Алматы экономика және статистика академиясы

 
 
3. Ұлттық банктің басты қҧралдары болатындар: 
 
 
- Қазақстан банктеріне Ұлттық банк несие мен сиақы ставкасының деңгейі 
 
 
-  Минималды  міндетті  резервтер  Қ-ның  ҰБ-не  депозитті  салу,  сонымен 
қатар белгілі  мерзім бой-ша дифференциялау. 
 
 
- Мемлекеттік бағалы қағаздары ашық нарықта сатып алу операциялары 
 
 
- Банктің несиелері 
 
 
-  Несиелік  операцияларының  тікелей  тӛлемінің  деңгейі  және  тӛлеміне 
тікелей сандық  ставкалар. Ақша нарығындағы интернеция. 
 
 
- Несие ставкасы 
 
Қазақстанның  ҰБ  қайта  қайталандырудың  ресми  ставкасын  реттейді.  Сонымен 
қатар  басқа  сыйақы  ставкалары  бойынша  операцияларды  жүргізеді.  Қайта 
қаржыландырудың  ресми  ставкасын  ақша  нарығының  жалпы  жағдайына  сұраныс  пен 
ұсыныс  бойынша  инфляцияға  байланысты  реттеледі.  Қазақстанның  ҰБ-і  сыйақылар 
ставкасының  саясатын  нарықтық  ставкасына  әсер  ету  үшін  қолданады  және  де 
мемлекеттің ақша-несие саясатының шегеруін жүзеге асырады. 
 
Қазақстанның  Ұлттық  банктің  резервтік  ашық  нарықтағы  операцияларда 
қазынашылық вексельдерді, мемлекеттік облигацияларды және басқа мемлекеттік бағалы 
қағазаздарды  сатып  алу  сатумен  кӛрсетіледі  және  ақша  массасын  реттеу  мақсатында 
қайталама нарықтар ақша массасын реттеу мақсат. ҰБ-н жүзеге асырылады. Қазақстанның 
ҰБ-і  ресми  сипатына  сәйкес  коммерциялық  вексельдерді  қайта  есептеп  шығарады. 
Валюталық  нарықтағы  интервенция  мен  банк  арқылы  және  биржалық  нарықтары 
шетелдік валютаны сатып алу, сату операциялармен жүргізіледі.  
 
 
4.  Коммерциялық  банктер  қызметтерін  реттеу  2  деңгейлі  банктің  ҰБ  қарым 
қатынасы қолданылатын келесі принциптермен құрылады. 
 
 
- ҰБ-банктердің оперативті қызметіе араласуға құқығы жоқ 
 
 
- ҰБ-функцияларды реттеуде және қадағалауға ҚР-ң ҰБ туралы заңды күші 
бар Президенттің жарлығымен шектеледі 
 
 
-  ҰБ-2-ші  деңгейлі  банктер  үшін,  оның  фаилдарына  бірлескен  банктерді 
экономикалық нормалар  белгілейді 
 
 
 
+ алғашқы жарғылы қордың ең тӛмен кӛлемі 
 
 
 
+  банктің  жеке  қаражаты  мен  оның  міндеттемелері  (активтер  және 
пассивтер) 
 
 
 
+ баланстың ӛтімділік кӛрсеткіші 
 
 
- ҰБ орналасқан міндетті  кӛлемі 
 
 
- 1 қарыз алушыға минималды тәуекелдік береді 
 
 
- Нормативтік шеттеулер банктің қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету. 
Олардың  кредиторлармен  үндесу  қорлары  сонымен  қатар  республикадағы  ақша 
айналымын нығайту мақсатында 
 
 
-  ҰБ-бақылау  функцияларын  екінші  деңгейлі  банктер  қатынасында  жүзеге 
асырылады.  
Сондықтан  ҰБ-ң келесі қҧқығы бар: 
 
 
* заңмен бекітілген ақшалай айыпыұл салу  
 
 
* банктік операц. қолайсыз жағдайда банкте уақытша басқаруды ӛз қолына 
алады. 
 
