.00-ден 4.00 сағатқа дейін ірілеп ұнтақтаушы камера жүктелуі  40%-дан 

200 %-ға өсті, келесі екі сағатта  15 %-ға дейін төмендеді. Сағат 8.00-ге жақын 185 %-ға көтерілді және 

т.с.с.  Бұл  жағдайда  суммалық  жүктеме      80%-дан  140%-ға  дейін  өзгереді.  Екінші  нұсқада  суммалық 

жүктеменің тербелісі төмендеді: 20-140 % қарсы 25-170 %-ға, бұл суммалық жүктемеге екінші кезеңнің 

қосылуы  күшті  әсер  ететінін  білдіреді.  Осылайша  бір  кезеңнің  қосылу  тұрақтылығы  екінші  ұсақтау 

кезеңінің  жұмысын  тұрақтандыра  алмайды,  бұл  заводты  тек  процестің    бір  кезеңінің  екі  кезеңдік 

ұсақтауында қосылу режимдерінің тұрақтанудың бар тәжірибесінде дұрыс емес ете алады.   

Екі контурлы АРЖ-нің  екі камерасының іске қосу сынау нәтижелері 2, в-суретте келтірілген. 

Бұл нұсқа камераны қосылу тұрақтылық түсінігі туралы жақсы нәтижені береді. Бірақ бұл жерде бір 

ерекшелік пайда болады, ірілеп ұнтақтау камерасының реттелуші өлшемінің тербеліс амплитудасы, 

бірінші нұсқаның нәтижесіне қарағанда автотербеліс жиілігі төрт есе  өсті.  

Бұл  жағдай  мынаның    жалғасы,  яғни  бірінші  нұсқада  АРЖ  бірінші  кезеңдік  қосуды  реттеу  

құмдық жүктемені  тарату органының фиксацияланған жағдайында болған болатын, бастапқы кеннің 

ұсақталу  қасиеті  есебінен  құмдық  жүктеме  шамасының  өзгеруі  болады.  Бастапқы  кеннің  ұсақталу 

қасиеті  баяу  біртектілікке  ие  және  бұл    қысылу  бірінші  контурмен  оңай  компенсацияланады.  Екі 

реттеу  контурының  жұмыс  істеу  кезінде  бірінші  контурдағы  реттеу  сапасының  төмендеуі 

байланыстың  қиылыстық  каналы  (осы  жағдай  үшін  канал:  шибер-трубоөткізгіш-бірінші  камераның 

кірісі)    бойынша  екінші  контур  жұмысының  зиянды  әсер  етуімен  түсіндіріледі.  Бірінші  камераны 

қосу  деңгейінің  төмендеуінен  жүйе  бастапқы  қорек  көзін  максимумға  дейін  жоғарлата  береді, 

осының салдарынан  мұндай пиктік жағдай болуы мүмкін, ал дәл сол уақытта екінші камераның қосу 

деңгейінің өсуіне байланысты екінші контур бастапқы қорек көзі шамасынан I50350 % -ға жететін  

және  ұсақталуы  біршама  қиын    материалдан  тұратын  бірінші  кезеңдегі    барлық  құмды  жүктемені 

дұрыстайды.  Екі  максималды  ағындарды  беттестіру  орын  алады,  ол  бастапқы  қоректі    минимумға 

дейін төмендете бастайтын бірінші контурдың реттелетін шамасына дереу әсер етеді.  Әрі қарай кері 

процесс жүреді, ол қарама-қарсы пиктік жағдайдың туылуына әкелуі мүмкін.  Бірінші контур екінші 

контурдың  әсерімен  анықталушы  ауыр  талаппен  жұмыс  істеп  тұр,  осы  кезде  амплитуда  да  және 

бірінші контурдың шығыстық сигналының жиілігі де лезде өсіп кетеді. Максималды тапсырылатын 

реттеуші  контурлардың  әсерін  орнатқан  кезде,  бірінші  контурдың    шығыстық  шамаларының 

тербелісі  одан әрі өседі: басқаруды жоғалтқанша дейін – ірілеп ұнтақтау камерасының «құлдырау» 

авариялық жағдайына дейін. 

