Алматыкiтап баспасы
геогра- фиялық нысандардың кеңістіктік орналасуын
жүктеу/скачать 50,27 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Метафора-топонимдер де
| геогра-
фиялық нысандардың кеңістіктік орналасуын білдіреді. Оларды бағдар немесе кеңістіктік топонимдерінің атауларымен атайды. Олар көкжиек тұсының атауын, орталықтандырылғандығын көрсететін сөздерді немесе орналасқан жерінің қашықтығын және басқа да кеңістіктік белгілерін қолдану арқылы түзіледі. Метафора-топонимдер де бар. Олар географиялық емес зат- тармен, мысалы, қазан, мойын, көз, арқа, тізбек, мүйіз, т.б. салыстыру арқасында пайда болған. Жер шарының кез келген ауданында географиялық атаулар қа- шан да әртүрлі тілде және жастары да әртүрлі болады. Мұндай жағдай Қазақстан топонимиясынан жақсы байқалады. Географиялық нысан- дардың атауларын өзгерту жиі орын алады. Кейбір географиялық атаулар басқа тілде айтылған кезде немесе жазбаша түрде жазған кезде жазбаның басқа жүйесінде аздап бұ- зылады. Бұл екпінді дұрыс қоймаған, жекелеген дыбыстарды дұрыс 32 Ал ма ты к i та п ба сп ас ы оқымаған немесе жазбаған, толық немесе жартылай аударған кез- де орын алады. Сондықтан ғылым ретіндегі топонимиканың бас ты міндеті – үкіметке, карта жасаушыларға және әлеуметке дұрыс жазу мен айтуға, топонимдердің мағынасын анықтауға көмектесу. Басқа тілден енген топонимнің әріптерін толықтай, жүйелі түрде жалғас- тырушы-тілдің әріптеріне ауыстыру процесі транслитерация деп аталады. 9-сыныпта барлық бөлімдерді оқыған кезде Қазақстанның топонимдерін зерделеумен және транслитерациялау мен айналы- сасыңдар. Бұл – өте маңызды бағыт, сондықтан онымен БҰҰ дең- гейінде айналысады. Топонимдерді әлемдік стандарттау мәселесін географиялық атаулар жөніндегі БҰҰ сарапшыларының тобы қарас- тырады. Олар бес жылда бір географиялық атауларды стандарт- тау бойынша конференция өткізіп тұрады. Топонимдердің жүйе- ленген тіркелуі мен адекватты берілуі туралы ереже карта жасауда, ол пошта байланысы және бұқаралық ақпарат құралдары үшін маңызды. Сарапшылар тобының маңызды ұсыныстарының бірі – жергілікті географиялық атауларды басқамен ауыстыруға болмай- тындығы туралы идеялары. Бұл географиялық нысанның бірегей- лігін, сол аумақта тұратын халықтың өзіндік ерекшелігін сақтауға мүмкіндік береді. 1. Өз қалауың бойынша – жеке, топ немесе жұппен отырып жер ша- рындағы түрлі нысандардың топонимдерін әрбір тобына жататын геогра фиялық атауларынан мысалдар келтіріңдер. жүктеу/скачать 50,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|