 
* кейбір банктің операц. орындау лицензиясынан  
 
 
* ҰБ-н бекітілген жеке нормативтің ӛзгеруі. 
 
 
 
СӚЖ: 1) ҰБ реттеуші бӛлігінің дамуындағы факторлар қандай? 
 
 
   
2)  Экономикалық  дағдарыс  жағдайында  коммерциялық.  банк  неге 
қысқа мерзімді несиені береді. 

                                      6. Дәріс. Мемлекеттің бюджеттік-салықтық саясаты 
 
 
1. Салық саясатының құру принциптері, салық жүйесі 
 
2. Бюджеттік жүйені қалыптастыру бюджеттің негізгі сипаттамасы 
 
3. Бюджеттік қатынастарды реттеу саласындағы мем-к басқару 
 
 
1.  Салықтар-мемлекеттік  бюджетке  заңды  және  жеке  тұлғалардан  белгілі  бір 
мӛлшерде  түсетін  міндетті  тӛлемдер.  Салықтар  мемлекеттің  біржақты  тәртіппен  заң 
жүзінде  белгіленген  белгілі  бір  мӛлшерде  жүргізетілетін  қайтарымсыз  және  ӛтемсіз 
сипатта  болатын  бюджетке  тӛленетін  ақшалай  тӛлемдер.  Салықтық  экономикалық  мәні 
мыналар: 
 
 
-  салықтар  ш.ж.с.  және  халық  табысның  қалыптасуындағы  қаржылық 
қатынастың бір бӛлігін білдіреді. 
 
 
-  салықтар  Ш.Ж.С-ң,  жеке  тұлға  мен  мемлекет  арасындағы  мемллекеттік 
бюджет арқылы жүзеге асырылатын экономикалық категория. 
 
 
- салықтар мемлекеттің құрылуы мен п.б. және мемлекеттің ӛмір сүруі негізі 
болып табылады. 
 
Мемлекет құрылымының ӛзгеруі, ӛркендеуі қатанды болса. оның салық жүйесінің 
қайта құрылуымен, жаңаруымен бірге қалыптасады. Әрбір мем-те ӛзінің ішкі және сыртқы 
саясатын  жүргізу  үшін  белгілі  бір  мӛлшерде  қаржы  кӛздері  қажет.  Сондықтан  салықтар 
мемлекеттің тұрақты қаржы қоры. 
 
Мемлекет  салықтары  экономиканы  дамыту,  тұрақтандыру  барысында  қуатты 
экономикалық  ,  экономикалық  негізінде  пайдаланылады.  Салықтың  мынадай  негізгі 
қызметтері бар:                                                               1) реттеушілік  
 
 
 
 
 
 
 
        2) фискальды 
 
 
 
 
 
 
 
        3) қайта бӛлу 
 
Реттеушілік қызметі-салықтың ең негізгі қызметі. Осы қызмет арқылы саклықтар 
ел эк-на ӛз ықпалын тигізеді, яғни салықтық реттеу жүзеге асырылады. Салықты реттеудің 
ең  басты  қызметі  фискальды  ж/е  бюджеттік.  Ол  қызметі  арқылы  мем-к  бюджет  кіріс 
бӛлімі  құрылып,  сал-ң  қоғ-қ  міндеттерді  атқарады.  Себебі  салықтар  мем-к  бюджеттің 
кірісін топтастыра отырып, әлеу-к-әскери қорғаны т.б шаралардың іске асуын қам-з етеді. 
 
Қайта  бӛлу  қызметі  арқылы  әртүрлі  қызметтер  табысының  бір  мӛлшері  мем-т 
пайдасына  ӛтеді.  Бұл  қызметтердің  іс-әрекетінің  кӛлемі  ішкі  жалпы  ӛнімді  салықтардың 
алатын үлес салмағы арқылы анықтайды. 
 
