Қазақстан республикасы білім жəне ғылым министрлігі



Pdf көрінісі
бет32/42
Дата17.02.2017
өлшемі3,91 Mb.
#4316
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   42

Əдебиет
1.  Сүлейменов Ж. «Мағжан: Бұйырса, шырақ сөнбес, ұзақ жанар...»// Дала мен қала. – 2008. №42.  
2.  Қазақ əдебиетінің тарихы, 7-том. Алматы: ҚАЗақпарат, 2004. – 462 бет. 
3.  Ысқақұлы Д. Əдебиет алыптары. – Астана: Фолиант, 2004. – 304 бет. 
4.  Əбдиманұлы Ө. ХХ ғасыр басындағы қазақ əдебиеті: Оқулық. Алматы, 2012. – 408 бет. 
 
 
 
ƏӨЖ 802.0. 378 147 
 
LEXICAL AND GRAMMATICAL PECULIARITIES  
OF SCIENTIFIC-TECHNICAL TEXTS 
 
Рысбекова Н.Е, Замишева Г.А. 
(М.Х.Дулати атындағы ТарМУ) 
 
 
 
In  any  scientific  and  technical  text,  irrespective  of  its  contents  and  character,  can  be 
completely precisely translated from one language to other, even if in an artwork such branch 
of  knowledge  is  required,  for  which  in  language  of  translation  there  is  no  appropriate 
nomenclature. In such cases the interpreter more often resorts to interpretation, but becoming 
of  a  necessary  nomenclature  of  a  realization  in  a  sphere  of  production  or  those  scientific 
circles, which are engaged in data by problems. To ensure valuable translation, it is necessary 
to an interpreter to present the following requests: 
1. The substantial acquaintance to a subject, which is treated in the original text.2. Good 
enough  knowledge  of  language  of  an  artwork  and  its  lexical  and  grammatical  features  in 
comparison to the native language. 
3.  Knowledge  of  the  bases'  theory  of  translation,  and  also  receptions  of  technical 
translation and skill to use them. 
4.  Legible  introducing  about  the  character  of  scientific  and  technical  functional  style 
both in language of the original, and in the native language. 
5.  Acquaintance  to  accepted  conventional  signs,  abbreviations  (cuttings),  systems  of 
measures  and  weights,  both  in  language  of  the  original  and  in  the  native  language.  Good 
possession of the native language and the right use of a nomenclature. 
So, here we gave some characteristic features of scientific-technical texts: 
1.  The  absence  of  emotional  colouring.  This  feature  basically  also  causes  absolute 
convertibility  of  the  scientific  and  technical  texts,  as  the  reader  should  not  have  stranger 
associations,  he  should  not  read  between  lines,  be  admired  by  the  game  of  words  and 
calamburs.  The  writer's  purpose  of  the  text  is  to  describe  either  or  other  phenomenon  or 
operation, this or that subject or process. 
If to translate literally, it will sound so:"Компания мать родила на Дальнем Востоке 
дочь, дала ей приданное в 2 млн. фунтов стерлингов и окрестила ее…" 

 
 
