часть дороги » , « дорожный знак » . Проводится экскурсии , беседы , предлагаются логические задачи. Дети узнают о
34
работе регулировщика. Подробно и доступно об этом детям могут рассказать сотрудники ГИБДД , приглашенные на
встречу с детьми. В любом возрасте знания должны закрепляться прочтением и анализом произведений
художественной литературы , таких как « Дядя Степа милиционер » С .Михалкова , «Что я видел » Б . Житков,
разучиванием стихов С .Михалкова « Моя улица » и т д. , разгадыванием загадок о машинах , дорожных знаках . Также
знания для детей о Правилах дорожного движения хорошо закрепляются и на творческих занятиях . Дети могут слепить
из пластилина всевозможные машины , пешеходов , светофоров , изобразить в рисунках дома машины, переходы ,
светофоры , дорожные знаки , также и по ручному труду. Во время подвижных игр дети могут не только закрепить
знания Правил дорожного движения , но и научиться культуре поведения в общественных местах . Детям очень
нравиться сюжетно ролевые игры , после первого показа могут самостоятельно разделиться на команды , быть лидером
или же главным в этой игре. ( водитель , пассажиры , кондуктор , пожилые люди , с ребенком , с грузом и т д
-Если игра происходит на пешеходной дороге тогда ответственность лежит на всех детей ( полицейский , водители
разного вида транспорта , дети на велосипеде , самокате , мамы с колясками ,дети играющие во дворе или в парке и т д )
Дисциплина , осторожность и строгое соблюдение правил дорожного движения всем водителями и пешеходами –
основа безопасного движения на улице . И из всех участников движения самые дисциплинированные – пешеходы .
Иногда взрослым не хватает времени , чтобы заняться с малышом изучением правил дорожного движения. Дела важнее
отвлекают их от этого не очень занимательного , но очень нужного предмета . Бывают случаи когда вместе с сыном
перебегают улицу не положенном месте или на красный сигнал светофора . Что поделаешь – спешка! Вечный
дифецит времени ! Дорожно – транспортные проишествия чаще случается с теми пешеходами , которые любят
утруждать , себя изучением правил дорожного движения и наблюдением за дорогой , и привыкли экономить время за
счет перехода улицы. На улице , на дороге одна единственная ошибка может оказаться роковой . Поэтому вопроса о
том , учить или не учить ребенка правилам поведения на улице , попросту не может быть К сожелению жизнь улицы
богата плохими примерами. Некоторые дяди и тети не задумываются над тем , какой вред они приносят детям своим
необдуманным поведением при переходе улицы. В этом - одна из самых серьезных помех в воспитании маленьких
пешеходов. Но решающим является все таки пример родителей . Если малыш увидеть, что отец , мать строго
выполняют правила дорожного движения , не допускают на улице не одного необдуманного , опрометчивого шага ,
значит и для него правила станут непредложенным законом , а осторожность – естественной формой поведения на
улице. Мы взрослые должны дать детям глубокое знание о Правилах дорожного движения .
Природа и Дети
С самого рождения жизнь ребенка складывается из двух различных пробуждений назидания. . Одно – это
потребность есть , пить и спать . Второе – желание все знать, то – что видят глаза и слышат уши.
АБАЙ. «Слова и назидания» седьмое слово.
Природа составляет глубокий след в душе ребенка , воздействуя на его чувства своей яркостью , многообразием ,
динамичностью. Ребенку кажется , что он первооткрыватель , что он первый услышал стрекотание кузнечика , увидел,
что снег - это много красивых снежинок , для него поет скворец. Так дети впервые воспринимают природу , тянутся к
ней , она возбуждает их любознательность . Дети с огромным интересом смотрят на окружающий мир , но видят не все ,
иногда даже не замечают главного . А если рядом воспитатель или кто ни будь из взрослого который удивляется в месте
с ними , учит не только смотреть , но и видеть , дети захотят узнать еще больше.
