Қазақ тілді оқулықтың сапасына сын айта тындар көбіне мәтіннің ауырлығы мен
жүктеу/скачать 4,21 Mb. Pdf көрінісі
|
Ләззат БИЛАН Бүйрек ауруларына шалдыққандар санын өзге тұрмақ, нефрологтардың өздері білмейді Қазақстанның нефрологтар ассоциациясының төрайымы Әсия ҚАНАТБАЕВА: «Елдегі жағдай мәз емес. Қазақ стандағы неф рологиялық қызмет са па сының әлем дік дең геймен са лыс тыр ғанда артта қал ған дығын, әлі қа лып тас па ған дығын, сон дайақ өлім жітімнің көптігін де жа сыруға бол мас. Мұның барлығы тә жірибелі ма ман дардың аз дығына бай ланысты. Семинарды не үшін өткізіп отыр деп ойлайсыздар? Біздің елде бүйрек ауру ларына шалдыққандар жайында нақты көрсеткіш жоқ». «Қазіргі кезде созылмалы бүйрек аурулары дүниежүзі бойынша өзекті мәселеге айналып отыр. 2007 жылы Қазақстан нефрологтар қауымдастығы мен Алматы қалалық Денсаулық сақтау басқармасының қолдауымен Алматы қаласы тұрғындары арасында ауру ларды анықтау шарасы жүргізілді. Тексерілген 4054 адамның 17,6 пайызында – созылмалы бүйрек ауруының 12 кезеңі, 6 пайызында – 3кезеңі, ал 4 науқаста – 4кезеңі және 2 адамда 5кезеңі анықталған. Сондай ақ 556 бала тексерілген екен, аталған аурудың 3кезеңі 1,68 пайызында байқалды. Бұл көрсеткіштер, көптеген елдермен салыстырғанда, әлдеқайда жоғары. Алматыдағы созылмалы бүйрек ауруларына жүргізілген скрининг нәтижелері мұндай тексеруді республикалық деңгейде жүргізіп, оның алдын алу шараларын дереу қолға алу керектігін көрсетіп отыр». Әңгімеге тартқанымызда осылай де ген Ә.Қанат баеваның соңғы сөзі тосын мә лімдеме болды. Сонда қалай болғаны, бүйрек ауруына шалдыққандар жөніндегі статистикадан нефрологтар ассоциация сының өзі бейхабар болса, оны кім біледі? науқастарды аталған қауымдастық «тү ген демесе», басқаға керегі не? Әр сала ның өз міндеті бар. Барлығы жұмысбасты, қайқайсысы болсын, әйтеуір, уақыт та рын жеткізе алмай жүргендері... Айта кет сек артық болмас, денсаулық сақтау саласының ешбірімен мақтана алмаймыз ау. «Кедергі неде? Қаржы тапшылығы ма?» – деп сұрадық Ә.Қанатбаевадан. «Мә селе қаржыда емес», – деп қысқа ғана қайыр ды ол. төрайым жұмбақтап кеткен мә селеге семинар кезінде нақты жауап айтылмады. Мамандар бас қосар, сол басқосуда айтыса жатар, бәлкім оның да артықтығы жоқ шығар. Ал жұртшылыққа айтарымыз, өз бүйректеріне өздері сақ болмаса, шынымен де, бүйрегінде ақауы барлар қатары қарқынмен артып бара жатса керек. Оған нефрологтар қауымдастығы таратқан мына мәлімет дәлел: Шұғыл келіп түскен ақпаратқа қара ғанда, өрт таңғы сағат 4терде университет ғимаратының төменгі қабатында орна ласқан кітап сақтау қорында болған. Қы зыл жалын 8 шаршы метрдей аумақты шарпып үлгерген. Құрбан болғандар мен зардап шеккендер жоқ. өрт Астана қаласы төтенше жағдайлар департаментінің өрт сөндіру қызметінің күшімен жарты сағат тың ішінде ауыздықталды.