268 
After  processing  is  obtained:"Эта  компания  организовала  на  Дальнем  Востоке 
дочернюю  компанию  и  выделила  ей  капитал  в  2  млн.  фунтов  стерлингов;  новая 
компания стала именоваться…" 
2. Rushing to clearness and shortness. The rushing to clearness discovers expression in 
application of legible grammar constructions and lexical units, and also in the wide use of a 
nomenclature.  As  a  rule,  the  placed  terms  will  be  utilized  conventional,,  though  meet  and 
terminoids    (terms,  having  circulation  in  a  narrow  orb),  which  considerably  hamper 
translation. The rushing to a multiplicity expresses in wide application of infinitive, gerundial 
and subordinate clauses, abbreviations (cuttings) and conventional signs. 
3.  The  special  semantic  load  of  some  words  of  ordinary  colloquial  speech.  The 
rethinking  of  words  of  ordinary  speech  is  one  of  productive  methods  of  the  new  terms' 
construction. 
E.  g.  to  put  out  -  in  ordinary  speech  "гасить  огонь",  but  for  sailors  -  "выходить  в 
море"Stroke - in ordinary speech "удар", but for mechanic - "ход поршня" 
4. Rate, distinct from literary language, of the words' use of the basic dictionary fund. 
The  lexicon  of  the  scientific  and  technical  literature  is  much  poorer  than  lexicon  of  art 
products.  Therefore  rate  of  separate  elements  of  common  lexicon  of  the  scientific  and 
technical literature is higher than rate of elements of lexicon of art products, thus the literary - 
book words and expressions, foreign drawings, scarcity of portable and contextual meanings 
treat to characteristic features of scientific and technical style. 
5. Distinction from the literary language rate of the use and relative importance of some 
grammar shapes and constructions. In the engineering literature Passive Voice is used in 16 
times more often, than in art. The definition in the engineering literature is used in 3 times 
more often, than in art. 
6. Scarcity of the idioms' use. The idiomatic word collocations are original irresolvable 
expressions having particular sense, frequently independent from elements, included in them. 
The  idioms  always  have  some  emotional  colouring  and  consequently  are  not  entered  in  the 
scientific and technical texts. 
7. Application of abbreviations (cuttings) and conventional signs. About some features 
of  language  of  the  scientific  and  technical  literature  and  technique  of  tutoring  translation. 
Concept  "the  scientific  and  technical  literature"  combines,  as  is  known  different  kinds  of 
literature; the monographs, different textbooks, journal papers, descriptions, quick references.  
The  lexicon  of  the  scientific  and  technical  literature  consists  of  common  words  and 
great many of the special terms. One part of common words such as to work, to know, place, 
new is known for the pupil from school or other original course of the English language. 
To same group it is necessary to refer and some auxiliary words such as for, as, since, 
after. A feature of these words is that they can execute functions of different parts of speech. 
For  example  word  for  can  be  a  preposition  and  conjunction,  and  is  translated  as  "для",  "в 
течение", and as a conjunction "так как". 
Words, which on the first stage of tutoring usually are not studied. 
E.  g.  to  regard  -  рассматривать,  считать,  to  design  -  конструировать.  Here  it  is 
necessary to refer a great many of auxiliary words, not studied before, "on account of" - из-за, 
“due to “ - благодаря. Words and word-combinations providing logical connections between 
separate parts of the text and providing the logic of an account.E. g. to begin with - прежде 
всего 
Furthermore - кроме того, Summing up - говоря вкратце 
Word and word combinations serving for relational expression of the writer to the stated 
facts or for clarification of these facts. E. g. needless to say - не вызывает сомнения 
strictly speaking - строго говоряThe meanings of such words should be learnt. 
Phraseological  word  combinations.  The  feature  of  phraseological  word  combinations 
used in the scientific and technical literature is that they more or less neutral on colouring. 

 
 
