Қазақ және түрік тілдеріндегі жаңа қолданыстардың лингво-когнитивтік даму жүйесі
жүктеу/скачать 2,66 Mb. Pdf көрінісі
|
| fastfood
ürünleri gibi hazır ürünlerden uzak durmanız gerekir (Vatan, 19.09.2015). Saadet Işıl Aksoy’un rol aldığı, İtalya’da bestseller olmuş “Venuto Al Mondo” romanından sinemaya uyarlanan “Twice Born” filminden ilk kareler ortaya çıktı (Vatan, 23.03.2012). Marketing Türkiye ekibini kutluyor ve iletişim sektörünün bu tematik web TV’sine “Yayın hayatına hoş geldin!” diyoruz (Hürriyet, 28.12.2010). Zad National firmasına master franchising yetkisi verdik (Hürriyet, 13.02.2012). Tasarımlarımın back ground’una detaylı desenler yerleştirmeyi seviyorum (Vatan, 14.03.2015). Mersin Üniversitesi (MEÜ) Takı Teknolojisi ve Tasarımı Yüksekokulu tarafından, “Mücevher Üzerine Söyleşiler” başlıklı bir konferans ve workshop düzenlendi (Milliyet, 24.12.2014). ’da 50 bini aşkın takipçisi bulunan Twitprensi Yasin Kocabuga’nın başlattığı kampanya ile 12 bin çocuğa ulaşıldı (Hürriyet, 14.01.2013). BDDK'nin düzenlemesi optimal düzeyde realize edilsin (Milliyet, 29.11.2013). Жоғарыда келтірілген ағылшын сөздерінің түрік медиамәтінінде түпнұсқа түрінде қолданылу мысалдары бұлардың тілдік формасы да сол күйі, еш өзгеріссіз енгенін көрсетеді. Олай болса, бұл жағдай болашақта түрік тілінің ішкі заңдылығына ықпал етіп, оны ағылшын тіліне икемдеп, өзгертетін себептердің бірі болуы мүмкін. «Республика дәуіріндегі түрік энциклопедиясындағы» мақаласында әдеби сыншы, журналист Мурат Белге былай деп көрсетеді: «Грек және латын тіліндегі терминдердің түрік тіліне енуі орынды, себебі аталмыш елдердің тілі мен ой жүйесі батыс әлемінде орын тапқандықтан, бұл сөздер мен терминдерді қабылдап алғаннан түрік елі де еш зиян көрмейді» [152, б. 2602]. Сонымен қатар, бұған қарсы «Түрік мектептерінде грек және латын тілі оқытылмайды. Сондықтан түбірі, жалғауы мен мағынасы белгісіз әрі түрік адамына жат бұл сөздерді қабылдап алудан еш пайда болмайды» деген пікірлер де айтылып жатты. Бұл пікірге қарсы қоғамда: «Екі жүз мыңнан астам ғылым, техника және философия терминдерінің бәріне бірдей түрік тілінде балама табылмайды» деген уәж келтіріледі. Сондықтан ұзақ жылдар бойы мағынаны дәл түсіндіріп, адамзаттың ойлау жүйесін сипаттайтын ұғымдардың қалыптасқан дәстүрлі атауларын жоққа шығару дұрыс емес» деген пікірлер де айтылып жатты. Сайып келгенде, осы кезеңдегі түрік тілінің сөзжасам мәселесіне қатысты пікірлердің ішінде, «тілдің табиғи жолмен дамуына кедергі болмай, тілге араласпау керек, батыс тілдерінен келген жүздеген сөз бен терминдерге қарсы тұрмау керек» деген көзқарастар да кездеседі. 56 Бірақ өз тілінің тағдыры мен тарихына енжар қарай алмайтын зиялы қауым мен баспасөз өкілдері, тілге еніп, басымдық көрсете бастаған және таза түрікше баламаларды ұмыттыруға айналған бұл ағымды тоқтатып, керекті амал- шараларды қолдану барша тілші ғалымдардың міндеті болу керек, себебі бұларды түрік тіліне сіңдіріп алсақ, оңайлықпен құтыла алмаспыз деп санады. Олардың ойынша, super сөзін алса, hiper сөзін де алу керек, dupleks сөзі біраздан кейін tripleks сөзін, talkshow, flashback секілді сөздер де соңынан жаңаларын ілестіреді. Осы орайда көрнекті түркітанушы-ғалым Хамза Зүлфикардың мына пікірі аса маңызды: «Бұларды тек аудару жолымен ғана емес, түрік тілінде неғұрлым әдемі айтылып, сөйлегенде құлаққа жағымды болатын формада жасаған дұрыс. жүктеу/скачать 2,66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|