1220
|
870
|
430
|
170
|
100
|
Қайың
|
550
|
890
|
190
|
130
|
130
|
Терек
|
430
|
30
|
190
|
130
|
100
|
7-кесте Сүректің 1м3 қалыңдығының бағасы (теңге)
Ағаш түрлерінің сүректер сортименттерінің бір шаршы метрінің түбірде өсіп тұрғандағы бағасы ҚР Үкіметінің қаулысымен белгіленген(15.04.2002 №43)
8-кесте Кесу кезіндегі сортименттік шығым түрлері
Сортимент
|
Тазартпалы
|
Сиретпелі
|
Өтпелі
|
Қылқан
|
Жапырақ
|
Қылқан
|
Жапырақ
|
Қылқан
|
Жапырақ
|
Ірі жарамды
|
-
|
-
|
-
|
-
|
3,69
|
0,16
|
Орташа жарамды
|
-
|
0,3
|
1,4
|
1,69
|
3,9
|
3,7
|
Ұсақ жарамды
|
11,6
|
0,4
|
19
|
0,46
|
4,9
|
0,16
|
Отын
|
1,7
|
2,44
|
11,1
|
10,4
|
11,3
|
11,5
|
Шыбықтар
|
10,9
|
3
|
4,3
|
2,7
|
0,7
|
1,3
|
Жиынтық
|
24,2
|
6,1
|
35,91
|
15,39
|
24,66
|
16,44
|
Кестеге түсініктеме
Кесілетін қорды сортиментке сортимент шығымын пайызбен болжау арқылы бөлуді есептейміз.
Тазартып кесудің сортимент шығымын табу үшін 100 пайыз қорының ұсақ жарамды үшін 48%, отын үшін 7% және шыбықтар үшін 45% бөлу арқылы табамыз.
24,2*48/100=11,6
Қалған сортимент түрлері осы әдіспен есептелінеді.
9-кесте. Кесу кезіндегі сортименттік шығым (тг)
Сортименті
|
Тазарту
|
Сирету
|
Өтпелі
|
Қылқан
Мың
|
Жапырақ
мың
|
Қылқан
Мың
|
Жапырақ
Мың
|
Қылқан
мың
|
Жапырақ
мың
|
Ірі жарамды
|
-
|
-
|
-
|
-
|
4501,8
|
258
|
Орташа жарамды
|
-
|
90
|
1218
|
507
|
3,393
|
2190
|
Ұсақ жарамды
|
4988
|
76
|
8170
|
87,4
|
2107
|
30,4
|
Отын
|
289
|
317,2
|
1887
|
1352
|
1921
|
1495
|
Шыбықтар
|
1090
|
610
|
430
|
270
|
70
|
130
|
Кестеге түсініктеме
Кесу кезінде сортименттік шығымның қаражатын табу үшін сортименттік шығымды сүректің 1м3 қалыңдығының бағасына көбейту арқылы табамыз.
Тазартып кесу кезіндегі сортименттік шығымының қаражатын табу үшін 0,336- ұсақ жарамды сортименттік шығымды сүректің 1м3 қалыңдығының ұсақ жарамды бағасына көбейтеміз.
11,6*430=4988 тг
1,7*170=289 тг
10,9*100=1090 тг
Қалған сортимент түрлері осы әдіспен есептеледі.
2.3 Орманды күту үшін кесудің технологиялық картасы
Орманды жарықтандыру үшін кесудің технологиялық картасы
Квартал: №5
Орманшылық: Ойыл
Орман мекемесі: «Ойыл орман шаруашылығы мекемесі»
Ағаш кесу билеті: № 110
Кесу түрі: жарықтандыру
Жұмыстың жүргізу мерзімі: наурыз
Телім: №7 ауданы: 26 га
Телімнің таксациялық мінездемесі: 10Қ
Орман құрамы: таза
Бонитет: І класс толымдылығы: 1,0
1 га қоры: 37,7
Күтім жасайтын ағаш түрі: Кәдімгі қарағай,
Кесіліп алынатын сүректің 1га текше метрі: 39,2
Ағаштарды кесіп жығу технологиясы, кесілетін құралдық түрі: Ағаштарды кесіп жығу – «Тайга-245» бензинді-моторлы арасы көмегімен
Сүйретіп шығару технологиясы: ЛТН-50 көмегімен (бас жағымен сүйрету).
Телімді тазалау тәсілі: кесу қалдықтарын жинау, сосын трактормен ұсату.