Салық салу принциптері-ҚР-ң салық заңдары салық ж/е бюджетке тӛленетін басқа 
да  міндетті  тӛлемдерді  тӛлеудің  міндеттері  салық  салудың  айқындығы  әділдігі,  салық 
жүйесінің  біртұтастылығы  ж/е  салық  заңдарының  жариялылық  принциптеріне 
негізделген. 
 
1)
 
Салық салудың міндетті принципі – салық тӛлеуші салық заң-на сәйкес салық 
міндеттемелерін толық кӛлемінде ж/е белгіленген мерзімде орындайға міндетті. 
 
2) Салық салудың айқындық принципі – ҚР-ң салықтары ж/е бюджетке тӛленетін 
басқа да міндетті тӛлемдері айқын болуға тиіс, салық салу айқындығы салық тӛлеушінің 
салық  міндеттемелері  туындауының,  орындалуының  ж/е  тоқталуының  барлық 
негіздерімен салық заңдарына белгілеу мүмкіндігі. 
 
3)
 
Салық  салудың  әділдік  принципі  –  ҚР-да  салықсалу  жалпыға  бірдей  ж/е 
міндетті болып табылады. Жеке сипаттағы салық жеңілдіктерін беруге тыйым салынады. 
 
4)
   
Салық  салудың біртҧтастық принципі – ҚР-да салық  салу жүйесі ҚР-ң бүкіл 
аумағында барлық салық тӛлеушілерге қатысты біртұтас б.т. 
 
5) Салық заңдарының жариялылық принципі – салық салу мәселесінің реттейтін
 
нормативті-құқықтық актілердің ресми болымдылығы міндетті түрде жариял. тиіс. 
 
Салықтар тікелей ж/е жанама б.б. 

Жанама салықтарға қосымша құн салығы мен акциз жатады. Салық ж/е басқа да міндет. 
ҚР-ң  заңдарына  ж/е  тиісті  жылға  арналған  республикалық  бюджет  туралы  заңдарда 
белгіленген тәртіпке тиісті бюджеттердің кірісіне түседі. 
Қаражаггың  кірісі  дағдылы  және  тӛтенше  болып  екіге  бӛлінеді.  Тетенше  кіріс 
мемлекеггік  меншікті  жекешелендіруден  шетелдіктерге  әуе  кеңістігіп,  теңіз  аймағын 
пайдалану  қүқығын  сатудан  түседі,  олар  түрақты  емес.  Кӛп  елдерде  тӛтенше  кірістің 
тұрақтысы мемлекеттің қарыз алуы (гос.займы). Мемлекетгік қаражатгың дагдылы кірісінің 
күрамы: 
Салықтар, оның ішіндс жанама және кеден салықтары қор жинауы 75-85%. Салыққа жатпайтын 
түсімдср: 
Экономиканың  мемлекеттік  бӛлігіндегі  мемлекеттік  меншіктің  кірісі,  мемлекеттік 
сауданың  кірісі    5-8%.  Мемлекеттің  олеуметтік  сақтандыру  қорына  жарналар,  зейиеткерлік 
жарна, жүмыссыздыкган сактандыру 10-12%.   
Салық жоне оның жұйесі. Кейінгі екі мың жылдықта салық қалың бүқара қауыміи 
турақты  назарынан  қалған  емес.  Салық  жинау  жүйесі  дүрыс  см  әділетсіз      кӛп      салық   
салынады      дегенді      кӛпшілік      жиі      айтад  Салықтың  әрбір  ӛзгерісіне  саяси  оң  беріліп, 
қаржылық,  сынаула  жалпы  ақпарат  орындарында  хабарланады.  Бүлай  болуы  орын  да, 
себебі, салық: 1. Тӛлеушілердің табысынан алынады; 2. Кӛзі мемлекеттердің   негізгі   кірІс   
кӛзі;   3.   Ақша-қарыз   жүйесінде нарықты экономиканың реттеу жолдарының тиімдісі. 
Нарық  экономикасы  дамыған  елдердің  мемлкет  қаржысының  80-90%  салықтан 
түседі.  Басқасы  мемлекст  кәсіпорындардың  таза  пайдасы,  қарыз  алу,  акша  шығару,  тағы 
басқадары. 
Салық  қаржы  толтырудан  басқа  қоғамдық  ӛндіріске,  оның  дамуы,  ӛзгеруіне,  салы 
бағытына, ғылыми, қарулану бағытына экономикалық осер студ
: 
үлкен мүмкіндігін туғызады. 
Салық дегеніміз заң негізінде тӛлеушінің мемлекеттік және басқа арнайы қорларға тӛлейтін 
жарнасы,  оның  орны,  уақыт  жағдайы  әрқилы.  Әртүрлі  мағынасына  байланысты  салықты 
аттары ӛзгереді,  мысалы, орыс тілінде налог, пошлина, сбор  тағы басқадай,  қазақша  салық, 
баж, алым. 
 