269 
E. g. to be in a position - быть в состоянии, to be under way - осуществляться 
The second stratum of the scientific and technical literature are the terms. 
E. g. guidance – наведение, combustion chamber - камера сгорания, force of gravity - 
сила тяжести 
If the expert well knows Russian nomenclature,  having met in the text the unfamiliar 
term, he can  guess without the dictionary by what appropriate Russian term is necessary to 
translate. The greatest difficulty for understanding and translation is represented by the terms 
consisting  not  of  one  word,  but  from  group  of  words.  It  is  possible  to  recommend  to  start 
translation from the last word. Then under the order on the right to the left to translate words, 
facing to it, taking into account the semantic relations between the components. 
E. g. If we translate the term "liquid-propellant power plant" - first of all it should be 
translated "power plant" - силовая установка, and then “propellant" - топливо, and the last 
word  is  “liquid"  -  жидкий.  And  we  can  easily  translate  the  whole  word 
combination:"Силовая установка на жидком топливе" 
It is necessary to take into account that many terms are polysemantic. 
E. g. stage - in radiotechnics has several meanings: 1. Каскад; 2. Фаза, стадия 
Thus summing up, it is necessary to underscore, that the mastering of a strictly select 
and rather restricted amount of words enables the specialist to read the scientific and technical 
literature,  not  reverting  to  common  English-Russian  language  and  using  only  by  special 
dictionaries.  
The purpose of science as a branch of human activity is to disclose by research the inner 
substance of things and phenomena of objective reality and find out the laws regulating them, 
thus enabling man to predict, control and direct their future development in order to improve 
the  material  and  social  life  of  mankind.  The  style  of  scientific  prose  is  therefore  mainly 
characterized  by  an  arrangement  of  language  means  which  will  bring  proofs  to  clinch  a 
theory. The main function of scientific prose is proof. The genre of scientific works is mostly 
characteristic of the written form of language (scientific articles, monographs or textbooks), 
but  it  may  also  be  found  in  its  oral  form  (in  scientific  reports,  lectures,  discussions  at 
conferences, etc); in the latter case this style has some features of colloquial speech. 
The  language  of  science  is  governed  by  the  aim  of  the  functional  style  of  scientific 
prose, which is to prove a hypothesis, to create new concepts, to disclose the internal laws of 
existence,  development,  relations  between  different  phenomena,  etc.  The  most  frequently 
words used in scientific text are functional words; conjunctions and prepositions. 
The first 100 most frequent words of this style comprises the following units: 
a) prepositions: of, to, in, for, with, on, at, by, from, out, about, down; 
b) prepositional phrases: in terms of; in view of, in spite of, in common with, on behalf 
of, as a result of; by means of, on the ground of, in case of; 
c)  conjunctional  phrases:  in  order  that,  in  case  that,  in  spite  of  the  fact  that,  on  the 
ground that, for fear that; 
d) pronouns: one, it, we, they; 
e) notional words: people, time, two, like, man, made, years. 
As scientific text is restricted to formal situations and, consequently, to formal style, it 
employs  a  special  vocabulary  which  consists  of  two  main  groups:  words  associated  with 
