Ойлау дағдыларының деңгейі
Дағдылар
|
Ойлау
|
|
Сұрақтар
|
|
дағдылары
|
Сипаттама
|
|
тобы
|
түрі
|
|
ның деңгейі
|
|
|
|
|
|
|
Тыңдалым
|
Білу және
|
- дәйексөз, үзінді негізінде мәселені
|
Ауызша
|
|
мен
|
түсіну
|
болжайды;
|
толық
|
|
айтылым
|
|
- астарлы ойды анықтайды;
|
жауапты
|
|
|
|
- тұрмыстық, әлеуметтік мәтіндерді талдау
|
қажет ететін
|
|
|
|
арқылы негізгі ойды анықтайды;
|
сұрақтар
|
|
|
Қолдану
|
- перифраз түрінде берілген сұрақтар
|
|
|
|
|
арқылы мәтіннен қажетті
|
ақпаратты
|
|
|
|
|
анықтайды;
|
|
|
|
|
|
|
|
Жоғары деңгей
|
- әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи
|
|
|
|
дағдылары
|
тақырыптарға
|
байланысты
|
|
диалог,
|
|
|
|
|
монолог,
|
полилогтердегі
|
(интервью,
|
|
|
|
|
пікірталас үзінді) автор көзқарасы мен
|
|
|
|
|
экспрессивті-эмоционалды сөздердің рөлін
|
|
|
|
|
талдайды;
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- көтерілген мәселе бойынша ой
|
|
|
|
|
тұжырымдайды;
|
|
|
|
|
|
|
|
- коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми
|
|
|
|
|
және халықаралық терминдерді, ғылыми
|
|
|
|
|
деректерді орынды қолданып, диалог,
|
|
|
|
|
монолог, полилогте өз ойын дәлелді,
|
|
|
|
|
жүйелі жеткізеді.
|
|
|
|
|
|
Оқылым
|
Білу және
|
- тұтас және аралас мәтіндердегі ақпаратты
|
Жазбаша
|
|
және әдеби
|
түсіну
|
салыстырады;
|
|
|
|
толық
|
|
тіл
|
|
-
|
тілдік
|
құралдар
|
|
арқылы
|
жауапты
|
|
нормалары
|
|
публицистикалық
|
және ғылыми
|
стиль
|
қажет ететін
|
|
|
|
ерекшеліктерін таниды;
|
|
|
сұрақтар
|
|
|
Қолдану
|
-
|
мақала,
|
аннотация,
|
презентация
|
|
|
|
|
құрылымы
|
мен
|
ресімделуі
|
арқылы
|
|
|
|
|
жанрлық ерекшеліктерін ажыратады;
|
|
|
|
Жоғары деңгей
|
- ғылыми және публицистикалық стильде
|
|
|
|
дағдылары
|
жазылған мәтіндерді талдап, сілтеме
|
|
|
|
|
жасайды.
|
|
|
|
|
|
|
Жазылым
|
Білу және
|
- тезистік жоспар құрайды;
|
|
|
Жазбаша
|
|
және әдеби
|
түсіну
|
- мақала, аннотация, тезис құрастырып,
|
толық
|
|
тіл
|
|
графиктік
|
мәтіндердегі
|
деректердің
|
жауапты
|
|
нормалары
|
Қолдану
|
маңызды тұстарын анықтап жазады;
|
қажет ететін
|
|
|
|
- аргументативті эссе жазады;
|
|
|
сұрақтар
|
|
|
|
-
|
бұқаралық
|
ақпарат
|
құралдары
|
|
|
|
Жоғары деңгей
|
материалдары
|
негізінде
|
стильдік
|
|
|
|
дағдылары
|
ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз
|
|
|
|
|
оралымдарын талдап, стильдік түзетулер
|
|
|
|
|
жасайды, редакциялайды.
|
|
|
|
|
Жиынтық бағалауды өткізу ережесі
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау кезінде кабинетіңіздегі көмек ретінде қолдануға мүмкін болатын кез келген көрнекі құралдарды (диаграммалар, кестелер, постерлер, плакаттар немесе карталарды) жауып қойыңыз.
Тоқсан бойынша жиынтық бағалауды орындаудың бастапқы және соңғы 15 минутында сыртқа шығуға болмайтындығын ескертіңіз.
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау басталмас бұрын алғашқы бетінде жазылған нұсқауды оқып, орындалу уақытын хабарлаңыз. Білім алушыларға жиынтық бағалау барысында бір-бірімен сөйлесулеріне болмайтындығын ескертіңіз.