 
2.  Бюджет  –  мемлекеттің  міндеттері  мен  функцияларын  іске  асыруда  қаржымен 
қам-з етуге арналған орталықтандырылған ақша қоры. Бюджет жүйесі бюджеттің ж/е ҚР 
ұлттық  қорының  сондай-ақ  бюджеттік  процестермен  қатынастардың  жиынтығы.  ҚР-да 
мынадай деңг. бюджеттер бекітіледі. 
 
- Республикалық бюджет  
 
- Облыстық бюджет 
- Респ. маңызы бар қала-Астана бюджеті 
 
- Аудан бюджеті 
 
Республикалық  бюджет  –  салықтық  ж/е  басқа  да  түсімдер  есебінен 
қалыптастыратын  ж/е  орталық  мем.  орг-ң  оларға  ведомствалық  бағынысты  мемлекеттік 
мекемелердің  міндеттері  мен  функцияларын  қаржымен  қамтамасыз  етуге  ж/е  мем-к 
саясаттың  жалпы  респуб.  бағыттарын  іске  асыруға  арналған  орталықтандырылған  ақша 
қоры  республикалық  бюджет  болып  табылады.  Тиісті  қаржы  жылна  арналған  респ. 
бюджет ҚР Заңымен бекітіледі. 
 
Облыстық бюджет – салықты ж/е басқа да түсімдер есебінен қалыптастырылатын 
ж/е  облыстық  деңгейдегі  жергілікті  мем-к  органдардың  респуб.  маңызы  бар  қаланың-
Астана н/е Алматының-оларға ведомствалық  бағынышты мем-к мекемелердің міндеттері 
мен функциялары қаржымен қамтамасыз етуге ж/е тиісті әкімш.-аумақтық бірліктер мем-к 
саясатты іске асырылуына арналған орталықтандырылған ақша қоры обл. бюджет. Респуб. 
маңызы  бар  қала  Астана  бюджеті  б.т.  Тиісті  қаржы  жылына  арн.  обл.  бюджеті  Респ. 
маңызы  бар  қаланың  Астананың  бюджеті  облысы  Респуб.  ж/е  Астана  маслихатының 
шешімімен бекітіледі. 

 
Аудан бюджеті – салықтық ж/е басқа да түсімдер есебінен қалыптастыру арқ. ж/е 
ауданның  (обл.  маңызы  бар  қаланың-о.м.б.қ.)  жергілікті  мем-к  орг-ң  оларға 
ведозмствалық бағынышты мем-к мекемелердің міндеттері мен функцияларын қаржымен 
қамтамасыз  етуге  ж/е  тиісті  аудандағы  мемл.  саясатты  іске  асыруғак  арналған 
орталықтандырылған  ақша  қоры.(Аудан  н/е  о.м..б.қ  .  маслихатының  шешімімен 
бекітіледі). 
 