professional communication and a less exclusive group of so-called learned words. Here one 
can  find  numerous  words  that  are  used  in  scientific  text  and  can  be  identified  by  their  dry, 
matter-of-fact  flavour,  for  example,  comprise,  compile,  experimental,  heterogeneous, 
homogeneous, conclusive, divergent, etc.  
Verbs of warning and advising: avoid,  check, ensure, notice, prevent, remember, take 
care;  also  several  negative  items:  not  drop,  not  spill.  Verbs  of  manipulation:  adjust,  align, 
assemble,  begin,  boil,  clamp,  connect,  cover,  decrease,  dilute,  extract,  fill,  immerse,  mix, 
prepare, release, rotate, switch on, take, weigh. 

 
 
270 
Adjectival modifiers and their related adverbs: careful (y), clockwise, continuous (ly), 
final (ly), gradual (ly), moderate (ly), periodic (ally), secure (ly), subsequent (ly), vertical (ly) 
(see  Appendix  1).The  general  vocabulary  employed  in  scientific  text  bears  its  direct 
referential meaning, that is, words used in scientific text will always tend to be used in their 
primary logical meaning. Hardly a single word will be found here which is used in more than 
one meaning. Nor will there be any words with contextual meaning. Even the possibility of 
ambiguity is avoided. 
Likewise neutral and  common literary words used in scientific text will be explained, 
even  if  their  meaning  is  slightly  modified,  either  in  the  context  or  in  a  foot-note  by  a 
parenthesis, or  an attributive phrase. A second  and no less important feature and, probably, 
the most conspicuous, is the use of terms specific to each given branch of science. Due to the 
rapid dissemination of scientific and technical ideas, particularly in the exact sciences, some 
scientific and technical terms begin to circulate  outside the narrow field they belong to and 
eventually begin to develop new meanings. But the overwhelming majority of terms do not 
undergo this process of de-terminization and remain the property of scientific text. There they 
are born, develop new terminological meanings and there they die. No other field of human 
activity is so prolific in coining new words as science is. The necessity to penetrate deeper 
into  the  essence  of  things  and  phenomena  gives  rise  to  new  concepts,  which  require  new 
words to name them. A term will make more direct reference to something than a descriptive 
explanation,  non-term.  Furthermore,  terms  are  coined  so  as  to  be  self-explanatory  to  the 
greatest possible degree. 
During the research it also can be revealed that common features of scientific-technical 
texts are: 
1) saturation with specific terms and terminology units;  
2) presence of grammatical and lexical structures;  
3) difference in use of analogue stylistic features in SL and TL;  
4) different use frequency of certain speech parts.  
All  terms  are  united  into  terminology  systems  that  express  notions  of  techniques  and 
science. All of this leads to the approach of context translation that is: identifying of the word 
meaning  due  to  its  context;  selection  of  the  proper  context  equivalent  term;  creation  of 
adequate  text  by  means  of  selected  context  equivalent  term.  The  translation  of  scientific-
technical texts shall give an exact meaning of the source text. Some deviations can be made 
due to the peculiarities of target language or stylistic issue. It is very important to prevent the 
loss of meaningful information contained in the source text. 
 