А п Ат Өртті өршітпеді кеше таңертең Астанадағы Қазақ гуманитарлық заң университеті ғимаратының кітап сақ- тау қоры- нан өрт шыққан. Бұл туралы кеше Тө тенше жағдайлар министрлігінің баспасөз қызметі хабардар етті. «Сонымен қатар естеріңізде болса, Үкімет басшысы Кәрім Мәсімов мектеп оқушыларынан бастап арнайы есірткіге қарсы жаппай тестілеуден өткізу жа йында тапсырма берген болатын. тіпті «осы жайында заң жобасы дайын болып, парламентке түсіп қойды» деген де ақ парат тарады. Бірақ бұл ақпаратты ііМ шындыққа жанаспайды деп отыр. ііМ жаппай тестілеуге аса қатты құлық танытып отырған жоқ. Себебі 2006 жылы тәжірибе негізінде өткізген жаппай тестілеуге 5030 адам қатысып, оның тек 0,5 пайызы ғана есірткіні қан дай да бір уақытта пай даланғаны анықталған. есесіне қан шама қаржы шы ғындалған. Мұндай шара ііМі үшін де тиімсіз. Осыған байланысты ернұр уәли былай дейді: «Қоғамдық пікірлерді және заң талаптарын ескере отырып, ііМ өзінің ұстанымын білдіріп отыр. Жүргізілген тәжірибе нә ти жесінің төмен дәрежеде болуы, сонымен қатар кейбір заң талаптарына, яғни Конституцияға, халықаралық нор ма ларға қайшы болуы мүмкін деген сұрақтарды да ескере отырып, ііМ бү гінгі уақытта жаппай тестілеуді енгізу мәселесін төтесінен қойған жоқ. Яғни «осыны міндетті түрде енгізу керек» деген ұсыныс ііМнің тарапынан тікелей түсіп отырған жоқ». дегенмен Үкімет басшысының тіке лей тапсырмасымен бүгінгі күні арнайы жұмыс тобы құрылған. Оны вицепре мьер Серік Ахметов басқарады. Жұмыс тобының бірнеше отырысы бүгінгі таңға дейін өткізілді. Яғни орындалып жатқан жұмыстардың шеңберінде денсаулық сақтау министрлігі жаппай тестілеуді ен гізудің сапалылығы, мақсатқа сай екендігі туралы өзінің ұстанымын білдірмек.
Бұл ауру шошқадан адамға, адамнан адамға немесе ауа арқылы тарайды. Айналасы біраз уақыттың ішінде АҚШ, Канада, Жаңа Зеландия, Испания, Фран ция, Бразилия, Израиль елдеріне тарап үлгеріпті. Кеше осыған байланысты ар найы брифинг өткізген денсаулық сақтау министрлігі Мемлекеттік сани тар лық эпидемиологиялық қадағалау коми тетінің төрағасы Анатолий Белоног Қазақстанда шошқа тұмауы таралуының алдын алу үшін шекараларда эпидемияға қарсы ша ра лар күшейтілгенін хабарлады. рес пуб ликалық санитарлықэпидемиоло гия лық станцияның референсзертханасы шош қа тұмауына қатысты зерттеулерді жүргізуге дайындығын бастап та кеткен. «Шекара арқылы өтетін халықаралық әуежайлар, темір жолдары және автожол өткелдері секілді нысандар қатаң бақылауға алынды. Шетелдерден келген дерді санитарлық карантиндік бақылау, сонымен қатар эки паж мүшелері мен жолаушыларды сырттай қарау және олар дың арасында сауалнама жүргізу, қажетті жағдайда дене қызуын тексеру шаралары қолға алынып жатыр», – дейді бас мем лекеттік санитарлық дәрігер А.Белоног. Сонымен бірге емдеупрофи лак ти ка лық ұйымдарында шошқа тұмауын жұқ тыр ған болуы мүмкін деген нау қастарды емдеуге арналған дәрілік зат тардың қоры құрылды, патогендік қасиеті жоғары бұл тұмаудың шетелден әкеліну немесе пайда болу мүмкіндігіне бай ланысты сани тар лықэпидемиоло гия лық және меди ци налық қызметтер тұрақты дайын дық жағ дайына көшірілді. Аса қа терлі жұқпалы індеттерді зерттеу зертха насы да тәулік бойы дайындық жағдайына ауыстырылды. Әзірге тұмаудың беті бері қарамай тұр. Жаңа вирус шошқа, құс және адам тұмауының генетикалық қосын дысынан пайда болған. Халықаралық денсаулық сақтау ұйымы осы вирус түріне «тамифлю» вакцинасы ғана қарсы тұра алады деп мәлімдеме жасап отыр. «Оның негізгі белгілері – ыс тық көтерілу, жөтел, бас ауруы, іш өту және лоқсу», – дейді Белоног.