Тӛтенше  мем-к  бюджет-республикалық  ж/е  жергілікті  бюджеттер  негізінде 
қалыптастырылады ж/е ҚР-дағы тӛтенше н/е соғыс жағдайларында енгізіледі. 
 
Ҧлттық  қор  –  ҚР-сы  Үкіметімен  ҚР  Ұлттық  банкіндегі  шотында 
шоғырландырылатын  мем-к  қаржыларды  актив  түріндегі,  сондай-ақ  материалдық  емес 
активтерді қоспағанда ӛзег де мүлік түріндегі активтері. 
 
ҚР-дың  ұлттық  қоры  мем-ң  тұрақты  әлеу/к  эк-қ  дамуын  қамтамасыз  етуге  эк-қ 
шикізат секторына тәуелділігін ж/е қолайсыз сыртқы факторлардың ықпалын тӛмендетуге 
арналған. Ұлттық қоры жинақтау ж/е тұрақтандыру функцияларын жүзеге асырылады. 
 
Жинақтау функ-сы – қаржы ж/е материалдық емес активтерді қоспағанда ӛзге де 
мүліктердің қолданылуын қамтамасыз етеді. 
 
Тҧрақтандыру функ-сы – шикізат ресурстарына әлемдік бағның конъюктурасына 
Респуб-қ бюджеттің тәуелділігін тӛмендетуге арналған. ҚР-сы ұлттық қорының түсімі мен 
жұмсалуы Ұлттық ж/е шетел валюталарымен жүргізіледі. 
 
Бюджеттің құрылымы: 
 
•
 
Кірістер  –  бюджет  игіліктерін  реттеу  мем-ң  қаржы  активтерін  сатудан  түсетін 
түсімдер, сондай-ақ мем-к қарыздар бюджеттің б.т. 
 
•
 
Шығындар  –  бюджет  несиелері,  қаржы  активтерін  сатып  алу,  қарыздар  б-ша 
негізгі борышты ӛтеу бюдж. шығыстары б.т. 
 
 
3.  Мем-к  басқарудың  бюджеттік  қатынастарды  реттеу  саласындағы  құрылымын 
келесі органдар құрайды: 
 
1) ҚР-ның Президенті 
 
2) ҚР-ның Парламенті 
 
3) Рес-қ бюджеттің атқарылуын бақылау жӛніндегі есеп комитеті 
 
4) ҚР-ның Үкіметі 
 
5) Эк-қ жоспарлау жӛніндегі орталық үкіметті орган 
 
6) Бюджеттік жоспарлау жӛніндегі орталық үкіметті орган  
 
7) Бюджеттік атқару жӛніндегі орт. үкіметті орган 
 
8) Ішкі бақылау жӛніндегі орт-қ уәк. орган 
 
9)Маслихат 
 
10) Жергілікті атқарушы орган. 
 
7. Дәріс. Монополияға қарсы реттеу және бәсекелестік ортаны қалыптастыру 
 
1. Монополияға қарсы заңдылық, оның мәні. 
 
2. Қазақстандық монополияға қарсы реттеудің ерекшелігі. 
 
3. Бәсекелік орта, оның түсінігі ж/е негізгі кӛрсеткіштері. 
 
 
1.  Монполияға  қарсы  реттеу-нарықтық  бәсекелестіктің  дамуы  ж/е  монополиялық 
қызметтішектеу  үшін  жағд.  қамтамасыз  ету  мақсатымен  мем-к  органдармен  жүзеге 
асырылатын эк-қ-әкімшілік актілердің кешені. 
 