 
 
Literature: 
1.  Appolova M. A. Grammatical difficulties of translation. - М.: 1977. 
2.  Zrazhevskaya Т.А., Belyaeva L. M. Difficulties of translation. - М.: 1972. 
3.  Nida Yu. N. Translation theory. - M.: 1969 
4.  Pumpyanskiy A. L. Introduction into practice of English scientific-technical literature translation. - 
М.: 1965, 1981. 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
271 
ƏӨЖ 802.0. 378 147 
 
БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕ ШЕТ ТІЛДЕРІН 
КРЕДИТТІК ТЕХНОЛОГИЯ БОЙЫНША ОҚЫТУ 
 
Рысбекова Н.Е., Кульбекова К.А. 
(М.Х.Дулати атындағы ТарМУ) 
 
 
 
Мақалада  білім  беру  жүйесінде  шет  тілін  кредиттік  технология  бойынша  оқыту 
факторлары қарастырылған. 
Егеменді  Қазақстанның  əлеуметтік-экономикалық  жетістіктері,  халықаралық 
қарым-қатынасының кеңеюі экономиканың қай саласында болсын жұмыс пен қызметті 
ұйымдастыруды əлемдік талаптармен үйлестіруді қажет етеді. Елімізде жұмыс істейтін 
көптеген  шетелдік  жəне  отандық  компаниялар  экономикалық,  сауда  жəне  мəдени 
қатынастарының ұлғаюы салдарынан шетел тілін еркін меңгеріп, əлемдік стандарттарға 
сай қызмет көрсете  алатын мамандарды қарастырады. Бұл кең етек  алып келе жатқан 
еңбек нарығындағы құбылыстың бір көрінісі. Бұл үздіксіз процесс, оны тоқтату мүмкін 
емес. Сондықтан білім саласын қоғамның осы ерекшеліктеріне қарай бейімдеу қажет.  
Бəсекеге  қабілетті,  дамыған  елу  елдің  қатарына  қосылу  үшін  ең  алдымен 
еліміздегі білім беру саласына көңіл бөлуіміз керек. Елбасымыздың жолдауында білім 
саласын  əлемдік  стандартқа  сай  дамыту  жайы  ерекше  аталып  көрсетілген. 
Мемлекетімізде  бұл  мəселе  «Қазақстанның  2030  жылдарға  дейінгі  дамуының 
президенттік стратегиясында» жəне «Қазақстан Республикасының 2005-2010 жылдарға 
арналған  мемлекеттік  білім  беруді  дамыту  бағдарламасында»  ерекше  айтылып 
көрсетілген.  Бұл  бағдарламаның  негізгі  мақсаты  –  білім  беру  жүйесінің  барлық 
деңгейінде  қоғамның  жаңа  талаптарына  сəйкес  келетін  білімді,  кəсіби  біліктілігі 
жоғары  жастарды  тəрбиелеуге  қол  жеткізетін  сапалы,  бəсекеге  қабілетті  білім 
ордаларын  қалыптастыру.  Осы  мақсатқа  қол  жеткізудің  бір  жолы  əлемнің  алдыңғы 
елдерінде  қалыптасқан  білім  берудің  мол  тəжірибесін  зерттеу  арқылы  ұтымды 
жақтарын алу болды. Сол ұтымды жақтардың бірі - оқытудың кредиттік жүйеге көшуі.  
ХХ  ғасырдың  90-ыншы  жылдары  Қазақстанда  білім  берудің  кредиттік  жүйесі 
қалыптаса бастады. Мемлекетіміздің даму барысындағы жаңа талаптары, халықаралық 
қатынастар  мен  байланыстардың  дамуы,  əр  түрлі  саладағы  адамның  қызметіне 
байланысты жоғары білімді мамандарды дайындап шығару алдыңғы мақсаттардың бірі 
болып  табылады.  Осыған  орай  техниканың  қарыштап  дамуына  байланысты  көптеген 
жоғары  оқу  орындары,  оның  ішінде  ҚазБСҚА  да,  оқу  процесінде  технологиялық 
ақпараттардың  барлық  мүмкіншіліктерін  пайдаланып  отыр.  Қоршаған  ортаны  тану 
барысында компьютерлік технологияны жəне оқытудың жаңа тəсілдерін пайдалану өз 
септігін тигізеді.  
Қазақстан  Республикасының  білім  беру  саясаты    жастарға  заман  талаптары 
деңгейінде  білім  беруді  қамтамасыз  етуге  бағытталған.  Осы  ізгілікті  мемлекеттік 
саясаттың  бір  айқын  көрінісі  -  елбасы  Н.  Ə.  Назарбаевтың  2005  жылғы  Жолдауында 
білім  беруді  əлемдік  стандарттар  деңгейіне  көтеру,  жастардың  рухани  дамуын 
қамтамасыз  ету  міндеттері  қойылған.  Қазақстандық  қоғамның  дамуының  жаңа  саяси-
экономикалық    шарттары,  экономиканың  ғылымдану  үдерісіне  енуі,  өмірдің  сан 
саласындағы  интеграциялануы  жас  ұрпақтын  мəдениаралық    іскерлік  жəне  қарым-
қатынас құралы ретінде шетел тілдерін де меңгеруін қажет етуде. 
Елбасы  Н.  Ə.  Назарбаев  осы  орайда  да  еліміздің  мектептерінде  үш  тілді-қазақ 
тілін,  орыс  тілін,  шетел  тілін  шəкірттерге  меңгертуге  күш  салуды  əр  кезде  ескеріп 