Бірінші камераның қосылу деңгейінің өзгеруі екінші камераның жұмыс режиміне әсер етпейді, 

ол келесі себептерге жүгінеді:  

1.  Бұл  әсер  үлкен  емес  амплитудаға  ие,  ол  реттеуші  бірінші  контурдың  сапалық 

көрсеткіштерімен анықталады; 

2.  Екінші  камераның  қосылу  деңгейіне  әсер  ету  үшін  әсер  бірінші  ұнтақтау  камерасынан 

өтеді,  элеватор,  сеператор,  трубоөткізгіш,  осы  кезде    объектінің  фильтрлеуші  құрамы  туралы 

айтылады, ол осы жағдайда оңтайлы роль атқарады;  

3.   Осы  әсердің  бөлігі  дайын  өнім  ретінде  жүйеден  сеператор  арқылы  алып  кетіледі,  бөлік 

ірілеп  ұнтақтау  камерасына  ұсатылғанша  дейін  қайта  келеді,  ал  қалған  бөлігі  екінші  камераның 

кірісіне түседі.  

4.  Артынша,  қысылу  бірінші  контурдан  екінші  контурға  байланыстың  қиылысу  каналы 

бойынша  үлкен емес амплитуданың біртекті сипаттамасын  тасиды, сондықтан да басқарудың екінші 

контурымен  жақсы  компенсацияланады.  Ол  шығыстық  шаманың  тербеліс  амплитудасына    әсер 

етпейді деуге болады, бірақ автотербелістің жиілігі біршама өседі. АРЖ үш нұсқасын сынау кезінде 

элеватор  жүктемесінің  өзгеру  қисығын  салыстыру  қорытынды  жасауға  мүмкіндік  береді,  ол 

қарастырылып  отырған  ретте  диірменнің    суммалық  қосылуларының  тұрақтылығы  лезде  өседі 

(2,а,б,в-суреттегі  3-қисық).    Соңғысы    жүйенің  классификациялаушы  элементтерінің  жұмысын 

жақсартады, ал артынша дайын өнімнің гланулометриялық  құрамының тұрақтылығын жоғарлатады.  

Кондинционсыз  кластың  пайыздық  құрамын  шашырату  автоматты  және  қолмен  басқару  кезінде 

сәйкесінше  1,2 % және 4% құрайды, ол кенді құнарландыру бойынша кезекті операцияларға оңтайлы 

ә

сер етеді [2]. 

 

249 

         

 

 

5.  Екі контурлы АРЖ-нің ұзақ сыналуы екі камералы шарлы диірменнің қосылуын көрсетті: 

кеннің ұсақталу қасиетінің кең түрде өзгертудің (минимумнан максимумға  дейінгі кеннің ұсатылуын 

өзгерту  уақыты  шамамен  2-3  сағатқа  тең,  2-суретті  қараңыз)  арты  агрегаттың  өнімділігі  мағыналы 

(ескерілетін) шекте өзгереді. Бірінші контурдың тапсырмасын периодты түрде коррекциялау процесті 

басқару тиімділігін жоғарлату үшін талап етілуіне байланысты, және де екінші контурдың қалыпты 

жұмысы  үшін    жүйедегі  циркуляциялаушы  жүктеменің  анықталған  шамасын  ұстап  тұру  керек. 

Жұмсақ  кен  үшін  бірінші  контурдың  тапсырмасын  жоғарлатқан  жөн,  ал  қатты  кен  үшін  -    оны 

төмендету.  

6.  Осылайша,  Екі  контурлы  АРЖ  қолданумен  процесті  басқару  тиімділігін  жоғарлата  беру 

үшін келесі екі тапсырманы шешу керек: 

7.  Бірінші  контур  тапсырмасын  коррекциялау  алгоритмін  жасақтау  қажет.  Кеннің  ұсақталу 

шамасы бойынша реттеу және осы алгоритмді техникалық жүзеге асыру.  

8.  Басқарудың  екінші  контурының  жұмысынан  біріншіге  технологиялық  канал  бойынша 

қиылысу  байланысының  күшті  зиянды  әсерін  компенсациялауға  мүмкіндік  беретін  құрылғы 

жасақтау. 

 

Ә

ДЕБИЕТ 

1.  Адамбаев  М.  Д.  Новая  эффективная  система  управления  режимами  работы  двухкамерных 

сепараторных  мельниц  //  Научно-технич.  журнал    “Промышленность  Казахстана”,  №  3  (12)/2002  –  Алматы, 

2002, с. 81-84. 

2.  Адамбаев  М.Д.,  Березин  Ю.Л.,  Утеев  А.А.  и  др.  Результаты  промышленных  испытаний  системы 

автоматического  управления  режимов  измельчения  //Инф.бюлл.  Сер."Промышленность  горнохимического 

сырья", Вып.2,-М.: НИИТЭХИМ, 1973, с.39-41. 