Білім алушылардың жиынтық бағалауды өздігінен орындап жатқандығына, орындау барысында көмек беретін қосымша ресурстарды, сөздіктерді пайдалануларына мүмкіндіктерінің жоқ екендігіне көз жеткізіңіз. Олардың тапсырманы орындау уақытында бір-біріне көмектесулеріне, көшіріп алуларына және сөйлесулеріне болмайтындығын ескертіңіз.
Тоқсан бойынша жиынтық бағалау барысында нұсқаулыққа немесе уақытқа қатысты білім алушылар тарапынан қойылған сұрақтарға жауап беруге болады. Жекелеген білім алушыларға көмек беруге негізделген кез келген ақпаратты оқуға, айтуға, өзгертіп айтуға немесе көрсетуге тыйым салынады.
Тоқсандық жиынтық бағалаудың аяқталуына 5 минут уақыт қалғанда, оқушыларға ескертіп хабарлаңыз.
Тоқсандық жиынтық бағалау аяқталғаннан кейін, білім алушылардан жұмыстарын тоқтатып, қалам/қарындаштарын партаның үстіне қоюларын өтініңіз.
Тоқсан бойынша жиынтық бағалаудағы кезекші мұғалімге өз жұмысымен және қосымша алаңдататын істермен айналысуға қатаң тыйым салынады. Мұқият болған жөн.
Модерация және балл қою
Барлық мұғалімдер балл қою кестесінің бірдей нұсқасын қолданады. Модерация үдерісінде бірыңғай балл қою кестесінен ауытқушылықты болдырмау үшін, жұмыс үлгілерін балл қою кестесіне сәйкес тексеру қажет.
1-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ СПЕЦИФИКАЦИЯСЫ
Жиынтық бағалауға шолу
Ұзақтығы: 45 минут
Оқылым – 20 минут
Жазылым – 25 минут
Тыңдалым мен айтылым бөлек тексеріледі.
Балл саны: 30
Тапсырмалар түрлері
Көп таңдауы бар сұрақтар
Қысқа жауапты қажет ететін сұрақтар
Толық жауапты қажет ететін сұрақтар
Жиынтық бағалаудың құрылымы
Тоқсандық жиынтық бағалаудың нұсқасы 3 компоненттен тұрады: Біріншісі тыңдалым
– айтылым және әдеби тіл нормаларын, екіншісі – оқылым және әдеби тіл нормаларын, үшіншісі жазылым және әдеби тіл нормаларын тексеруге арналған.
«Қазақ тілі» Т1 пәнінен 1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары «Тіл және алаш идеясы», «Әлем жаңалықтары: өнер және мәдениет. Сөз мәдениеті» бөлімдері бойынша
Тыңдалым тапсырмасы: https://turkystan.kz/article/139429-s-z-d-ret/
Мәтінді мұқият тыңдаңыз. Мәтін мазмұны бойынша негізгі ойға болжам жасаңыз.[10]
Абай бірде әкесі Құнанбайға сәлем бере барып, бірер күн қасында аялдапты. Құнекең қажылықтан оралғаннан кейін, бұрынғыдай көп әңгімеге зауқы соқпайтын көрінеді. Бір кітапты алады да, аздап оқып, артынша ұзақ ойланып қалатын көрінеді және әлгі көрініс бірнеше рет қайталаныпты. Абай әкесінен бұның мәнісін сұрайын десе, ретін таппайды. Сәлден кейін жол жүретін кезі жақындайды. Сөз айтылмай, жабулы қазан сол күйінде қалып қояр ма еді, егер дана Құнанбай баласының көкейінде бір сауал кетіп бара жатқанын аңғармағанда.
– Балам, – дейді әкесі, – бір нәрсеге оқталдың ғой. Оқталдың да, тоқтадың. Соншалықты баптайтындай не мәселе?
– Келгелі байқағаным, сіз ана бір кітапқа үңілесіз де, сәлден кейін ойға шомасыз. Не оқып жатқаныңызды түсінбей, соны сұрағым келген…
– Е, ол тариқат қой.
– Әке, мен сізді ақиқатқа әлдеқашан жетті ме деп ойлағам, – депті Абай. Жетпіс екі жасында қажылыққа барып, одан келген соң, қалған өмірін дін жолында құлшылықпен өткізген Құнанбайдың ақиқатқа жеткеніне толық сенімді болмауы Абайды ойлантып тастағаны анық. «Енді дүние сөзін сөйлемеймін», – деп, ешкімге тіл қатпай қойғаны, оңаша үйде, шымылдықтың ішінде жалғыз отырып, Құдайға құлшылық қылғаны тарихта жазылды.
«Тариқат – ол тақуалық және Алла Тағалаға жақындататын амалдар. Ақиқат мақсатқа жету және ұлық нұрды көру. Намаз ішіндегі қызмет Аллаға жақындық. Қызмет шариғатта, Аллаға жақындық тариқатта, ал жетістік ақиқатта», – деп түсіндіреді дін ғұлмалары.
