Д дәрумені — ағзада кальций мен фосфор тұздарын сіңіруге көмектеседі. Бұл дәрумен жетіспеген жағдайда бала мешел ауруына шалдығады.
Е дәрумені — бұлшық еттердің қызметін жақсартады, Ол маймен қатар, жұмыртқада, сүттің құрамында болады.
Тары, күріш, арпа, бидайдың тағамдық қасиеті жоғары және жұғымды калориялы болады. Олар балалар мен ауруға шалдыққан адамдарды тамақтандыру үшін ерекше қажет. Бұлар көмірсу мен өсімдік ақуыздарының негізі болып табылады.
Ақуыз – қозғалысты қамтамасыз етеді, яғни бұлшық еттердің жиырылуы мен жазылуы. Өкпеден сіңіріп алған оттегін бүкіл денеге таратады. Ақуыз мал мен өсімдіктен алынатын өнімдерде кездеседі. Олардан алынатын ақуызды дұрыс ұштастыру арқылы ақуызы жеткілікті тағам әзірлеуге болады.
Көмірсу – бұлшық еттің, жүйке жүйесінің, жүректің, бауырдың қызметі үшін ағзаның майды қалыпты сіңіруі үшін өте қажет. Тамақ құрамында көмірсу болмаған жағдайда тамақтағы май толық сіңбейді де денсаулыққа зиян келтіреді. Көмірсу өсімдік өнімдерінде өте көп сонымен қатар сүтте, бауырда болады.
Аз мөлшерде дәрумендер мен калий, кальций, магний, фосфор, темір тұздары болады.
Ұлттық тағамдардың жұғымдыларының бірі саналып, біраз ас түрлерінің дәмін келтіретіні – тары. Тары өте құнарлы дақыл.
14
Тарының құрамы: ақуыздың — 10-15, көмірсудың — 59, майдың – 38 пайызы бар.
Табиғат пен адам арасындағы байланыс
«Жеті» санының қазақ үшін қастерлі екенін жас бала да біледі. «Наурыз көже» нұр — сәулені түзетін жеті түрлі түске орай, жеті түсті топтамаға кіретін дәм — тағамнан құралатын нәрлі де қуатты, қасиетті ас екені белгілі:
КӨК – су. Көктемде тасыған су жер — дүниені көк толқын етеді.
ҚЫЗЫЛ – ет (соғымнан сақталған мүше, сүрі, арнайы сойылған малдың жас еті…). Барлық ет тағамын қызылға балайды.
ЖАСЫЛ – дән (бидай, арпа, тары…). Жерден өсетін өнімдердің бәрін жасыл өсімдіктің дәні деп түсінеміз.