3.  Адамбаев  М.  Д.  Способ  автоматического  управления  загрузкой  двухкамерной  сепараторной 

мельницы и устройство для  осуществления этого способа // Тр. Международной научно-практ. конф. “Горное 

2-сурет. Автоматты реттеу жүйесінің 

үш нұсқасын сынау нәтижелері: 

I - жүктеу I камералар;  

2 - П камерасын жүктеу;  

3 -  элеватордың жүктелуі 

 

 

250 

дело в Казахстане. Состояние и  перспективы”. Вып. 2. – Алматы, КазНТУ, 2000, с. 46 – 50. 

4.  Ротач В.Я. Расчет настройки промышленных систем регулирования. -М.-Л.; Госэнергоиздат, 1961, 344 с. 

5.  А. с.  № 1255 РК. Устройство автоматического   управления загрузкой двухкамерной сепараторной 

мельницы Опубл. 30.12.93. Бюл. №3 / Адамбаев М.Д., Байдавлетов Т.К. 

 

Адамбаев М.Д., Юсупова С.А., Сәбитқызы Б., Скендирова Л.Ш. 

Разработка и промышленные испытания двухконтурной САР процессом двухстадиального измельчения 

Резюме.  В  работе  даны  результаты  промышленных  испытаний  двусвязной  системы  автоматического 

управления покамерной загрузкой двухкамерных сепараторных мельниц сухого помола сырья. 

Ключевые слова: двухкамерная сепараторная шаровая мельница, камеры крупного и мелкого помола, 

двусвязное управление, промышленные испытания, измельчаемость. 

 

Adambaev M.D., Yusupova S.A. Sabitkyzy B., Skendirova L. Sh. 

Development and testing of a two-industrial two-stage grinding process ATS 

Resume.The paper presents the results of industrial tests of the automatic control system of a doubly connected 

load on a cell separator bicameral mills dry grinding of raw materials. 

Key  words:  bicameral  separator  ball  mill,  large  and  small  camera  grinding,  doubly  linked  management, 

industrial testing, grind ability. 

 

 

251 

СЕКЦИЯ   

СОЦИАЛЬНО-ГУМАНИТАРНЫЕ ЭФФЕКТЫ РЕСУРСОСБЕРЕГАЮЩЕЙ ЭКОНОМИКИ 

Подсекция   

Современные проблемы и тенденции развития экономики в ХХI веке 

УДК 33:330 

Абдикадырова Р.А. 

Казахский национальный технический  университет им. К.И. Сатпаева 

г. Алматы, Республика Казахстан 

vip.a.ray@mail.ru 

КОМПЛЕКСНЫЙ АНАЛИЗ И ХАРАКТЕРИСТИКА СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОЙ 

ПРЕСТИЖНОСТИ ТРУДА 

Аннотация.  В  статье  для  комплексного  анализа  и  характеристики  социально-экономической 

престижности  труда  ставятся  определенные  необходимые  задачи.  Раскрывается  суть  каждой  задачи, 

рассмотрены  факторы,  составляющие  сущность,  место  и  роль,  значение  социально-экономической 

престижности труда.  

Ключевые  слова:  социально-экономическая  престижность  труда,  условия  труда,  содержание  труда, 

характер  труда,  человеческий  капитал,  комплексное  стимулирование,  материальные  стимулы,  моральные 

стимулы. 

В  послании  Президента  Республики  Казахстан  Нурсултана  Назарбаева  народу  Казахстана 

одним  из  приоритетов  достижения  экономического  роста  определён  ускоренный  экономический  и 

социальный прогресс: «Стратегия — это программа конкретных практических дел, которые день за 

днем, из года в год будут делать лучше страну и жизнь казахстанцев. Но каждый должен понимать и 

знать,  что  в  рыночных  условиях  не  надо  ждать  манны  небесной,  а  эффективно  трудиться.»,  «Наш 

путь в будущее связан с созданием новых возможностей для открытия потенциала казахстанцев.» [1] 

Анализ  как  отечественной,  так  и  зарубежной  литературы  раскрывает  отдельные  стороны  и 

аспекты  трудовой  деятельности  и  повышения  трудовой  активности,  однако  комплексному 

исследованию этих аспектов и проблем в условиях рыночной экономики отводится небольшое место. 

Так,  к примеру, в отдельности рассматриваются характер, содержание, условия труда, материальное 

стимулирование, однако то, что все эти категории отражают и формируют в комплексе социально-

экономическую престижность труда, - данной проблематике из работ посвящены единицы.  

Тем  более,  что  развитие  рыночных  отношений,  НТП,  автоматизация  и  компьютеризация 

производственных процессов предъявляют новые требования к состоянию характера, содержания и 

условий труда. 

Ещё  сохраняется  социальная  неоднородность  труда,  выражающаяся  в  том,  что  наряду  с 

высококвалифицированным,  высокомеханизированным,  творческим  трудом  определённой  частью 

рабочих  выполняются  и  неквалифицированные,  малопривлекательные  работы,  работы  в 

неблагоприятных  условиях,  связанные  со  значительными  затратами  физического  труда,  а  также  в 

том, что сохраняются различия в общеобразовательной и профессиональной подготовке различных 

групп рабочих (что непосредственно влияет на уровень их общественного сознания), в уровне оплаты 

их труда.  

Для комплексного  анализа  и характеристики социально-экономической     престижности труда 

необходимо: 

Во-первых, исходя из различных точек зрения, существующих в отечественной и зарубежной 

литературе  определить  сущность  и  место  социально-экономической  престижности  труда  в  системе 

 

 

252 

экономических производственных отношений. Социально-экономическая престижность труда – это 

социально-экономическое  состояние  труда,  оказывающее  определяющее  влияние  на  отношение 

человека к труду, на эффективность хозяйствования, на развитие и совершенствование человеческого 

фактора;  воздействующее  на  формирование  прочных  мотивов  труда,  интереса  к  труду,  повышение 

трудовой, творческой и социальной активности. 

Во-вторых, выявить системную  взаимосвязь экономических категорий: содержания, характера 

и  условий  труда,  определяющих  социально-экономическую  престижность  труда.  Социально-

экономическая престижность труда выражается через его характер, содержание и условия, которые, 

как  взятые  в  отдельности,  так  и  в  совокупности,  оказывают  огромное  влияние  на  мотивацию 

деятельности  работника.  На  современном  этапе  развития  рыночной  экономики  и  развития  научно-

технического  развития  (НТП)  с  преобразованием  общественных  условий  трудовой  деятельности, 

отношение человека к объективному назначению труда приобретает качественно иной характер.  

В-третьих, определить и сформулировать политэкономические аспекты проблемы активизации 

человеческого фактора и повышения трудовой активности участников общественного производства, 

заключающиеся  в  выявлении  наиболее  общих  тенденций  в  возникновении  заинтересованности 

работников  и  производственных  коллективов  в  высокоэффективном  труде.  Объектом  активизации 

является человеческий (личный) фактор производства. Однако в современных условиях это понятие 

характеризуется  как  человеческий  капитал.  Бытует  мнение,  что  теория  человеческого  капитала 

появилась в экономике относительно недавно с подачи институциональной экономической теории. В 

условиях разворота к инновационной экономике    человеческий капитал становится стратегическим 

ресурсом  страны.  В  повестке  дня  Казахстана  стоит  задача  перехода  от  понятия  «человеческий 

фактор»  к  понятию  «человеческий  капитал».  Развитие  человеческого  капитала  необходимо 

рассматривать в качестве жизненно важного национального приоритета Казахстана. Капитализация 

человека должна возрастать и приносить ему и стране дивиденты.  

Теория человеческого капитала – теория, предполагающая, что умение работника или группы 

работников добиться лучшего результата приводит к повышению их доходов. Человеческий капитал 

–  это  интеллект,  здоровье,  знания,  качественный и  производительный  труд  и  качество  жизни.  «По 

подсчетам экспертов, в общем объеме национального богатства наиболее успешных стран примерно 

15 процентов приходится на материальные ценности, 15-20 процентов – на природные ресурсы, а 65 

процентов  –  это  человеческий  капитал»,  -  отметил  глава  государства  в  лекции  перед  студентами 

«Назарбаев Университета».  

В-четвертых,  выработка  общих  принципов  комплексного  стимулирования  трудовой 

деятельности с целью ее активизации для повышения социально-экономической престижности труда. 

Стимулирование труда – это система воздействия на человека, целью которой является повышение 

экономической  отдачи  работников,  их  трудового  потенциала,  развитие  такого  отношения  к  труду, 

которое  отражает  прогрессивные  сдвиги  в  системе  потребностей  людей,  в  структуре  личных 

интересов, ведёт к развитию способностей работника, повышению его экономической и социальной 

ответственности. Построение такой системы должно опираться на правильное и глубокое познание 

мотивов  трудовой  деятельности  человека  в  современном  обществе  и  объективных  факторов  и 

причин,  лежащих  в  основе  этих  мотивов.  Анализ  мотивации  труда  необходимо  вести  по  двум 

направлениям: 

- следует проанализировать соотношение в массовом трудовом сознании различных ценностей 

труда  и  требований  к  работе,  определить  их  соотносительную  значимость  и  иерархию,  влияние 

мотивации на эффективность деятельности;  

- выделить на основе индивидуального ценностного сознания различные типы мотивации труда 

и дать количественную оценку их распространенности.  