Государственный Общеобязательный Стандарт Образования Республика Казахстан (ГОСО) дошкольное воспитание и
обучение в разделах « Алгашкы кадам », « Зерек бала ». « Биз мектепке барамыз » предусматривает ознакомление
дошкольников с окружающим миром и экологией , начиная с младшей группы. Учебная деятельность , игры , прогулки
с детьми предоставляют для этого большие возможности . На каждой из них ребята закрепляют ранее полученные
знания и знакомятся с чем – то новым . В малышовой группе воспитатель проводит занятию по под группам, во вторую
половину дня индивидуально для закрепления . В среднем и в старшем возрасте более сложнее. Игры , пословицы -
поговорки , стихотворения , загадки , рассказы , сказки все это могут расширит знания детей о природе . Кроме того ,
воспитатель не только дать определенные знания , но и научить детей любить и беречь природу , край родной , степь
,свою Родину , горы , озера ,леса , поля и т д . Убеждения человека формируется с детства . Одна из главных
нравственных задач , состоящих перед педагогами ,- воспитать любовь к родине , а значит , и бережное отношение к
родной природе . Достичь этого можно в том случае , если знакомить ребенка с ее тайнами , показывать интересное в
жизни растений и животных ,учить наслаждаться запахом цветущих трав , красотой цветка , пейзажами родного края .
Восприятие природы , помогает развить такие качества , как жизнерадостность , эмоциональность , чуткое ,
внимательное отношение ко всему живому. Ребенок полюбивший природу не будет бездумно рвать цветы , разорять
гнезда , обижать животных , пугать , гонять , бить палкой или камнем и т д
Уважаемые коллеги , педагоги , воспитатели ваши труды никогда даром не пропадут , надо только быть терпеливым ,
сдержанным .
Природа Казахстана многообразно . Набольших просторах широко раскинулись луга и бескрайние степи ,
многоводные реки и озера . Недра нашей страны богаты полезными ископаемыми ( углом , нефтью , рудами металлов и
т д .) Наша природа целебна . Она играет большую роль в оздоровлений человека : зеленые растения поглощают
углекислый газ из воздуха и выделяют из него кислород . Восприятие красоты и гармонии форм , красок и звуков ,
наблюдение происходящих в природе явлений вызывает чувства радости и дает огромное наслаждение . Природа
играет большую роль в создании ценностей искусства . Описанию и воспеванию ее посещают свой произведения поэты
, писатели , художники , музыканты . Природа – могучий источник познания .Изучение совершенной работе ее
сложных организмов является ключом к технике , к изобретениям и открытиям , созданию приборов . Влияние родной
природы каждый из нас большей или меньшей степени испытал на себе и знает , что оно является источником первых
конкретных знаний и тех радостных переживаний , которые часто запоминаются на всю жизнь . Природа –
неиссякаемый источник духовного обогащения . Дети постоянно в той или иной форме соприкасаются с природой .
Их привлекают зеленые луга и леса , яркие цветы , бабочки , жуки , птицы , звери , падающие хлопья снега , ручейки и
лужицы .Бесконечный разнообразный мир природы побуждает у детей живой интерес , любознательность , побуждает
их к игре ,трудовой деятельности и художественной . Однако далеко не все может быть правильно понятно детьми
при самостоятельном общении с природой , далеко не всегда при этом формируется правильное отношение к
35
растениям и животным . В педагогике принято определять метод как способ совместной деятельности взрослого и
ребенка , направленной на достижение определенного воспитательно – образовательного результата, усвоение
знаний ,выработка навыков и умений , развитие способностей , формирование нравственных качеств , привычек
поведения . В процессе ознакомления детей с природой в дошкольной организаций используется разнообразные
методы : Наглядные ( наблюдение , рассматривание картин , демонстрация ).Практические ( игровой метод ,труд ,
элементарные опыты ) . Словестные ( рассказ воспитателя , сказки ,художественное чтение произведения , беседы ) .
