Алматы «Сардар» баспа үйі
түбір, бастапқы түбір, өлі түбір
жүктеу/скачать 1,52 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қазақ этимологиясының алғашқы ғылыми негіздері
| түбір, бастапқы түбір, өлі түбір т.б. нұсқаларда кездесіп, қолданылады.
Не болмаса, бүгінгі таңда түркологиялық əдебиеттерде жиі қолданылып жүрген гомогенность, синкретичность, корень-основа, дериват, кор- релят ... секілді ондаған, тіптен жүздеген сөздерді қай үлгіде қазақ топырағына əкеліп, нақты баламасын таба аламыз?! Ғалымдарымыздың көп болып ойласар, тез арада шешімін күтіп тұрған істің бірі осы болса керек. Этимологиялық зерттеулерде пайдаланылатын қысқартулар мен арнайы шартты белгілерге де ұсақ-түйек нəрселер деп қарауға болмай- ды. Бұлардың бəрі көпшілікке түсінікті, бір ізге түсі керек. Бұл орайда көбінше Э.В.Севортяннгың «Сөздігіне» табан тіреп, соны негізге алған дұрыс қой деп ойлаймыз. 28 Орыс тіл біліміндегі ұзақ жылдардан бері үзбей жарық көріп келе жатқан «Этимология», «Этимологические исследование по русскому языку» жинақтарындағы мақалаларды қараңыз. 43 Қазақ этимологиясының алғашқы ғылыми негіздері Қазақ тіл біліміндегі этимологиялық зерттеулердің нəр алар бас- тау-бұлағы, тарихы қазақ тіліне қатысты жазылған алғашқы зерттеу еңбектерден басталады. Революциядан бұрын жарық көрген еңбектердің ішіндегі ең құндыларының бірі – П.М.Мелиоранскийдің «Краткая грамматика казах-киргизского языка» 29 деп аталатын екі бөлімді еңбегі. Бұл еңбектің құндылығы жөнінде Р.Ғ.Сыздықова былай деп жазады: «Во всей литературе, относящейся к изучению казахского языка в дорреволюционный период, особо выделяются труд выдающегося уче- ного, тюрколога-лингвиста, профессора Петербургского университета Платона Михайловича Мелиоранского «Краткая грамматика казах- киргизского языка» в двух частях, изданная в 1894-1897 гг. Эту граммати- ку акад. А.Н.Кононов считает одним из трудов, вошедших в основной фонд исследований по тюркологии» 30 . Автор осы кітаптың бірінші бөлімінде («Фонетика и этимология» 31 ) қазақ тіліндегі бірнеше сөздің түп- төркінін сөз қылады: «Лингвистическое чутье позволило ученому сде- лать ряд тонких и точных наблюдений. Он отметил, например, обрат- ное сингармонизму действие гласных в образованиях типа бүгін<бұл жүктеу/скачать 1,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|