Монополияға қарсы реттеу таза монополия санасында бағаланған саясатты қосады. 
Сонымен қатар монополияға қарсы реттеу бұл  заңдылық фактілерін ж/е нақтв құқықтық 
нормалар  негізінде  заңды  ісі  б-ша  жеке  шешімдерді  дайындау  ж/е  қабылдау  б-ша 
монополияға қарсы органның біліктілік қызметі. 
 

Монополияның негізгі тҥрлері 
 
Жабық 
Ашық 
Таза 
Басқа бәсекелестерден заңды 
қорғалуға ие монополия 
Нарықта қандай-да бір 
ӛнімді жалғыз сатушы 
болып табылатын, бірақ 
бәсекелестерімен нақты 
қорғалуға ие емес 
монополия 
Монополия ұзақ мерзімді 
ұстанымда минималды тек 
қана фирма бүкіл нарықта 
қамтамасыздандырған 
 
 
Таза  монополия  –  нарық  тауарлардың  жағдайын  кӛрсете  алады.  Таза  монополия 
саласында тұтынушылар мен таза монополия субъектілерін қосатын құқықтық қатынасқа 
қатысушылардың ерекше субъективті құрамы әрекет етеді. 
 
Тұтынушыларға  таза  монополия  субъектілерімен  ӛндірілетін  тауарды  ж/е  заңды 
тұлғалар  жатады.  Таза  монополияның  субъектісі  бұл  таза  монополия  жағд-да 
тұтынушыларға  жұмыс  ж/е  қызмет  кӛрсетуді  ұсынатын,  тауар  ӛндірумен  айналысатын 
заңды тұлға ж/е жеке кәсіпкер б.т. 
 
 
 
 
Кәсіпорын монополиялары мен басқарудың әкімшілік жүйесінің механизмдері мен ӛзара 
әрекетінің схемасы. 
 
 
  
 
 
Экономикалық әдіс 
 
 
Салааралық әдіс   
 
Институиционалды әдіс 
 
салықтық-бюджеттік, инв-лық ж/е тарифтік саясаттары- 
Ұйыждастырушылық-құрылымдық  
ның тиімділігі   
 
 
 
 
 
  ішкі жүйе ж/е т.б. институтционалды 
 
механ. тиімділігі 
 
Кәсіпорын, монополия 
Эк-ка «мем-т-субъект- 
Трансакционерлік ұста- 
қызм. тиімділігі   
 
монополист» ішкі жүйе 
  нымдардың тиімділігі 
 
 
 
 
 
тиімділігі 
 
Баға жасау ж/е ӛнім стратегиясы  
 
Ішкі фирманың менеджменті 
 
 
 
 
 
- макродеңгейі 
- тура ӛзара бай-с.  
- ақпараттық ӛзара бай-сы. 
 
 
Таза  монополия  субъектінің  қызметтеріне  мемлекеттік  реттеу  «Таза  монополия 
туралы Қазақстан Республикасының Заңына» сәйкес жүргізіледі: 
-
 
тарифті баға алу ставкаларды бекіту. 
-
 
тарифтік сметаны бекітумен. 
-
 
уақытша тӛмендетілетін коеффициентті орнату. 
-
 
шығындардың қалыптасуының ерекше тәртібімен. 
 
Монополияның  қоғамға  тиімді  әсері  қалай  сыртқы  болса  солай  ішкі 
факторларының оптималды сәйкес келген негізінде мүмкін. 

Компания  қызметін  ретту  тікелей  монополия  салалар  нарығында  ерекшеленетін  2 
модельге сәйкес жүргізе алады. Оның: 
 
1) табыс формаларын реттеу 
 
2) тарифтеу 
 
 
2.  ҚР-дағы  монополияға  қарсы  заңдар  қалыптасу  жолдарында  біздің  мем-дегі 
монополияға қарсы заңдар жүйесіне кіретіндер: 
 
1) 1995 ж. 30 тамыз айындағы ҚР конститутция 
 
2) 2001 ж. 30 қаңтар «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы ҚР Кодексі  
 