Ағаш кесушілердің саны: 4
Бензинді-моторлы араның саны: 2
Жарықтандыру үшін кесу жүргізудің квартал сызбасы
Квартал № 5
Телім № 7
Ауданы 26га
Толымдылығы 1
Қоры 980
Кесілді 37,7
3,8% кесу жүргізілді
Шартты белгілер:
Қ оймалар
Айналмалы жол
Т елім шекарасы
А ғаш тасымалдайтын жолдар
Ж олдар
К есу жүргізілетін телім
Орманды тазартпалы үшін кесудің технологиялық картасы
Квартал: №3
Орманшылық: Ойыл
Орман мекемесі: «Ойыл орман шаруашылығы мекемесі»
Ағаш кесу билеті: № 115
Кесу түрі: тазартпалы
Жұмыстың жүргізу мерзімі: тамыз
Телім: №7 ауданы:28га
Телімнің таксациялық мінездемесі: 8Қ2Т
Орман құрамы: аралас
Бонитет: ІІ класс толымдылығы: 0,9
1 га қоры: 43,9
Күтім жасайтын ағаш түрі: Кәдімгі қарағай, Терек
Кесіліп алынатын сүректің 1га текше метрі: 30,3
Ағаштарды кесіп жығу технологиясы, кесілетін құралдық түрі: Ағаштарды кесіп жығу – «Тайга-245» бензинді-моторлы арасы көмегімен
Сүйретіп шығару технологиясы: ЛТН-50 көмегімен (бас жағымен сүйрету)
Телімді тазалау тәсілі: кесу қалдықтарын жинау, сосын трактормен ұстау
Ағаш кесушілердің саны: 8
Бензинді-моторлы араның саны: 4
Тазартпалы үшін кесу жүргізудің квартал сызбасы
Квартал № 3
Телім № 7
Ауданы 28га
Толымдылығы 0,9
Қоры 1230
Кесілді 30,3
2,4% кесу жүргізілді
Шартты белгілер:
Қ оймалар
Айналмалы жол
Т елім шекарасы
А ғаш тасымалдайтын жолдар
Ж олдар
К есу жүргізілетін телім
Орманды сиретпелі үшін кесудің технологиялық картасы
Квартал: №14
Орманшылық: Ойыл
Орман мекемесі: «Ойыл орман шаруашылығы мекемесі»
Ағаш кесу билеті: №120
Кесу түрі: сиретпелі
Жұмыстың жүргізу мерзімі: қараша
Телім: №5 ауданы:88га
Телімнің таксациялық мінездемесі: 7Қ3Т
Орман құрамы: аралас
Бонитет: ІІІ класс толымдылығы: 0,8
1 га қоры: 58,3
Күтім жасайтын ағаш түрі: Кәдімгі қарағай, Терек
Кесіліп алынатын сүректің 1га текше метрі: 51,3
Ағаштарды кесіп жығу технологиясы, кесілетін құралдық түрі: Ағаштарды кесіп жығу – «Тайга-245» бензинді-моторлы арасы көмегімен
Сүйретіп шығару технологиясы: ЛТН-50 көмегімен (бас жағымен сүйрету)
Телімді тазалау тәсілі: кесу қалдықтарын жинау, сосын трактормен үсату
Ағаш кесушілердің саны: 4
Бензинді-моторлы араның саны: 2
Сиретпелі үшін кесу жүргізудің квартал сызбасы
Квартал № 14
Телім № 5
Ауданы 88га
Толымдылығы 0,8
Қоры 5135
Кесілді 51,3
0,9% кесу жүргізілді
Шартты белгілер:
Қ оймалар
Айналмалы жол
Т елім шекарасы
А ғаш тасымалдайтын жолдар
Ж олдар
К есу жүргізілетін телім
Орманды өтпелі үшін кесудің технологиялық картасы
Квартал: №12
Орманшылық: Ойыл
Орман мекемесі: «Ойыл орман шаруашылығы мекемесі»
Ағаш кесу билеті: № 125
Кесу түрі: өтпелі
Жұмыстың жүргізу мерзімі: қазан
Телім: №6 ауданы:119га
Телімнің таксациялық мінездемесі: 6Қ4Т
Орман құрамы: аралас
Бонитет: ІV класс толымдылығы: 0,7
1 га қоры: 69,1
Күтім жасайтын ағаш түрі: Кәдімгі қарағай, Терек
Кесіліп алынатын сүректің 1га текше метрі: 41,1
Ағаштарды кесіп жығу технологиясы, кесілетін құралдық түрі: Ағаштарды кесіп жығу – «Тайга-245» бензинді-моторлы арасы көмегімен
Сүйретіп шығару технологиясы: ЛТН-50 көмегімен (бас жағымен сүйрету)
Телімді тазалау тәсілі: кесу қалдықтарын жинау, сосын трактормен ұсату
Ағаш кесушілердің саны: 2
Бензинді-моторлы араның саны: 1
Өтпелі үшін кесу жүргізудің квартал сызбасы
Квартал № 12
Телім № 6
Ауданы 119га
Толымдылығы 0,7
Қоры 8230
Кесілді 41,1
0,5% кесу жүргізілді
Шартты белгілер:
Қ оймалар
Айналмалы жол
Т елім шекарасы
А ғаш тасымалдайтын жолдар
Ж олдар
К есу жүргізілетін телім
2.4 ӨРТ ҚАУІПСІЗДІГІ
Орман өртінің алдын алу бойынша негізгі нормативтік актілер.