Еще кроме творческой работы воспитателя с детьми , есть и родители (мамы , папы , бабушки и дедушки , старшие
дети , тети , дяди ) , которых тоже одновременно надо проинформировать в свое время нужными информациями и
новостями . А так зачем , робота ведется в группе с детьми или на участке ее кроме воспитателя и ее помощницы ни кто
не видит . А для этого надо запланировать план работы с родителями на год . В начале учебного года воспитатель
планирует общее родительское собрание ,И ее на этом собраний информирует всех родителей , затем между
родителями делятся работы , кто что , будет делать , когда ? Например В начале учебного года ., время года Осень –
опавшие листья , желуди ,каштаны , семена ясени , шишки и. т.д. Листьев прикладываем между книгами –гербарий ,
приглашаю родителей во время учебной деятельности в группу и они вместе со мной выполняют работу с детьми по
ручному труду , по экологию ( конечно все это заранее подготавливается , чтобы посторонний человек не растерялся
перед детьми ) показывают свое мастерство и умение , читает стихотворение , рассказ или показывает слайд ,
закрепляем мы все это с ручным трудом , аппликацией ,лепка .Вечерние время следующие могут приступит к
творческой работе , показ кукольного театра , работа с семенами и другими природными материалами . Такая работа
продолжается в месяц 1 – 2 раза , в квартале 4-5 раз . Затем следующий время года Зима. Песни , стихи , игры ,
снежинки , сказки .Активные родители со временем открывается у них творческие способности , кроме работы с
детьми , дома еще с ребенком может что - то смастерить . По сезонно не раз организовала выставку поделок из
бросового материала , с природным материалами , фото выставку в национальном колорите Наурыз , в день
Независимости Республики Казахстана , Весной « первые подснежники « , летом «Одуванчик полевой « и т д . И так
такая работа у меня продолжалась несколько лет. Сами
взрослые просились присутствовать в учебном процессе , на праздниках , сезонных субботниках , спортивных
праздниках . А когда присутствуют взрослые , знаете как ребенок радуется этому , ведь это же само чудо , что пришел
самый дорогой человек в нашу группу , и не один раз .
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ма ыстау облысы. ара ия ауданы. М найшы селосы
ңғ
Қ
қ
ұ
№7 орта мектепті бірінші санатты бастауыш сынып м алімі
ң
ұғ
алдыбаева Г лнар ожахметовна
Қ
ү
Қ
Бастауыш сынып о ушыларын елжандылы а т рбиелеу
қ
ққ
ә
«Отан - от басынан басталады» дейді халық даналығы. Демек, бала тәрбиесі - Отан мен ел мүддесі. Әрбір бала бір
ғана отбасының ғана емес, күллі қоғамның келешегі,көктемі, бүршік атар гүлі екені жадымыздан әсте шықпағаны абзал.
Бір сәт «Ел болам десең, бесігіңді түзе» деген даналық сөздің мәніне үңілсек, бала тәрбиесіне балалық шағынан - ақ
көңіл бөлу міндеті тұрғанын аңғару қиын емес.
Қай заманда болмасын адамзат алдында тұрған ұлы мұрат міндеттердің ең бастысы өзінің ісін, өмірін
жалғастыратын салауатты, саналы ұрпақ тәрбиелеу болып табылады. Ұрпақ тәрбиесін келешек қоғам қамын ойлау
тұрғысынан қарастырып,
М. Дулатов: «Бастауыш мектепте алған тәрбиенің әсері күшті, сіңімді болуы қай халықтың мектебінде болса да, оқу
кітапшасы ана тілінде өз ұлтының тұрмысынан һәм табиғатынан жазылып, баяндап оқытуды, осылай біліп баяндап
оқытқанда, жас баланың ойына, қанына, сүйегіне керекті мағлұмат алып шығады»,-деген болатын. Жас ұрпақты ұлттық
бірлікке, Отанын, еліне, жерін сүюге, ұлттық тәуелсіз мемлекетті нығайтуға, өз үлесін қосуға тәрбиелеуде көркем
шығарманың маңызы зор. Көркем шығармаларда елжандылық сезімді ардақтап, батырлық, ерлікке мадақтаған,
ақылдылық, парасаттылық, достық тәрізді адамгершілік игі қасиеттер дәріптелген. Тақырыптан әңгіме, ертегі, өлең,
жырлар туғанын, оларда халықтың батырлық, ерлік істерді жане оны жасаушыларды ардақтағанын білуге болады.
Халықты сүйсіндірген бұл әңгімелер, оның мақалаларында да айрықша орын алып отырған. Халық ауыз әдебиетінің
бір саласы болып табылатын ел қорғау, батырлық істер жайында туған халық мақалдары халықтың бұл жөніндегі ой-
тілегі,арман-мүддесі, потриоттық сезімі, ұлттық мақтанышы қандай екенін көрсетіп отырады. Осы тақырыптағы
мақалдар, ең алдымен кімге болса да, туған жер, өсіп-өнген ел-отан аса қасиетті, қадірлі қымбат, ыстық деп көрсетеді.
Мысалы «Ел іші -алтын бесік», «Туған жердің тауы да ыстық». Ал, сонымен қатар туған елді, жерді басқа елдермен
салыстырып, әркімге өз елінен артық ел жоқ екенін аңғартатын мақалдар да баршылық. Оған дәлел: «Кісі елінде сұлтан
болғанша, өз еліңде ұлтан бол», «Кісі елі-күміс , өз елің-алтын» т.б мақалдар. Өзінің мақалдарында туған жер, ел-
отанды аса жоғары бағалап, ардақтаған халық, оларды қорғау әр бір ер азаматтың борышы деп біледі. Өз елін жаудан
қорғау үшін қасықтай қаны қалғанша, ақтық демі біткенше алысу, сөйтіп дұшпаннан елін, отанын қорғап қалу, халқын
сүйген әр бір азаматтың міндеті болатындығын көрсеткен. Оны мына мақалдардан: «Ер жігіт ел ұшін туады, ел үшін
өледі», «Елін сүйген ер болар», «Жүкті нар көтерер, қайғыны ер көтерер» т.б көруге болады.Мұндай мақалдарда ел
қорғау, басқыншы жауды талқандап жеңу жолында ерлік жасаған, қара қылды қақ жарған, қиядан тартып жол салған,
табан тірескен айқастарда тайсалып тартынбаған батырларды, азаматтарды ардақтайды, абройлы атақ пен даңқа
бөлейді. Олардың халық сүйсінген ерлік істерін кейінгі ұрпаққа үлгі етеді. Ерлік, батырлық жасау тек отанын, ел-
жұртын, халқын сүйген адамдардың ғана қолынан келеді, осындай адамдар ғана ел намысын қорғайды деп сипаттайды.
Мұнымен бірге халық ісі үшін қажымай күресіп ерлік жасаған, ел сүйген батыр атанған адамдардың мінезіндегі жақсы
қасиеттерін де көрсетіп отырған. Кіші мектеп жасындағы оқушыларға патриоттық тәрбие беруде осындай мақал-
мәтелдердің мазмұнын түсіндіріп, патриоттық сезімге, ұлттық мақтанышты, Отан, елін, жерін сүюге тәрбиелеудің ірге
тасын қалауға болады деп түйіндейміз.
Ауыз әдебиеттің тағы бір жанры – жұмбақтар. Жұмбақтар халықтың табиғат құбылыстарының, өзін қоршаған
дүниенің сырын танып білуге талпынған ойыннан туған. Жұмбақ бастауыш сынып оқушыларының ой-өрісін, дүние
36
танымын кеңейтуге, халықтың қоғамдық тұрмысының, кәсіп тіршілігінің өзгеріп отыруына байланысты мазмұны,
тақырыбы жағынан үнемі жаңарып, байып отырады. Жұмбақтардың тақырыбы сан алуан. Сол тақырыптарына,
мазмұндарына қарай жұмбақтардың туған кезеңдерін шамалауға болады. Жалпы жұмбақ тапқырлықты, білімділікті
керек етеді. Ол айналадағы өмірді тани білуге үйретеді.Сондықтан оның жастар үшін білімділік, тәрбиелік маңызы зор.
Сонымен қатар, жұмбақтар бастауыш сынып оқушыларында патриоттық тәрбие қалыптастырып, балалардың тілін
дамытады.
Оқу-тәрбие үрдісінде жер, отан, тау, тас, табиғат, жан-жануарлар т.б туралы жұмбақтар бастауыш сынып
оқушыларының еліне, жеріне деген сүйіспеншілігін арттырып, патриоттық сезімдерін дамытады.
Ауыз дебиетінің ертеден келе жатқан көлемді саласының бірі – ертегілер. Ертегілер халқымыздың тарихын,
тұрмыс-салтын, әдет-ғұрпын, нанымын, дүние танымын білдіреді.