Экономические  интересы  выражают  отношения  между  личностью  и  обществом  не  только  по 

поводу  произведённого  продукта,  но  и  по  поводу  обеспечения  более  полного  удовлетворения 

производственных  и  личных  потребностей  работников  в  процессе  труда:  это  и  содержательность 

самой  работы,  её  условия,  и  привлечение  работников  к  управлению  производством,  и  создание 

благоприятного  морально-психологического  климата  в  коллективе  и  т.  д.  Следовательно, 

экономические  интересы  нельзя  сводить  только  к  материальной  форме  произведённого  продукта. 

Они  связаны  с  удовлетворением  как  материальных,  так  и  духовных  потребностей.  Значит, 

экономические  интересы  проявляются  посредством  материального  и  морального  стимулирования 

работников.  

На  наш  взгляд,  стимулы  –  это  экономические  формы,  направленные  на  реализацию 

экономических  интересов,  на  разрешение  противоречий  между  их  различными  видами, 

 

 

253 

побуждающие  работников  к  высокопроизводительному  и  добросовестному  труду.  Стимулами  в 

политико-экономическом  смысле  выступает  та  сторона  экономических  отношений,  в  которых 

проявляется  необходимость  участия  работников  и  трудовых  коллективов  в  общественном 

производстве.  

Материальные стимулы – это те формы воздействия на субъектов производства, связанные  с 

присвоением доли произведённого продукта в зависимости от достигнутого результата работником.  

Для  создания  новой,  эффективной  системы  материального  стимулирования  в  условиях 

обострения  проблемы  трудоустройства  высвобождаемых  работников  и  частичной  безработицы 

необходимо руководствоваться следующими основными принципами: 

-  вознаграждение  работников  в  размерах,  объективно  отражающих  количество  и  качество 

затраченного труда и результаты работы коллективов; 

-  предоставление  предприятиям  и  организациям,  функционирующим  на  основе  различных 

форм собственности, максимальной самостоятельности в вопросах оплаты труда; 

-  социальные  гарантии  получения  добросовестно  относящимися  к  труду  работниками 

государственного  сектора  экономики,  а  также  привлеченными  по  найму  на  предприятия  и  в 

организации других форм собственности установленного государством минимума заработной платы.  

Как  составная  часть  механизма  хозяйствования,  стимулирование  направлено  на  реализацию 

объективных экономических  интересов  и  их  оптимальное  сочетание.  Оно  является  одним  из  путей 

активизации человеческого фактора.  

Несмотря  на  то,  что  в  современных  условиях  хозяйствования  имеет  место  переакцентировка 

внимания на материальные стимулы, немаловажная роль и значение отводится вопросу о повышении 

действенности  моральных  стимулов  к  труду.  В  научной  литературе  существуют  различные  точки 

зрения относительно  сущности  моральных стимулов: это и то, что они составляют часть духовных 

стимулов,  отождествление  с  волей,  с  моралью,  сведение  лишь  к  конкретным  формам  морального 

поощрения,  что  обедняет  многообразие  форм  воздействия  на  человека.  В  современных  условиях 

возрастает  значение  стимулов  морального  порядка,  поощрений,  грамот,  похвал,  общественное 

положение,  удовлетворенность  самим  трудом,  предоставление  самостоятельности  в  решении 

производственных  задач.  В  моральных  стимулах  выражается  отношение  к  труду  как  к  средству 

самовыражения, самореализации и самоутверждения личности.     

 

ЛИТЕРАТУРА 

1.  Послание  Президента  РК  народу  Казахстана  от  17  января  2014  года  «Казахстанский  путь  -  2050: 

Единая цель, единые интересы, единое будущее»  

2.  Мухамеджанова  А.Г.  Человек  –  исходная  категория  экономической  теории//  http:// 

ideashistory.org.ru./pdfs/28mukhamedzhanova23.pdf,2002    

                                 

REFERENCES 

1.    The  message  of  the  President  of  the  Republic  of  Kazakhstan  Nursultan  Nazarbayev  to  the  people  of 

Kazakhstan of January 17, 2014 "The Kazakhstan way — 2050:   Uniform purpose, uniform interests, uniform future"   

2 . Marx K., Engels F. Soch. t. 23, page 81 

3 . A.I. Volgin "Socio-economic factors in strengthening of discipline of work" - Irkutsk, 1988 

  

                                               

Ә

бдіқадырова Р.А. 

жүктеу/скачать 37,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: