Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис
жазамын. Мен жол- дасыма хатты ертең жазамын
жүктеу/скачать 3,22 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тақырып бойынша сұрақтар
- 124- жаттығу
| жазамын.
Мен жол- дасыма хатты ертең жазамын. Ол бұрын бізге жиі келетін. Ол келетін шығар. Ауылға да жиі баратын . Ауылға баратын шығар. Бұл сөйлемдердегі азамын, келетін, баратын деген сөздердің тұлғалық жағынан айырмасы жоқ. Сөйте тұрса да, бірінші сөйлемде ауыспалы осы шақ, екінші сөйлемде ауыспалы келер шақ. Үшінші, бесінші сөйлемдерде-ауыспалы өткен шақ, төртінші, алтыншы сөйлемдерде – ауыспалы келер шақ.Өйткені сөйлемдердегі ертең, бұрын деген мезгілдік үстеулер, шығар көменкші етістігі жазамын, келетін, баратын деген етістіктің шақтық мағынасын дәлдеп, істің әлі істелмегендігін, алдағы уақытта істелетіндігін білдіріп, келер шақтың ұғымын білдіріп тұр. Тақырып бойынша сұрақтар: 1) Етістіктің қай уақыттағы іс-әрекетті білдіретін шағы осы шақ деп аталады ? 2) Осы шақ қанша түрлі болады ? 3) Осы шақтың қандай түрі нақ осы шақ деп аталады ?Нақ осы шақ қалай жасалады ? 4) Осы шақтың қандай түрі ауыспалы осы шақ деп аталады ?Ауыспалы осы шақ қандай жұрнақтар арқылы жасалады ? 5) Етістіктің қай уақыттағы іс, қимыл, әрекетті білдіретін түрі келер шақ деп аталады ? Келер шақ қанша түрлі болады ? 6) Келер шақтың қандай түрі болжалды келер шақ деп аталады ? болжалды келер шақ қалай жасалады ? 7) Келер шақтың қандай түрі ауыспалы келер шақ деп аталады ? ауыспалы келер шақ қалай жасалады ? 8) Келер шақтың қандай түрі мақсатты келер шақ деп аталады ? Мақсатты келер шақ қалай жасалады ? 124- жаттығу Мәтінді оқып шығып, келер шақтық етістіктерді табыңдар. Олардың түрлерін және қалай жасалғанын айтыңдар. Қараман атты құрдасың Аздың бар ма теңдігі? 217 Қазанның қырлы қаласын Құрдастың бар ма елдігі? Аламын деп ала алмас, Астындағы бурылдың Алты қабат орнынан Көбіктінің екі аты Қарғытып ішке ене алмас. Үйіріне қарай қашқанда, Қақпаның аузын аша алмас, Сол уақытта көрінер Қайраты жетіп таса алмас. Қырық үш күндік кемдігі Тауда жатқан өзіңе Асқар төбе бел дерсің, Қараман келер құрдасың Тайбурыл атпен желерсің. Қатын деп кеткен өз сөзін Жақсы – жаман қадірін Бетіне сонда соғарсың. Құртқаның сонда білерсің. Асқа төбе белдегі ( «Қ . Э.») жүктеу/скачать 3,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|