 
 
272 
отыруы да осындай қажеттіліктерден туындаған деп түсінген дұрыс. Оның өзі əлемдік 
білім кеңістігіндегі көптілдік үрдістерімен үндеседі. Мəселен, Еуропалық Кеңес Еуропа 
азаматтарына ана тілінен басқа екі шетел тілін жетік меңгеруді ұсынады. 
Біз өмір сүріп отырған  ортада еңбектеген баладан еңкейген қартқа дейін шет тілін 
үйренуге  көп  көңіл  бөлуде.  Əсіресе,  балалар  өз  тілінен  басқа  шет  тілін  білуге, 
болашақта шет тілі маманы болуға, шет елдерге саяхат жасауға құмар. Бұл көптеген тіл 
үйренушілердің  арманы.  Шет  тілін  оқып  үйрену  –  ден  қойып,  шын  ықыласымен 
еңбектенгендерге қиын емес. Əрине, ол тіл үйренушілердің қабілеті мен дарынына да 
байланысты болады. [1;36] 
Кредиттік  жүйе  —  білім  алудың  жаңаша  бір  əдісі.  Мақсаты  —  студенттің  білім 
сапасының жоғары болуы. Бұл – студенттің өз мамандығын толық игеруіне мүмкіндік 
беретін  батыстық  демократиялық  жүйе.  Əсілі,  еліміздегі  оқу  орындары  осынау 
батыстық технология, яғни кредиттік жүйемен білім беру ісіне көшкеніне де біраз жыл 
болды.  
Жалпы  білім  беру  жүйесінде    кредиттік  технология  бойынша  негізінен  алға 
қойылатын  мақсат  -  студенттер  мен  оқушыларды  белгілі  бір  мамандықта  оқытып 
шығарудың  тиімді  жақтарын  қарастыру.  Кредиттік  технология  жүйесінің  тиімділігі  - 
белгілі  бір  пəнді  оқытудағы  жұмыс  бағдарламасының,  активті  үлестірмелі 
материалдардың, 
студенттердің 
(оқушылардың) 
өз 
бетінше 
орындайтын 
жұмыстарының,  оқытушының  жетекшілігімен  орындалатын  өздік  жұмыстардың 
(СРСП) тапсырмаларының  тиянақтылығымен, мазмұнымен, көлемімен ерекшеленеді.  
Білім  берудің  кредиттік  жүйесіндегі  шет  тілі  сабағындағы  өтілетін  тақырыптар 
оқушыларды  сөйлету  мақсатында  құрылады.  Өтілетін  сабақтардың  мазмұны  ауызекі 
сөйлеуге  арналған  лексикалық  тақырыптардан  тұрады.  Сағаттың  60  пайыздан  астамы 
оқушылардың  өз  бетінше  орындайтын  жұмыстарына  арналғандықтан,  аудиториялы 
сабақта  оқушыларға  таратылып  берілетін  активті  үлестірмелі  материалдарда 
лексикалық  тақырып  бойынша  мəтіннің  мазмұны,  мəтін  бойынша  тапсырмалар 
беріледі.  Əрбір  өтілетін  жаңа  тақырып  бойынша  төрт  тілдік  элемент  (тыңдау,  оқу, 
сөйлеу,  жазу)  қамтылады.  Оқушылардың  орындайтын  жұмыстары  оқушылардың  шет 
тілін  білу  деңгейіне  байланысты  болады.  Оқушыларға  арналған  оқу  бағдарламасында 
деңгейлік  тақырыптардың  мазмұны  көрсетіледі.  Сабақтың  негізгі  мақсаты  – 
оқушылардың  сөйлеу  дағдысын  қалыптастыру,  сөздік  қорын  байыту,  кез  келген 
тақырып  бойынша  өз  ойын  толық  жеткізе  білуге  үйрету.  Ал  оқытушының 
жетекшілігімен  орындалатын  өздік  жұмыстың  (СРСП)  мақсаты  –  оқушыларды  өз 
бетінше  ізденуге,  берілген  тапсырмаларды  мұқият  орындауға,  тақырыптар  бойынша 
пікір  айта  білуге,  жазба  жұмыстары  арқылы  өздерінің  сауаттылығын  арттыру,  дұрыс 
жаза  білуге  үйрету  болып  табылады.  Оқушыларға  таратылып  берілетін  активті 
үлестірмелі  материалдардың  соңында  тақырып  бойынша  пайдаланылатын  əдебиеттер 
тізімі  беріледі,  сонымен  қатар  өз  бетінше  орындайтын  жұмыстардың  тапсырылатын 
уақыты, бақылау формасы белгіленеді.  
Шет  тілі  пəні  бойынша  оқушылардың  өз  бетінше  орындайтын  жұмыстарына 
ерекше көңіл бөлінеді. Өздігінен орындалатын жұмыстың мақсаты – студенттердің ой 
белсенділігін арттыру. Өздік жұмыстың мазмұны да оқу бағдарламасында қамтылады. 
Өздік  жұмыстың  тапсырмаларын  оқушылар  ауызша  жəне  жазбаша  орындайды.  Өздік 
жұмыс тапсырудың мақсаты – оқулықтан өзіне қажетті материалды іздеп, таба білуге 
міндеттеу,  оның  эстетикалық  жəне  дүниетанымдық  ізденістерін  қолдау,  ой  қорыта 
білуге,  реферат  жазып  оны  қорғай  білуге  үйрету  болып  табылады.  Əрбір  сабақта 
өтілетін  белгілі  бір  тақырыптың  видеопрезентациясы  оқушылардың  оқуға  деген 
қызуғушылығын арттырады. 