Қазақ халқы, оны ішінен шыққан дана адамдар өз заманының адамдарына да, кейінгі ұрпақтарына да жақсы тәрбие
беруді көздейді. Оларды зұлымдық әрекеттерден сақтандырып, адамгершілікке үндеу мәселелерін ерте кезден-ақ қолға
алғаны ертегілерден байқалады. Көп ертегілерде суреттелетін әділдік пен жауыздық арасындағы күрес бастауыш сынып
оқушыларының патриоттық сезімдерін оятуға септігін тигізеді.
Жалпы ертегілердің түрлері сан алуан. Оның негізгі салалары мыналар: қиял-ғажайып ертегілер , тұрмыс-салт
ертегілері, хайуанаттар туралы ертегілер, шыншыл ертегілер. Ертегілерде өмірде болмайтын нәрселер туралы, елдің
тұрмыс-тіршіліктері туралы мәселелері, қоғамдық тартыс, тап қайшылығы, еңбекші халықтың наразылығы, күресі, сол
замандағы қоғам тіршілігі айқын көрінеді. Ертегілер оқушылардың қиялын дамытып, жақсы мінез-құлық
қалыптастырады, жақсыдан үйреніп, жаманнан жиренуге шақырады, өзінің елін, жерін қорғауға, сүйюге тәрбиелейді.
Халыққа көп тараған, ескі заманнан келе жатқан асыл мұрамыздың бірі–батырлар жырының патриоттық тәрбие
берудегі орны ерекше екендігі белгілі. Ал, жұмбақ-жаңылтпаштар бастауыш сынып оқушыларының тілін ширатады.
Жұмбақ-жаңылтпаштар белгілі бір затқа, құбылысқа құрыла отырып, сол туралы түсінік береді, сол заттың немесе
құбылыстың оның өміріне қатыстылығы түсіндіріліп, құрметтеуге тәрбиеленеді. Жұмбақ-жаңылтпаштар
тақырыптарының әр алуандылығы оқушыларға туған жері туралы жан-жақты мағлұмат беріп, ойын, тілін дамытып,
елін, жерін сүйюге тәрбиелейді.
Көркем шығармаларда, оның ішінде ауыз әдебиет үлгілерінде халық өміріндегі әр дәуірден құралған батырлықты,
ерлікті суреттеу оның басты ерекшелігі болып табылады. Мазмұны батырлық, ерлік, ар намысқа берік, қайтпас ер,
жауына мейлінше қатал, өз еліне мейрімді,оны қорғауға әр қашанда дайын, өнегелі ісі бар адамдарды суреттейтін
шығармалар арқылы жас ұрпаққа патриоттық тәрбиені сабақта беруге болады. Мұндай шығармалар оқушыларды
батылдыққа, ерлік ісіне, табандылыққа, әділеттікке, ақылдылыққа, тәрбиелейді. Біріншіден, мұндай шығармалар
балаларды елін, өз жерін сүйетін намысына берік, отаншыл етіп үйретсе, екіншіден, отанына, еліне, қастандық
жасамақшы болған сыртқы жауларға мейлінше қатал болуға баулиды. Бұл жөнінде В.Г.Белинский: « Балаларға жалпы
адамзаттық, дүние жүзілік асыл қазыныларды неғұрлым көбірек білдіріңдер, бірақ оларды көбінесе өзінің туған елінің аз
ұлтының көріністері арқылы таныстыруға тырысыңдар»,-деген. Осы тұрғыдан алып қарағанда, көркем шығармаларға
тән мұралар жас ұрпақты өз елдерінің нағыз патриоты етіп тәрбиелеуге болатын асыл қазына деп бағалаймыз.
Қазақ тарихын зерделеу барысында қазақ халқын табиғаты, әлеуметтік жағдайына, тұрмыс-тіршілігіне байланысты
елжанды халық екенін айқын аңғаруға болады. Бұны қазақтың тұңғыш ғалымдарының бірі Ш.Уәлиханов жақсы
зерттеген және өзінің елжандылыққа берген тұжырымдамасында жақсы берілген. Біз бұл тұжырымнан патриотизм
отбасынан бастау алып, әулет, тумаластарға деген сүйіспеншіліктен барып, халыққа деген махаббат және сол кездегі
алдыңғы қатарлы елдердің бірі Ресейді атап көрсетуі де патриотизмнің халықаралық мәдени қатнастардың да негізі
екенін көрсетеді.
Падаланған әдебиеттер тізімі:
1. Нұрғалиева Г. К, Құсайынова А.К, Мусин Қ. С. Салыстырмалы педагогика. Алматы. 1999. Рауан 173.
2. Жарықбаев Қ, Қалиев С. Қазақ тәлім тәрбиесі. Алматы. Санат 1995-496 бет.
3. Ш. Уәлиханов. Таңдалмалы шығармалар. Алматы. Жазушы 1985-560 бет
4. Б. Момышұлы. Қанмен жазылған кітап. Алматы. Жазушы.
Дифференциациялық тапсырмаларды география сабағында қолдану жолдары
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Зарипова Г.А.
Ақтөбе қаласындағы физика-математика бағытындағы
Назарбаев Зияткерлік мектебі
Қазіргі жоғарғы білім беру жəне мектептерде дифференциалды оқыту жүзеге асыруда психологиялық-
педогогикалық, ғылыми-əдістемелік сияқты мəселелермен ұштасады.
Білім беруді жақсарту əрбір оқушының қабілетін,ерекшелігін, талантын дамыту үшін тиімді жағдайлар жасау
бағытында жүргізілуі керек.
Дифференциалды оқытуды ұйымдастырудың негізі мектеп оқушыларының оқу іс-əрекеттеріне əсер ететін жəне оқу
нəтижесінде тəуелді психологиялық ерекшеліктерін ескер.
Дифференциациялық тапсырмаларды қолдану барысында ескеретін нәрселердің бірі оқу бағдарламасындағы
дағдыларды дәлдікпен қамтамасыз ету. Бұл дегеніміз:
•
қолданыстағы оқу бағдарламаларының ішіндегі ең жақсысын негіз ретінде қолдану;
•
Оушының ағымдағы оқу деңгейін тексеру мақсатында бағалаудың диагностикалық жүйесін қолдану;
•
тапсырмаларды шешу мен ойлаудың жоғары деңгейін пайдалануды талап ететін тапсырмаларды қолдану;
•
іс-әрекет туралы пікір айту;
•
бағалаудың осы заманғы жүйесін қолдану.
37
•
жетілдірілгендағдылардыдамыту;
•
студенттерді күрделі материалдарды меңгеру прогрессіне және оқытудың жылдамдығына сәйкес топшаларға
бөлу;
•
мақсатты оқушыларды дайындау үшін оқу бағдарламасының деңгейін көтеру;
•
жаңа мазмұн мен дағдыларды зерттеуде дамуға мүмкіндік туғызу.
Оқу жоспарындағы тапсырмаларды дифференциациялаудың негізгі принциптері мынадай:
Үдемелі оқыту;
Күрделендіру;
Тақырыпты тереңдету;
Проблемалық оқыту;
Креативтілік
Дифференциацияны проблемалы о ыту принципі бойынша тапсырма лгісі:
ң
қ қ
ү
Төмендегі картада Африканың
аштық белдеуі көрсетілген. Карта бойынша төмендегі сұрақтарға жауап жазыңыз .
a) Осы белдеудегі ашты м селесі бар елдерді атап, картадан белгілеп к рсеті із
қ ә
ө
ң .
b) Атал ан ашты а шырау себебін алай т сіндіресіз?
ғ
ққ ұ
қ
ү
1)
2)
c ) Елдегі проблеманы туындау себептерін сипатта ыз
ң
ң 1)
2)
d) Ашты ты алдын алу шараларын сыны ыз
қ
ң
ұ
ң 1)
2)
География сабағында дифференциациялық тапсырмаларды қолдану оқушының жеке тұлға ретіндегі бейнесін
ашуға көмектеседі, дарындылық деңгейін анықтайды. Дифференциациялық тапсырмаларды орындау барысында оқушы
өз бетінше ізденеді, сыни тұрғыдан ойланып, талдау жасайды, мәселеден шығу жолдарын іздестіріп, қорытынды
жасауды үйренеді. Бұл мұғалімге оқушыны бағалау үшін де тиімді. Өйткені барлық оқушының деңгейі бірдей
емес.Тапсырманы орындау барысында оқушы критерийлерге сәйкес өзін-өзі бағалайды.
Төменде география сабағында қолданған дифференциациялық тапсырмалардың үлгілері берілген сабақ
жоспары ұсынылып отыр:
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
Достарыңызбен бөлісу: |