Айтылым тапсырмалары:
«– Әке, мен сізді ақиқатқа әлдеқашан жетті ме деп ойлағам, – депті Абай. Жетпіс екі жасында қажылыққа барып, одан келген соң, қалған өмірін дін жолында құлшылықпен өткізген Құнанбайдың ақиқатқа жеткеніне толық сенімді болмауы Абайды ойлантып тастағаны анық»- Осы үзіндідегі «ақиқатқа жету» туралы не ойлайсыз? Ойыңызды өз сөзіңізбен жалғастырып айтыңыз.
«Енді дүние сөзін сөйлемеймін», – деп, ешкімге тіл қатпай қойғаны, оңаша үйде, шымылдықтың ішінде жалғыз отырып, Құдайға құлшылық қылғаны тарихта жазылды» - Берілген үзіндідегі ойды болжаңыз. «Дүние сөзін сөйлемеу» ұғымы қандай ой туғызды? Өз сөзіңізбен жеткізіп айтып беріңіз.
Абай мен әкесінің өзара тілдесуінде сөз мәдениетінің қандай үлгісі сақталған?
Оқылым
Мәтінді мұқият оқып, берілген сұрақтарға жауап беріңіз. [10]
Ана тілін жетілдірудің бірден-бір әлеуметтік ұясы – білім беру жүйесі. Бұл салада әзір қазақ тілінің мәселелері күрделене түспесе, жеңілдей қоятын емес. Кейбір қалаларда қазақ мектептері жеткіліксіз, аралас мектептердің негізі орыс сыныптары да, аз бөлігі қазақ сыныптары болып отыр. Бұл қазақтың ұл-қыздарының өз ана тілін жүйелі меңгеруінде көптеген кедергілер келтіруде.
Жоғары білім беру саласында да студенттердің қазақ тілінде сөйлейтіндері кездесе бермейді. Орыс топтарындағы ұлты қазақ студенттердің 80-90 пайызы өз тілдерінде сөйлемейді. Орыстілді қазақ оқытушылары өзара да, студенттермен де тек орыс тілінде сөйлеседі. 2 жыл бұрын еліміздегі белгілі университеттердің біріндегі қазақ және орыс тілі кафедралары қазақ тілін оқытуға байланысты сауалнама жүргізген болатын. Содан мысалдар келтіре кетейік. «Сіздің қазақ тілін меңгеру деңгейіңіз қандай?» деген сұраққа 149 студенттің 11%-ы «өте жақсы» және «жақсы» деп, 75%-ы орта деңгейде, 14%-ы ортадан төмен деңгейде деп жауап берген. «Қазақ тілін білу деңгейің төмен болса, оған не себеп болды?» дегенге 11%-ы «орыстілді қоғамда өмір сүргендіктен» десе, 56%-ы «отбасында, достарымен қазақ тілінде сөйлеспеу не аз сөйлесу» депті.
Мәтін қандай стильде жазылған? Стильге тән тілдік құралдарды теріп жазыңыз.
_____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________ [2]
Мәтін қандай жанрда жазылған?
___________________________________________________________________________ [2]
Автордың ойын өз сөзіңізбен жазыңыз, бірақ айтылған әр тұжырымның соңында ойдың авторына сілтеме жасаңыз.
________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________ [2]
Мәтін қандай мақсатта жазылған? Мәтіннің негізгі ойын анықтаңыз.
________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________ [1]
Мәтіннің құрылымын анықтаңыз.
Кіріспе__________________________________________________________________
Негізгі бөлім______________________________________________________________
Қорытынды_____________________________________________________________
[3]
Жазылым
Екі бөлім бойынша берілген 4 тақырыптың бірін таңдап, жазба жұмысын орындаңыз. [10]
(250-300 сөз)
1-бөлім. Тіл және алаш идеясы. Сөз мәдениеті
«Алаш идеясы – қазақ идеологиясының темірқазығы» тақырыбында бөлім бойынша алған біліміңізді қолданып, аргументтер мен дәлелдер келтіре отырып, эссе жазыңыз.
«Алаш идеясының өзектілігі және ХХI ғасырдағы қазақ қоғамы» тақырыбында
мақала жазыңыз.
2-бөлім. Əлем жаңалықтары: өнер және мәдениет. Сөз мәдениеті
«Өнер – халық тарихының шежіресі» тақырыбында бөлім бойынша алған біліміңізге сүйене отырып, эссе жазыңыз.
Қазақ өнерін және мәдениетін насихаттап, жергілікті газет бетіне жастарға арнап «Қазақтың дәстүрлі мәдениетінің айтулы өкілдері » деген тақырыпта мақала жазыңыз.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Достарыңызбен бөлісу: |