Занды тұлғаларға қойылатың арнайы талаптар
Құрылымдарды оттан қорғау тәсілдері.
Өрт қауіпсіздігі талаптары:
Қосымша 1. Бензинді мотордың техникалық сипаттамасы [10]
Қосымша 2. Дөнгелекті трактордың сүйрету шынжыр-сымының техникалық сипаттамасы [10]
Атауы
|
ЛТН-50
|
ЛТП-2
|
Барабан саны
|
1
|
2
|
Орнатылған трактор
|
МТЗ-82
|
Беларусь Т-40А
|
Тартып қозғалту
|
гидровликалы
|
Гидровликалы
|
Сымның жуандығы
|
12мм
|
11-12мм
|
Салмағы
|
385кг
|
620кг
|
Сүйрету бумағының көлемі
|
3м3
|
3,5м3
|
Қызметшілер саны
|
1 тракторшы
|
1 тракторшы
1 чексровщик
|
Қорытынды
Ойыл орман шаруашылық мекемесі - аудан өңірінде ерекше қорғауға алынған жер болып табылады. Оның аймағы 17232 га жерді алып жатыр. Құмының ұзындығы 18 км, ені 7 км аумақты алып жатыр. Шығысында «Қуырдақты» өзені, батысында Ойыл өзені ағады.
Ойыл ауданында көшпелі құмды тоқтату мақсатында 1896 жылдан бастап қарағай, терек, қараағаш, қайың, тал тәрізді ағаштар отырғызылған. Дәл осы аймақта екпелерді сақтау және орманды санитарлық-гигиеналық тұрғыдан жақсатру мақсатында күтім жұмыстары жүргізілуі қажет. Сол себепті жоғарыда айтып өткеніміздей, Ойыл орман шаруашылығы мемлекеттік мекемесінде сол аумаққа тән арнайы күту үшін кесу түрлері таңдалып алынып, басты мақсатта күту жұмыстары жүргізілу жоспарланды.
Ақтөбе облысы, Ойыл ауданы «Ойыл орман мекемесінде» аталмыш 4 күту үшін кесу түрлері қолданылатындығы анықталды. Аталған мәліметтердің қорытындысы ретінде жүргізілген есептеулерім төмендегідей:
Кварталдар саны –5, телімдер саны- 7, телім ауданы -26га, орман құрамы–10Қ, кесуге дейінгі толымдылығы –1,кесуден кейінгі толымдылығы -0,9 , бонитеті- І класс, жыл сайын кесу ауданы-26га, күтімдік алаңдағы ағаш қоры –980 м3,қордың кесу қарқыны -0,5%, кесілген қор – 39,2м3, кесуден кейінгі қор -940,8м3
Квартал саны -3, телім саны -17, телім ауданы -28га, орман құрамы -7Қ3Т, кесуге дейінгі толымдылығы -0,9, кесуден кейінгі толымдылығы -0,8, бонитеті – ІІ класс, жыл сайын кесу ауданы -28га, күтімдік алаңдағы ағаш қоры -1230м3, қордың кесу қарқыны – 2.4%, кесілген қор -30.3м3, кесуден кейінгі қор –1199.7м3
Квартал номері -14, телім номері – 5, телім ауданы -88га , орман құрамы -8Қ2Т, кесуге дейінгі толымдылығы -0,8, кесуден кейінгі толымдылығы -0,7, бонитеті –ІІІ класс, жыл сайын кесу ауданы -88га, күтімдік алаңдағы ағаш қоры – 5135м3, қордың кесу қарқыны -2.7%, кесілген қор -51.3м3, кесуден кейінгі қор – 5083.4м3
Квартал номері – 12, телім номері - 6, телім ауданы - 119га, орман құрамы - 6Қ4Т, кесуге дейінгі толымдылығы -0,7, кесуден кейінгі толымдылығы - 0,6, бонитеті – ІV класс , жыл сайын кесу ауданы - 119га, күтімдік алаңдағы ағаш қоры - 8230м3, қордың кесу қарқыны – 0,5%, кесілген қор -41,1м3, кесуден кейінгі қор – 8188.9м3.