ұБтны қайта тапсыруға бола ма? РеспубликалыҚ ҚоҒамдыҚ-саяси аҚпаРаттыҚ газет №63 (63) 28.04.2009 жыл, cейсенбi www.alashainasy.kz 4
Б i л г i м к е л г е н Б i р с џ р а ћ Б i л г i м к е л г е н Б i р с џ р а ћ Нарық
Пайымдама News
Банк тер
Пайдалы тұсы... трансконтиненталдық көлік орта лы ғы жобасының пайдасы жөнінде экономистғалым, профессор Ғалижан Мадижанов былай дейді: – рас, бұл жобаның бізге берер пайда сы көп. егер аталмыш жоба 2015 жылға дейін іске асатын болса, еліміздің сауда өн дірістік саласы айтарлықтай табысқа қол жеткізер еді. Бұл – бізге еуропамен ты ғыз байланыс орнату үшін беріліп отыр ған мүмкіндік. Сондықтан көлік және ком му никация министрлігі қолда бар мүм кін дікті пайдаланып қалғаны жөн. Бұл жо ба ауылдағы ағайынның кәсіпкерлік қабіле тін арттыру үшін де тиімді болмақ. Осы бағыт арқылы ауылдағы жекелеген шаруа қо жалықтарын тұтас бір кооперативке айналдыруға үлкен мүмкіндік бар. егер сауатты түрде бұл үрдісті іске асыра алсақ, қазір жалғызжарым жүріп, не жемшө біне, не дәнді дақылына қаржысы жет пей трансконтиненталдық көлік орталығына айналудың күнгейі мен көлеңкесі Қарлығаш ЗаРыҚҚанҚыЗы Қазақстан Еуропа мен азияның арасын жалғап жатқан трансконтиненталдық көлік орталығына айналуы тиіс. Бұл жөнінде өткен аптада сенат төрағасы Қасымжомарт тоқаев тағы бір құлаққағыс жасады. Егер асығымыз алшысынан түсіп, бұл шара оңтайлы шешім табатын болса, сөз жоқ, мемлекетіміздің әлемдік нарықтағы жағдайы қарқын ала бастамақ. Елімізді Еуропа мен азияның арасын жалғап жатқан трансконтиненталдық көлік орталығына және аймақтағы өндірістік инновациялық қызмет көрсету орталығына айналдырудың басты мақсаты – шикізат, металлургия және астық өнімдерін әлемдік сұранысқа ие қылу. осы мақсатты жүзеге асыру үшін ақыл тоқайластырып жүргендердің көздегені – 2015 жылға дейін Қазақстанның аумақтық даму стратегиясын жүзеге асырудың басым бағыттарын орындау. сонымен, аталмыш көлік орталығына айналу қазаққа не бермек? Енді осы жағын саралап көрсек... сансырап жүрген біраз шаруа қо жалығы көптеген мүмкіндікке қол жет кізер еді. мемлекет осындай коопе ра тивтерге суб сидия беретін болса, олар дың ісі алға жылжитыны анық. Былтыр Бакуде қазақстандық астық терминалы ашыл ды. мұның өзі еліміздің диқандарын бір қуантып тастады. ал енді аталған транс континенталдық көлік орталығы жобасы жү зеге асатын болса, ауыл шаруашылығы сала сын дамытуға да біраз мүмкіндік ашылар еді.
Сондайақ мамандардың байып тау ын ша, аталған жобаны жүзеге асыру – бұл ашық экономикалық бәсекелестікке түсуге бастайтын жол. Осы жоба барысында еуро паға Қазақстанның бірқатар отандық өнім дерін, ауыл шаруашылығы өнімдерін жет кізудің оңтайлы мүмкіндіктері туып отыр. Сондықтан Қазақстан еуропа мен азия ның арасын дәнекерлейтін транс кон тинен талды көлік орталығына айналуы тиіс деген тұжырымды қолдау қажет. Ол үшін ауылдағы ағайынның экономикалық құл шынысын арттыруды да ұмытпай, шал Жалпы, трансконтиненталдық көлік орталығы жобасы сөз болған тұста елі міздің көлік және коммуникация ми нистрі болып қызмет атқарған Серік Ахметов алдымен мынадай дәйек тер ді алға тартқанды. Ахметовтің пайым дау ынша, жобаны жүзеге асыру үшін алдымен мына түйткілдерді шешіп алуымыз керек. «Біріншіден, еліміздің аймақтарындағы 1 мың 842 көпірдің 384і толық жөндеуді қажет етеді. Жергілікті аймақтардағы қаржының жеткілікті көлемде бөлінбеуі жағдайдың осылай қалыптасуына әкеліп отыр. Екіншіден, аталмыш көпірлерді ха лықаралық стандартқа сай қалыпқа тү сіру үшін 70 миллиард теңге қаржы қа жет. Ал биыл бұл жобаға жергілікті әкім ші лік терден 12 миллиард теңге бөлінсе, рес пуб ликалық бюджеттен бөлінген трансферт тің көлемі 8,5 миллиард тең ге ге ғана жетіпті. Әрине, қаржы жағы қол байлау болмаса, мұндай жолдарды салуды уақытында бітіруге болады», – дейді С. Ахметов мырза. Сөйтіп, жоба мақсатын айшықтаған дағы біздің бір аңғарғанымыз, егер Қазақ стан Еуропа мен Азияның арасын жалғайтын көлік дәлізіне айналатын болса, біраз экономикалық биіктікті ба ғындырмақ. Тек ол үшін алдымен аталған олқылықтарды сауатты түрде шешуді ойлас тырғанымыз жөн... о й түйін: ғай ауылда жатқан ағайындарды кәсіп кер лік қабілеті бар аудандарға топтас тыр ған жөн. ал енді күнгейдің көлеңкелі тұсы бола тыны тәрізді аталмыш жобаның олқы тұс тары бар ма? Осыны тізбелеп көрсек...
Бұл жөнінде Құрылыс және эко ло гия институтының директоры Меңлі бай МыРЗахМЕтов ой қорытады: – трансконтиненталдық көлік орталы ғы на айналу үшін ең алдымен елі міздің географиялық жағдайын бағдар лап алу қажет. Қазақстанның жері кө лем ді бол ға нымен, онда халық си рек ор на лас қан. Сондықтан елдегі тұрғын дар дың орна ла суын бір жүйеге түсіріп ал ған жөн. Ішкі миграциямызды жөндеп ал май, еуразия мен азияны біріктіретін көлік орталығына айналамыз деудің өзі – олқылық. Әрине, осы жобаның басықасында жүргендер «бұл – уақыт өте келе шешімін табатын мәселелер» деп ойлай тын шығар. Бірақ арақашықтығы бірбірінен өте шалғай жатқан ауылдарды, сондайақ өмір сүруге қолайсыз аймақ тар ды (бұларға шөл және шөлейт аймақ тар ды жатқызуға болады) дұрыстап орна лас тырып алмайынша, бұл мәселе сауат ты түрде жүзеге аспайды. Сондықтан ал дымен осы жайттардың түйінін тарқатып алуымыз керек. Көкшетауға неміс инвесторлары келе жатыр ақмола облысының әкімі альберт рау аймаққа іссапармен келген Германия инвесторлары дитер Хунольд пен томас Зивчакты қабылдап, екі ел арасындағы ынтымақты байланыс, аймақта жылу және электр жүйесін өркендету туралы пікір алмасты. Германиядан келген инвестиция және энергетика кәсіпорындарының өкілдері өздерін жылу және электр өндіру жайы қызықтыратынын жеткізді. Осылайша екі жақты пікір алмасу нәтижесінде көкшетау қаласында тиісті станса құрылысын қолға алу туралы меморандумға қол қойылды. немістер жағы аймақтың энергетикалық сұранысын анықтауға жылу электр стан сасының қаржылық негіздемесін әзірлеуді өз міндетіне алып отыр. Олар әзірлік мерзіміне үш ай қажет екенін айтты. орал бағаны ұстап тұр Оралда азықтүлік өнімдеріне төмен баға сақталып отыр. Қала әкімі Сәмиғолла Оразовтың айтуынша, қалада 47 азық тү лік бағасына мониторинг жүргізілді. Биыл ғы қаңтардың 28інен сәуірдің 7сіне дейін азықтүлік құнының өзгеруі мы надай болды: қант – 18, сүт – 10, сиыр еті – 38, жылқы еті – 60, картоп – 8 теңгеге қымбаттаса, күріш – 40, қарақұмық – 30, ма карон – 9, күнбағыс майы – 31, жұ мырт қа – 49, қой еті – 10, шұжық – 9, қияр – 16 теңгеге арзандаған. азықтүлік бағасын көтермеу бағы тында бірталай шаралар жүргізілді. «ел ырысы»
коммуналдық базарындағы «ЖайықБизнесОрталық» ЖШС сөреле рінде ең төменгі баға сақталған. енді осы серіктестіктің үш шағын базарын ашу ойластырылды. Онда делдалсыз тікелей әкелінетін өнім тұтынушыға арзанға түспек. мұндай әдіс жазкүз айларында баубақша өнімдерін сатуда кеңінен қолданылады. жаңа кешен құрылысы басталды Оңтүстік Қазақстан облысында «Бей барыс және к» ЖШС Бүргүлік шатқалында демалыс аумағы мен ақсуЖабағылы қорығына жақын арада туристік кешеннің құрылысын бастады. Фирма басшылығы жаңа жобаларға үміт артып отыр. төле би ауданы – еліміздегі ең табиғаты керемет өлкелер дің бірі. «Сайрамсу» үкіметтік емес ұйымы ның үш жыл бұрын ашылған қонақ үй лерінде Германия, Франция, Ұлы бри тания, Польшадан келген қонақ тар жиі демалады. енді «Бейбарыс және к» ЖШС көрсетілетін қызмет аясын кеңей тіп, сапасын арттыру туралы шешім қа был дады. Оның үстіне Қазақстанның оң түс тігінде туристік кластерді дамыту ісі – эко номиканың басым бағытының бірі. Әрі жаңа жоба жаңа жұмыс орындарын ашуға мүмкіндік береді.
Қызылорда облысының Жаңақорған ауданында Солтүстік Қорасан уран кен орнының «Қорасан1» учаскесінде жаңа кешен ашылды. Бұл жылына үш мың тонна уран өндіретін өндірістік қуатқа ие Қазақстандағы тұңғыш кеніш. «Қорасан1» кенішінің ашылуы Қызылорда облысы өміріндегі маңызды оқиға. Сонымен қа тар ол «Қазатомөнеркәсіп» Ұлттық ком паниясы жүзеге асырған тағы бір ірі инвестициялық жоба. кеніштегі барлық жұмысты құрыл тай шылары «Қазатомөнеркәсіп» ҰаҚ» аҚ, жапонның энергетикалық ком па ния лары (Toshiba Corporation, TePsO, Chubu electric, Tohoki electric және тағы бас қа лар) консорциумы және канадалық Ura nium One компаниясы болып табы ла тын «Қызылқұм» ЖШС атқарады. Өнді ріл ген өнімнің басым бөлігі Жапония атом энергетикасының мұқтажын қанағат тан ды руға арналған. Иә, Қазақстанның ақша түрінде жи ған қоры бар. Бұл қаражат Ұлттық банк есебінде халықаралық резерв ре тін де сақтаулы. наурыз айында бұл қар жы 4 пайызға кеміп, 18,8 миллиард дол лар ды құрап отыр. Бұл қаржы еркін кон вер та ция ланатын валюта және алтыннан құ ра лады. Валюта мөлшері ішкі нарықта валю та сату, үкіметтің сыртқы қарызын өтеу нәтижесінде 731 миллион долларға азай ақша алғаныңыз үшін ақша төлейсіз Пластикалық карточкам арқылы қолмақол ақша алсам қаржым азайып қалатын сияқты. Өзге банк банкоматынан ақша алғанда қандай комиссия ұсталынады? айсәуле ӘділБЕК, Шымкент Өз банкі банкоматынан ақша ал ған да комиссия ұсталынбайды. Бөтен бан ко маттарды қолдансаңыз ақысын тө леуге тура келеді. мысалы, «атФ банк» карточкасымен «Халық банк» бан коматынан ақша алсаңыз 0,75 пайыз, өзге банктер банкоматынан 1,5 пайыз комиссия ұсталады. «Қаз ком мерц банк» «Халық банк» үшін 1 пайыз, өзге банк терге 1 пайыз + 200 теңге бағам бел гілеген. Яғни, 10 мың теңге алсаңыз тиісінше 100 теңге немесе 300 теңге қал ды расыз. Банктер жарнамасын жақсы жа сағанымен дүкенде POsтерминал ар қы лы есеп айырысқанда да комиссия ұста лынуы мүмкін. «атФ банкте» бұл ко мис сия карточканың түріне байланысты 0,751,15 пайызды, «Қазкоммерцбанкте» 0,5 пайызды құрайды. керісінше, кейбір кар точкалар арқылы қолмақол ақшасыз есеп айырысқанда бонустар қосылуы ықти мал. Бонус теңгеге айналмайды, тек POs терминал немесе импринтер арқылы тө лем жүргізуге болады. комиссиялар кар точка түрі мен банкке байланысты әр алуан. Сондықтан нақты өз карточкаңызға қа тысты деректерді пластик бетіндегі те ле фон ға қоңырау шалып, нақтылауға бола ды.
Жиған қорымыз қанша? жүктеу/скачать 4,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|