Алматыкiтап баспасы
жүктеу/скачать 50,27 Mb. Pdf көрінісі
|
|
Сауыр 21-сурет. Тарбағатай Сауыр–Тарбағатай палеозой жыныстарынан түзілген. Сауырда эффузивті жыныстар, порфирлер мен порфириттер көбірек таралған. Тарбағатайда әктастар, гранит кездеседі. Тектоникалық құрылымы кейінгі палеозойда герцин қатпарлығы жүріп өткен кезде қалыптас- қан. Қазіргі жер бедерінің түзілуіне ежелгі мұзданулар, ағын су мен жаңа тектоникалық процестер әсер еткен. Сауырда Кендірлік көмір кен орны ашылған және жанғыш тақтатас- тың үлкен қоры табылған. 62 Ал ма ты к i та п ба сп ас ы Жетісу (Жоңғар) Алатауы солтүстігіндегі Алакөл қазаншұңқыры мен оңтүстігіндегі Іле өзенінің арасында жатыр (22-сурет) . Батыстан шығысқа қарай 450 км-ге, солтүстіктен оңтүстікке қарай 100-200 км-ге созылып жатыр. Қазақстан аумағында Жетісу Алатауы параллель жатқан екі жотаға бөлінеді: солтүстік жота – ең биік жері – Бесбақан (4622 м) және оңтүстік жота – Мұзтау (4370 м). Жетісу Алатауының Қытайда орналасқан бөлігі Орқашар және Жайыр (2500 м) жотала- рынан тұрады. Қазақстан аумағында Орқашар жотасы Барлық тауына (3300 м) жалғасып, біртіндеп Жайыр және Майлы аласа тауларына ұла- сады. Осы жоталардың арасында ені 10 км болатын тау өткелі жатыр. Ол Ебінұр көлінің қазаншұңқырын Алакөлдің қазаншұңқырымен қо- сып, Жоңғар (Жетісу) қақпасы деген атауға ие болған. Солтүстік жотасының бөктерлері жайпақ, жер бедері сатылы бет- кей пішіндес. Жоғарғы сатылы бөліктерінде Тастау, Ақанжайлау, Қотыр тас, Мыңшұңқыр (2800–3000 м) жоталары орналасқан. Жоталар- дың арасында тауаралық қазаншұңқырлар орналасқан, оның ең ірісі – Ойжайлау (23-сурет) . Орташа сатылы жоталар – Күнгей, Ешкіөлмес, Суықтау, Қарашоқы, Желдіқарағай (2000 м). Төменгі сатылы бөлігін- де Шыбынды, Қарасасық, Қырықкөл массивтері орналасқан (1500 м), ал солтүстік-шығысына қарай олардан Текелі мен Сайқан таулары басталады. 22-сурет. жүктеу/скачать 50,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|