3) 2001 ж. 19 қаңтар «Монополиялық қызметтік шектеу ж/е бәсекелестік туралы ҚР 
заңы» 
 
4) 1998 ж. 9 шілде «Таза монополия туралы ҚР заңы» 
 
5) 1998 ж. 9 маусым «Жағымсыз бәсеке туралы ҚР заңы» 
 
6) ҚР-ның Президентінің жарлықтары 
 
7) ҚР-ның Үкіметінің үкімдері ведомветааралық сипаттағы нормативтік құжаттар. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ҚР  монополияға  қарсы  заңдылықтары,  әрине,  басқа  елдердің  заңдылықтарынан 
ерекшеленеді. Батыс Европада монополияға қарсы заңдар негізінен бәсекелестікті қолдау 
б-ша міндеттерді шешеді. 
 
ТМД-ның  басқа  да  елдердегі  сияқты  Қ-да  монополияға  қарсы  органдар 
бәсекелестіктің дамуы ж/е таза монополия субъектілерін белгілеу үшін жағдай жасау б-ша 
міндеттерді  шешеді.  Монополияға  қарсы  заңдылықтар  ӛзіне  материалдық  ж/е 
процесуалды  құқық  нормалары  қосады.  Материалдық  нормалары  құқықтық  қатынасқа 
қатысушылардың олардың мазмұнды жағын анықтау арқылы құқықтары мен міндеттерін 
шешеді. Процесуалдық құқық нормалары б-са мем-к биліктің ӛкілеттік органдарының ж/е 
басқаруды  материалдық-құқықтық  нормалары  реттеу  б-ша  нарық  субъектілерін  жекеше 
құқықтық қатынастары субъектілердің құқыққа қарсы әрекеттерін шектеу қиылысу және 
ескерту мақсатындағы монополияға қарсы ұғым-ң шешімі. 
ҚР Үкіметі 
Таза монополияны реттеу, бәсекелсетікті қорғау ж/е шағын 
бизнесті қолдау б-ша ҚР-ң әділеттілігі 
Бәсеке нарығы 
1)Монополистерді 
демонополизациялау ж/е 
ұйымд. 
2)Жағымсыз бәсекенің 
қиылысуы  
3)Бағалық ж/е қаржылық 
шараларды ӛткізу 
4)Монполистік жағд.күрес 
жүргізу 
Таза монополия  
1)Құрылымдық ұйымдастыру 
2)Баға жасауды ж/е қызмет 
реттеу 
3)Қызметке бақылау 
4)Бағалық дискреминацияны 
жою 
Мем-к монополия 
1)Нарыққа ш.с. кіруіне 
кедергі әрекетке шектеу 
2)Бағаның дұрыс қолд-н 
бақылау 
3)Баға жасау тәртібін 
белгілеу 

 
ҚР-дағы  монополияға  қарсы  заңдылықтың  актілері  эк-ң  әртүрлі  салаларындағы 
қатынастарды  реттейді.  Мысалы,  таза  монополия  саласында,  бәсекелестік  саласында  ж/е 
мем-к монополия. 
Нарықты  монополизациялау  мүмкіндігін  шектейтін  әкімшілік-  экономикалық 
санкциялау жоғарғы баға жасау  
моноплияға қарсы күресу үшін 3 жағдайда қолданылады: 
 
1) нарыққа кіру үшін кедергілерді тӛмендету 
 
2)  монополист  –  кәсіпорын  түрлендіру  бұл  егер  к.о.  жеке  зауыттардан  тұрса  н/е 
тігінен бӛлену нарыққа жаңалардың кіруі үшін жағдай жасаса 
 
3) бағаны реттеу н/е бақылау. 
 
СӚЖ: ҚР-ң монополияға қарсы реттеудің ерекшелігі.  «Тұрақты даму», 
«Класстерлік саясат» 
 
 

жүктеу/скачать 1,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: