284-тапсырма. Мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ-жауап (сұхбат) құрастырыңыздар. Ү л г і: – Д. Қонаев өзінің қандай ерекше қасиеттерімен танылды?
– Д. Қонаев Қазақстанның партия ұйымын басқарған ширек ғасырға
жуық уақыт ішінде өзінің үлкен мәдениеттілігімен, иманжүзді ізеттілігімен
танылып, халық дәстүрін жақсы білетін, ой-өрісі кең жан екенін көрсетті.
285-тапсырма. Төмендегі етістіктерден өзгелік етіс жасаңыздар. Ү л г і: Тазалау; тазала+т; Тігу; тік+тір. Қолдану, жасау, басқару, қадағалау, түсіру, шешу, қабылдау, белгілеу, атқару, жинау, дәлелдеу, анықтау, зерттеу, ұйымдастыру, дамыту.
286-тапсырма. Мәтіннен негізгі, өздік, өзгелік етістерді тауып, астын сызып, олардың жасалу жолдарын түсіндіріңіздер. Ү л г і: Д. Қонаев аз уақытта іскер басшы, зор талап иесі болып көр+ін+ді. Жер-дүниені су қылып, сырттағы шаруашылықтарға баратын жолды батпақ-лайға айнал+дыр+ған жаңбырдың кесірінен Димекең көлік ауыстыр+ғыз+ды. Етіс категориясы Етіс деп қимылдың объекті мен субъектіге қатысын білдіретін етістіктің категориясы аталады. Етіс бес түрге бөлінеді: 1) негізгі етіс (основной залог), 2) ортақ етіс (совместный залог), 3) өзгелік етіс (понудительный залог), 4) ырықсыз етіс (страдательный залог), 5) өздік етіс (возвратный залог). Негізгі етіс – етістің түрлеріне құбылмай тұрғандағы түбір қалпы жатады. Мысалы:жат, оқы, ойла, әзірле, жақ т.б. Өздік етіс – негізгі етістен -ын, -ін, -н жұрнағы арқылы жасалып, қимылдың субъектінің өзіне жасалатынын білдіретін етістің түрі өздік етіс деп аталады: жу+ын, ки+ін, тара+н. Өзгелік етіс – негізгі етістен -тыр, -тір, -дыр, -дір, -ыр, -ір, -т, -қыз, -кіз, -ғыз, -гіз жұрнақтарының жалғануы арқылы жасалып, қимылдың бөгде адам арқылы жасалуын білдіреді: айт+тыр, сөйле+т, жаз+ғыз.