Жоғарыда атап өткеніміздей аталмыш мекемеде күту үшін кесу жұмыстары жүргізілуі керектігі анықталып, кесудің түрлері ажыратылған болатын. Сонымен қатар, табиғаты әсем, жайқалған жасыл желекті бұл өлкені Ақтөбе облысының асыл қазынасы деуге де болады. Бірақ, соған қарамастан бір өкініштісі қазіргі кезде бұл орман шаруашылығының басты мәселесі болып жемісті ағаштарға жасалынатын күтім жұмыстарының мүлде төмендегендігі, мәселен әр жыл сайын шілде айының басында, ағаштардың жемістері шыға бастаған уақытта зиянкестерден қорғау мақсатында арнайы тікұшақтармен дәрі себілетін. Соңғы он жыл ішінде бұл күтім жұмыстары мүлде тоқтатылған, ал жемісті ағаштардың жеміс беруі азайып, халықтың оны тұтынуы төмендеген. Алдағы уақытта осы жұмыстардың қайта қолға алынып, бұрынғы қалпына келсе деймін. Халық игілігі үшін, жасыл желекті қазыналарымызды күтіп, сақтау мақсатында басшылықтын осындай мәселелерді басты назарға алғандығын қалаймын.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
«Орманшылық» Сәрсекова Д.Н., Қаспақбаева Е.М, АЛМАТЫ «Аймұрат» баспасы, 2013, 7-16 бет
«Қазақстан Республикасының 2008 – 2010 жылдарға арналған Қоршаған Ортаны қорғау» бағдарламасы. Астана – 2007
http // www.aktobe info. кz \\ т Решение экологических проблем Актюбинской области не терпит отлагательства, 01.04.2007
Ақтөбе облысының географиялық даму мәселелері Ақтөбе 2006
Ақтөбе энциклопедиясы – Ақтөбе 2001ж
Ақтөбе қаласының бас жоспары туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 2 мамырдағы № 350 Қаулысы.
Бозшатаева Г. С. Оспанова Г. Т. Экология Алматы 2002
Минц А.А. Экономическая оценка естесственных ресурсов. М., Наука, 1972;
Лесное хозяйство и защитное лесоразведение. М.,59 Под общей ред. В.И.Бовина;
Н.Н.Падий, «Краткий определитель вредителей леса», «Лесная промышленность»М 72;
Д.Д.Минин. «Сбор и хранение семян древесных, и кустарниковых пород» Гослесбумиздат. М.72;
.Жасыл орман ел дәулеті құрастырған Н.Төлепбергенов. Алматы 84;
А.Н.Протасов, «Типя лесных культур Казахстана», Алматы «Қайнар» 65;
М.Т.Гончар, «Биологические взаимосвязи древесных пород в лесу»;
М.А.Бикмуханбетов и А.Ф.Родомонино краткая характеристека почв и земельных ресурсов Актюбинский област. Алма - ата – 1964
А.Г.Новикова, Д.М.Сторженко, А.Н.Тюрменко почвы казахской ССР выпуск .11.Алма – ата -1968
Агелеуов Е.А. Телеуов А.Н.Легкие нашей землей. Актюбе 1992
От Урала до Арала 25.07.86г
А.А.Чибилев река Урал Ленинград Гидрометеоиздат 1987.
Қазақстан Республикасының Орман кодексі, Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 8 шілдедегі N 477 Кодексі.
http://fb.ru/article/217279/opredelenie-pojara-prirodnyie-pojaryi-lesnyie-torfyanyie-opredelenie.
Достарыңызбен бөлісу: |