Ќан жїйесі физиологиясы
Құстардың жыныс мүшелерінің дамуы
жүктеу/скачать 6,9 Mb.
|
Ќан жїйесі физиологиясы
| Құстардың жыныс мүшелерінің дамуы. Жыныс бездерінің нышаны эмбриондық дамудың алғашқы кезеңінде – тауық эмбрионында дамудың 3, ал қаз бен үйрек эмбриондарында - 4-5 күнінде пайда болады. Алғашқыда бездер жыныстық тұрғыдан бейтарап (индиферментті) болады, оларда жыныстық белгілер болмайды және бездердің әрқайсысы екі сомалық және бір жыныстық бөліктен тұрады. Гонаданың сомалық бөлігі спланхоплевраның жыныстық буылтығынан (валик) дамиды. Олардың біреуі - бозғылт бөлігі (медулла), жыныстық байламдар мен төсеміктен (стромадан) тұрады да, екінші – қыртыстық бөлігі ұрық эптелийінен құралады. Гонаданың жыныстық бөлігін олардың қалыптасар алдында қан тамырлары арқылы инкубацияның бірінші не екінші күнінің ортасында жыныстық буылтық аймағына таралған бірінші реттік жыныс торшалары - гоноциттер құрайды. Гонаданың бейтарап жағдайы тауықтың эмбриондық дамуының 6-8 күніне дейін созылады. Осы кезеңде гонаданың ұрықтық эпителийі желі (тяж) құрып, гонаданың боз затының ұрықтық дәнекер ұлпасына бата орналасады. Егер гонада аталық бағытта дамитын болса, эпителий желісінен шәуеттік өзектер түзіледі, ал аналық бағытта дамитын болса – желі дәнекер ұлпамен бөлшектеніп, олардың торшалары екі түрге – овогония мен фолликулаларға жіктеледі. Инкубацияның 9–күні аналық бездің дамуында асимметрия байқалып, оң без дамымай қалады да, жойылады. Сол жақтағы аналық безде қыртыстық және бозғылт қабаттар біліне бастайды. Қыртыстық бөлікте бастапқы жыныс торшалары – овоциттер дами бастайды. Эмбрион дамуының 9–күні олардың саны 28 мың, 17–күні – 680 мың, ал инкубация соңында ол 480 мыңға дейін кемиді. Инкубацияның 12–күнінде жұмыртқалық жолда шанақ, безді бөлік және жатыр айқындалады.
Тауық эмбрионында ен (аталық без) бейтарап гонадалардан дамиды. Эмбриондық дамудың жетінші күнінде пайда болған жыныс торшаларының желісі біртіндеп түтікшеге айналады. Оларда қуыс пайда болады да, қабырға торшалары бірінші реттік жыныс торшасы - сперматогонийге және фолликулалық торшаға – Сертоли торшаларына жіктеледі. Одан әрі даму барысында түтікшелерден сперматогонийлар жыныс торшаларына айналатын шәует өзектері пайда болады. Ал Сертоли торшалары тірек- нәрлендіргіш қызмет атқарады. Ен нышаны алғашқы бүйрекпен байланысып, оның өзегінен (вольф өзегі) балапан жұмыртқадан шыққаннан соң шәует жолы қалыптасады. Ал алғашқы бүйрек қызметін тоқтатып, редукцияға ұшырайды және оның алдыңғы бөлігінің қалдығынан ен қосалқысы пайда болады. жүктеу/скачать 6,9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|