Арнайы мектепте тәрбие жұмысының теориясы мен әдістемесі глоссарий адамды қалыптастыру процесі

Арнайы мектепте тәрбие жұмысының теориясы мен әдістемесі 
ГЛОССАРИЙ 
Адамды қалыптастыру процесі – біздің қоғамымыздың осы міндетті шешу 
үшін жасаған барлық жағдайлардың бірлігімен анықталады; 
Адамның әлеуметтік пісіп-жетілуі – жауапкершілікті, шыдамдылықты,
ӛзін-ӛзі дамытуды сипаттайды. 
Адамгершілік даму теориясы – жастық ӛзгеріп ұлғаюына сай «дұрыс
істедің- дұрыс істемедіңді» таңдаудағы адамның адамгершілік ойлауы мен 
мінез-құлқын түсіндіруші теория (Лоуренс Кольберг ұсынған). Адамгершілік 
тұрғыдан дамудың 6 фазасы немесе деңгейлері бӛлініп кӛрсетіледі: 
жазаға ұшырап қалмас үшін адам ережелерге бағынады; 
мадақталу үшін адам ережелерді бұзбайды; 
адам ӛзін сүйкімсіз етпей, «жақсы» болып кӛрінуі үшін ережелерді 
орындайды; 
адамда бірнәрсені дұрыс жасамағанына күнәлі сезімі немесе ұят, 
ережелердің әлеуметтік қажеттілігін түсінуі дамиды; 
адам кейбір риясыз пікірлер сияқты қайшылықтар күресі нәтижесінде 
қажетті құндылықтарды игеретінін түсінуі; 
адам әмбебап адамгершілік ұстанымдардың ӛмірінен екендігін 
бағалайды және дамытады, оларды міндетті деп қабылдайды. 
Әлеуметтік тәрбие теориясы – әлеуметтік педагогиканың әлеуметтік 
тәрбиенің мәнін, заңдылықтарын, негізгі ұстанымдарын, әлеуметтік 
тәрбиенің 
қозғаушы 
күштерін, 
оның 
құрылымдық 
элементтерін, 
технологияларын, әдістері мен формаларын, тәрбие әрекетінің әдістемесін 
ашып кӛрсететін бір бӛлімі. 
Әлеуметтік әсер теориясы – қоғамда ӛздерінің күнделікті әрекет-
қимылдары арқылы қалыптастыру мақсатындағы индивидтер және олардың 
бір-бірімен ӛзара әрекеттесуі негізге алынатын тұжырымдама. 
Әлеуметтік үйрету теориясы – адамның қарым-қатынастарын немесе 
қимыл тәсілдерін қалыптастыру (ӛзгерту) мүмкін болатын тұлғааралық
әсердің үлгісіне бағытталған адамның мінез-құлқын зерделеуші теория. Бұл 
ретте ең алдымен ата-аналардың қарым-қатынастар мен мінез-құлықтарының 
үлгілері алғашқы әлеуметтендіретін келістірушілердің әсерін зерделеуге 
үлкен мән беріледі, тағы бір маңызды элемент – мінез-құлықты 
айналасындағылардың тәртібімен нығайту, демек белгілі бір қайта 
реакцияны күшейту мақсатындағы кезкелген қимыл әрекет.