 
 
273 
Оқытушы оқушылардың білімін, дағдысын, сөйлеу  əрекетін белгілі бір жүйемен 
бағалайды.  Білім  берудің  кредиттік  жүйесінің  негізгі  принципі  –  оқушының  алған 
білімі мен дағдысын еңбегіне қарай бағалау. 
Тілді  үйретудегі  деңгей  бастапқы,  орташадан  төмен,  орташа,  жоғары, 
тереңдетілген  болып  бөлінеді.  Оқушылардың  қазақ  тілін  меңгеруге  байланысты 
деңгейлері  анықталынып,  осыған  сəйкес  берілетін  тапсырмалар  да  оңайдан  қиынға 
қарай  сатыланып  күрделене  береді.  Білім  берудің  кредиттік  жүйесінің  арқасында  
оқушылрдың білімді меңгерудегі өзіндік ерекшеліктері қалыптасады.  
Білімгердің оқу жылы бойы əр пəн бойынша меңгеретін оқу жүктемесінің көлемі 
кредиттермен  өлшенеді.  Əр  пəн  бойынша  студент  оқу  жұмысының  көлемі  1-ден  6-ға 
дейінгі кредитті құрайды. Тəртіп бойынша əр пəн бір семестр бойы оқытылады. 
Білімгер өзінің білім бағдарламасын жеке оқу жоспары - ЖОЖ түрінде өз бетімен 
құрастырады. Басты міндеті студенттің оқу траекториясын таңдауына жəрдем көрсету 
болып  табылатын  ЖОЖ  эдвайзердің  көмегімен  əрбір  академиялық  кезеңге  арналып 
құрылады.  ЖОЖ  -  ды  құрастыру  кезінде  білімгерді  тіркеу  мен  алдын  ала  тіркеудің 
белгіленген мерзімін сақтауға тиіс. 
Білімгердің  білімін  бағалау  балдық  -  рейтингтік  əріптік  жүйе  бойынша  жүзеге 
асырылады. Ол білімді бағалау межесінің дəстүрлі жүйесімен сəйкес келеді. 
Білімгердің  оқудағы  жетістіктерін  бақылау  ағымдық,  аралық  жəне  қорытынды 
бақылау  болып  үшке  бөлінеді.  Ағымдық  бақылау  –  Білімгердің  мұғаліммен  өткізген 
сабақтардағы оқу жетістіктерін жүйелі тексеру. 
Аралық  бақылау  -  семестрдің  бірінші  жəне  екінші  жартысында  жүзеге 
асырылатын  бақылау.  Аралық  бақылау  міндетті  болып  табылады.  Білімгердің  білімін 
аралық  (рейтингтік)  бақылау  əр  семестрдің  7-ші  (Р1)  жəне  15-ші  (Р2)  апталарында 
өткізіледі.  Студент  емтиханға  екі  аралық  бақылау  рейтингінің  əрқайсысы  бойынша 
шектік мəнді алғанда ғана жіберіледі: Р1≥ 50, Р2≥ 50. 
Қорытынды  бақылау  –  пəнді  оқып  аяқтағаннан  кейін  өткізілетін  білімгердің 
оқудағы жетістіктерін тексеру ( емтихан сессиясы).  
Ағылшын  тілінде  сөйлеуді  қалыптастырудың  маңызы  Тіл  –  қарым-қатынас 
құралы. Тіл сөйлеу арқылы жүзеге асады, сөйлеу арқылы ғана дамып, өмір сүреді. Біз 
шет тілін оқыту туралы айтқанда, оны ең алдымен қатынас құралы ретінде оқимыз. 
Оқытушының  міндеті  –  оқушыларға  тілдік  дағдыларды  меңгеруге  көмектесу. 
Жаңа  ақпаратты  білім  беру  технологияларына  (интернет,  электронды  пошта, 
электронды оқулықтар) көп көңіл бөлген орынды. Технологияның жаңа мүмкіндіктері 
оқушының ой-өрісі кеңеюіне, жан-жақты білім алуына зор ықпалын тигізеді. Кредиттік 
білім беру жүйесі оқушылар мен оқытушылардан көп ізденуді талап етеді. Соған сəйкес 
тілді үйренушіге қойылатын талап – тілге қызығушылық болса, оқытушыға қойылатын 
талап – тілді үйретуге деген шығармашылық қызығушылық болып табылады.  
 
 
 

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   42




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет